نقش مطبوعات در شناخت جایگاه زنان جانباز

مجروح از روی ناچاری گفت من مرد نیستم و دخترم، میل ندارد لباس از تن بکنم، ستارخان منقلب و چشمانش پر از اشک شد و گفت: (دختر من، من که هنوز زنده هستم، تو چرا به جنگ رفتی؟)

(دخترم در ستاد بسیج مقاومت مستقر در مسجد جودالئمه مشغول خدمت بود که مسجد مورد اصابت توپ قرار گرفت شصت شهید و بیست و شش مجروح از این حادثه باقی ماند. یکی از این مجروحین دخترم بود. او از ناحیه کتف، دست و پا و زبان و صورت به طور کلی یک طرف بدن کاملاً صدمه دید، حالا هم ازدواج کرده و از نظر عفت و پاکدامنی و حفظ ارزشهای متعالی به لطف خدا بسیار متعهدانه رفتار می کند)

یکی از دغدغه ها و ناراحتی هایی که در بعضی از خانواده های ایرانی به خصوص مرزنشینان مناطق غربی یا مناطقی که مورد هجوم وحشیانه هواپیماها و موشکهای هوایی رژیم بعث عراق قرار می گرفتند. مجروح یا آسیب دیدن اعضای خانواده به خصوص خواهران عزیز و عفیف ماست.

در طول جنگ تحمیلی یا حتی قبل از آن در دوران مبارزات ملت ایران بر ضد نظام شاهنشاهی بسیاری از خواهران انقلابی و مبارز در اثر هجوم وحشیانه قوای امنیتی شاه و بعد از آن حملات ارتش بعثی به مناطق مسکونی در دوران دفاع مقدس، به درجه رفیع جانبازی نایل آمده اند. در یک تقسیم بندی ساده و قابل فهم علت جانبازی خواهران در طول این مدت بر دو اساس است. البته لازم به توضیح است که ما در این نوشتار در مورد تجاوزگریهای قوای عراقی صحبت می کنیم. و تحقیق پیرامون خواهران جانبازی که در طول انقلاب از قوای طاغوتی ضربه و صدمه خورده اند، نیازمند نوشتار و تحقیقی دگرباره و جدا می باشد.

گفتیم که در مورد علت جانبازی خواهران یک تقسیم بندی وجود دارد بر این اساس می توان گفت که گروهی که گروه الف نامیده می شود آنانی هستند که مستقیماً در منطقه جنگی حضور داشته اند و در آنجا بر اثر گلوه، توپ، موشک و... جانباز و مجروح گردیده ا ند.

گروه دوم یا گروه ب آن دسته خواهرانی هستند که در پشت جبهه بر اثر بمبارانهای مناطق مسکونی توسط هواپیماهای یا موشکهای میان برد یا دور بردی چون آسادبی مجروح و جانباز گردیده اند.گرچه اجر و پاداش گروه الف بواسطه شرکت فعالانه و فراگیر آنها در مبارزه با دشمنان وطن نسبت به گروه ب بیشتر است، اما نمی توان از حق نیروهای پشت جبهه مایحتاج روزه مره نیروهای رزمی و نظامی جبهه و مناطق جنگی و عملیاتی را تأمین می کردند، غافل شد.

چه بسیار خواهران متعهد و مخلصی بودند که در هنگام دوختن لباس سربازان ارتش اسلام با تهیه کنسرو، پتو و ... بر اثر بمبارانهای هوایی دشمن به شهادت رسیده و یا مجروح می شدند. امروزه که بیش از ده سال از پایان جنگ و پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل فرهنگ جبهه و ایثار و از خود گذشتن رو به فراموشی است، طبقه قلم به دست و صاحب قلم وظیفه دارند پیرامون ابعاد جنگ و هشت سال دفاع جانانه از میهن متمدن ایران زمین، تحقیق و پژوهش نموده و عوام و خاص جامعه ایرانی را از تأثیرات جنگ هشت ساله آگاه نمایند.

اما یک سخن با هیأت حاکمه: و آن این که اگر روزی این مرز و بوم مورد هجوم قوای دشمن خارجی یا عمالت سر سپردگان داخلی مرفه و بی درد، قرار بگیرد، همین طبقه سوم جامعه یعنی پابرهنگان، کوخ نشینان، آنانی که بر اثر عدم توجه و برنامه ریزی مؤثر و عالمانه طبقه مسئولین صاحب درآمد سرشار، جز بیکاران محسوب می شوند، از کیان و آبروی و مرزهای فرهنگی و جغرافیایی ایران دفاع خواهند کرد.

مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی و آزادی که هدف و غایت نظام مردم سالاری جمهوری اسلامی است، در این میان وظایفی مهم و سنگین به عهده دارند.

در خانواده هایی که خواهران جانباز به عنوان همسر، مادر و خواهر به زندگی آبرومندانه خود ادامه می دهند متأسفانه مشکلاتی وجود دارد که جز با یاری عموم ملت به خصوص مسئولین فهمیم از حل آن عاجز خواهیم ماند.

اکنون به طور فهرست وار و مفید به شناسائی برخی از این مشکلات و نقش مطبوعات در حل آن خواهیم پرداخت.

1- ممکن است برخی از خواهرانمان بر اثر بمباران دشمن یا حملات شیمیایی در جبهه یا مناطق نزدیک، دچار نازائی و حمل بار گردند. این مشکلات که بحمدالله موارد آن نادر و کم سابقه است. با توجه به علاقه وافر مردان ایرانی به فرزند داشتن موجب می شود که اختلافاتی بین مرد و زن در خانواده مطرح گردد، که متأسفانه به ازدواج دوباره مرد و احیاناً طلاق خواهر جانباز منتهی می شود. یا در صورتی دیگر باتوجه به گذشت و فداکاری خواهر جانبازکه به ازدواج دوباره مرد، رضایت می دهد، در آینده شاهد انزوای خواهر جانباز از کانون گرم خانواده و ناراحتی های روحی و روانی ایشان خواهیم بود.

مطبوعات به عنوان زبان گویای مردم که خوشی ها تلخی های زندگی روزمره را به زبان ساده و گویا و بدون هرگونه افراط و تفریط به گوش دیگر همنوعان می رساند در این رابطه وظیفه در خور توجه به عهده دارند.

اول: تهیه تحقیقات و گزارشاتی پیرامون علل وقوع حوادثی که منجر به چنین ضایعاتی می شود. امروز حتی ممکن است وقوع برخی از حوادث غیر قابل پیشگیری مانع انفجار کپسول گاز یا شوکهایی قوی و مؤثر منجر به نازایی برخی از زنان گردد.

دوم: بررسی راه های درمان ضایعات و جراحتهای فوق با استفاده از متخصصین و پژوهشگران علم طب به خصوص کارشناسان زنان و انعکاس آن در مطبوعات و جراید کثیر الانتشار و همچنین مجلات تخصصی خانواده و پزشکی.

سوم: ایجاد دفاتر مشاورت مانند آنچه در برخی از مجلاتی چون خانواده پاسخگوی خانواده های مراجعه کننده هستند.

چهارم: حمایت قضایی از زنان جانباز در برابر فشارهای غیر معمول و نامتعارف همسران و درج آن در مطبوعات، به طوری که خواهران بتوانند با استفاده از مقالات و گزارش های فوق به حقوق خود در خانواده و اجتماع فائق شوند.

2- ممکن است مورد جانبازی برخی از خواهران جسمی و معلولیتی باشد. به طوری که در حین انجام خدمت یا نظایر آن بر اثر اصابت گلوله، ترکش و ... عضوی از اعضای بدن از کار افتاده و احیاناً از بین رفته باشد. این گونه از خواهران نیز در رابطه با خانواده و وظایفی که در مقابل فرزندان همسر خود دارند، احساس مسئولیت فرعی و شرعی می نمایند. حال چگونه مطبوعات می توانند در این رابطه به کمک آنان بشتابند. گفتیم که مطبوعات در هر کشوری متعلق به آحاد ملت و اقشار گوناگون است. حال که عده ای از همین ملت مشکلی دارند که موجبات زحمت خود و دیگران را فراهم می سازد، مطبوعات چگونه می توانند به کمک آنان بشتابند و یا احیاناً و حداقل از شدت آلام و ناراحتی های آنان بکاهند. در چند سال اخیر سنت حسنه ای در میان مطبوعات و رسانه های دیگری چون رادیو و تلویزیون مطرح گردیده است که امید می رود، با استقبال جانبازان عزیز از آن، سنت مزبور ماندگار گردد. درست است که جانبازان به خصوص خواهران جانباز قطع عضوی یا معلول از انجام دادن برخی امور مانند راه رفتن بواسطه قطع پا یا از کارافتادگی آن یا قطع دست رنج می برند، ولی برخی از همین خواهران عزیز با همین عضوهای قطع شده یا از کار افتاده کارهایی می کنند که انسان در حیرت می ماند.

هنر خطاطی و نقاشی مینیاتور که از هنرهای ملی ایران بشمار می رود و توسط مطبوعات استقبال می شود، مورد توجه خواهران جانباز است. در جامعه جانبازان هنرمندی هستند بواسطه قطع دست قلم به دهان گرفته و طرحهای زیبا و دلفریبی ترسیم می کنند. یا با همان دست از کار افتاده خطاطی نموده و آثار زیبایی فراهم می آورند.

چرا فقط به مصاحبه و درج گزارشی در یک روزنامه و مجله پیرامون هنرمند جانباز و آثار بدیع و دلکش آنها بسنده می شود و فردای از یاد آنها غافل می شویم؟

مطبوعات باید توجه خود را به صورت مساوی و عدل گونه به تمامی آحاد جامعه توجه داشته و این گونه افراد مستعد و با استقامت را به مردم جامعه معرفی نمایند. یک هنر و یا اثر هنری وقتی ارزش پیدا می کنند که به مردم عرضه شود نه آن که در پستوی خانه ها خاک بخورد و اسم آن را اثر هنری بگویند، ولی مردم از تماشای آنها محروم باشند. متأسفانه بخری از تنگ نظران و عقب گراها از پیشرفت و ترقی خواهران جانباز در امور هنری ناراحت هستنند و هرگاه صحبت از پیشرفت آنها به میان می آید، مشکلات جسمی و برخی از ملاحظات را بهانه می کنند. مطبوعات که سنگر دفاع از حقوق آحاد ملت هستند، بنا به موقعیت بزرگ اجتماعی و فرهنگی خویش باید که دست یاری به خواهران جانباز بدهید. قدم اول در این راه خطیر، شناسایی و مصاحبه با خواهران جانباز موفق و مستعد است.

دومین قدم ارایه آثار هنری آنها در گالری ها و نمایشگاههای داخلی و خارحی است. مطبوعات هم می توانند با انتشار تصاویر آثار هنری در لا به لای صفحات و بررسی منتقدانه آثار ارایه شده مردم را نسبت به رویدادهای هنری و پیشرفت خواهران جانباز آگاه سازند.

سومین قدم که به نظر بنده خیلی مهم است و روی آن تأکید می شود، اعصای جوایز مخصوص توسط مطبوعات به بهترین آثار ارایه شده در نمایشگاه های هنری و مطبوعاتی است. گفتیم که یکی از علل جانبازی خواهران مربوط به جسم آنهاست و معمولاً یا دچار قطع عضو هستند یا دچار از کارافتادگی پیشرفته و غیر قابل علاج.

حال ممکن است خواهران عزیز در رابطه با اداره امور منزل و مدیریت آن دچار مشکل شوند که این مشکل باعث بوجود آمدن ناراحتی اعضای خانواده و احیاناً اختلافات خانوادگی می شود.

مطبوعات که در خدمت مردم هستند می توانند افراد جامعه به خصوص اعضای خانواده خواهر جانباز جسمی را در این رابطه آموزشهای غیر مستقیم بدهند.

اولین راه مصاحبه مطبوعاتی با خانواده های جانباز موفق است، خانواده هایی که اعضای آن ملاحظه خواهر جانباز را کرده و به ایشان یاری و مساعدت می رسانند. حتی دیده می شود که اعضای خانواده در نهایت ایثار و صداقت خود به امور منزل رسیدگی کرده و از جنبه نظارتی از مادر یا خواهر جانباز خود یاری می جویند.

البته می توان اگر وضع مالی خانواده مساعد بود با استخدام کارگر منزل باری از دوش خواهر جانباز برداشت اعضای خانواده ایرانی که به مهربانی و صمیمیت معروف هستند، دیگر نیازی به توصیه های مطبوعات ندارند، چرا که (وای اگر روزی که دل مادر بشکند دنیا به لرزه آید)

البته مطبوعات هم می توانند با تهیه گزارش هایی از وضع منزل و نحوه یاری اعضای خانواده به خواهر جانباز دیگر خانواده ها را با نحوه یاری کردن و کمک به خواهر جانباز آشنا نمایند.

3- حملات وحشیانه رژیم بعثی به مناطق مسکونی و خطوط درگیری در جبهه ها باعث می شود که برخی از خواهران دچار شوکهای روحی و روانی گردند. یا در اصطلاح عامیانه موج انفجار آنها را بگیرد. در این صورت که یکی از بدترین نوع های آسیب دیدگی است. جز با کمک گرفتن از متخصصین اعصاب و روان نمی توان به کمک آنها شتافت. معمولا ًموج انفجار که همراه با دریدگی پرده گوش است باعث می شود فرد تا مدتها دچار شوک و عواقب آن باشد. بحمدالله که مردم توصیه های ایمنی را اجرا می کردند و ما در این مورد مشکل چندانی نداریم.

اما بنا به تحقیقاتی که صورت گرفته است، موارد موج گرفتگی و اختلال روحی در میان مردان بیشتر از زنان است چرا که مردان بیشتر با خطوط درگیری در تماس بودند.

حال حفظ بهداشت روانی خانواده هایی که یکی از اعضای آنها خصوصاً خواهری دچار موج گرفتگی و اختلال روحی باشد واجب و ضروری است.

مطبوعات می توانند با تهیه گزارش هایی از آسایشگاه های بیماران روحی ناشی از جنگ، مردم را با نحوه برخورد با آنها و همچنین یادی از شهیدان زنده که به حق بر ممانت نهاده و روح و جسم خود را تقدیم وطن و عقیده کردند، آشنا سازند. گفتگو با متخصصان و پزشکان اعصاب و روان که مسلماً دارای تجربیاتی ارزنده و مفید در این رابطه هستند، مفید به نظر می رسد.

همچنین مطبوعات می توانند با تهیه داستانهایی که حاوی زندگی روزمره جانبازان اعصاب و روان و همچنین دیگر جانبازان جسمی، حرکتی و بالاخص شیمیایی باشد، و درج آن به صورت پاورقی به کمک دولت در ساختن زندگی بهتر برای این گونه عزیزان باشیم.

و کلام آخر آن که ثمره عشق و ایثار زیبنده شاخسار سترگ همت خالصانه و مجدانه ی جانباز است.

منابع کلی:

1- کریم طاهرزاده بهزاد، قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران (تهران، اقبال، چاپ دوم 1363 ﻫ . ش ص 327)

2- خانم فرجوانی، مصاحبه با نشریه جانباز، آذر 77 شماره 23 و مطالعه مستمر نشریه جانباز

منبع: دفتر امور زنان سازمان امور جانبازان: گزارش از اولین همایش سنگربانان صبور (جانبازان زن)، تهران، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان، 1382