روز اول اسفندماه سال 1364 هواپیمایی که از تهران به مقصد اهواز در پرواز بود، در نزدیکی اهواز هدف حمله دو جنگنده عراقی قرار می‌گیرد و شیخ فضل الله محلاتی نماینده امام خمینی(ره) در سپاه و تعدادی از مسئولان کشور که در این پرواز بودند به شهادت می‌رسند.

به همین مناسبت و برای ارج نهادن به خدمات روحانیون در دفاع مقدس این روز را، روز «روحانیت و دفاع مقدس» نامگذاری کرده‌اند.

شهید محلاتی یکی از روحانیونی است که نقش ارزنده‌ای در دوران دفاع مقدس و در جایگاه نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایفا کرده است. به همین مناسبت  تصمیم گرفتیم تا در سالروز شهادت ایشان در گزارشی به بررسی زندگی این شهید بپردازیم.

شهید فضل الله مهدی‌زاده محلاتی در 18 تیرماه 1309 در شهرتان محلات در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد.پدرش حاج غلامحسین از کسبه بازار بود و به کشاورزی هم اشتغال داشت. شهید محلاتی 6 ساله که شد به مکتب خانه میرزا رفت و پس از گذراندن دوران تحصیلات مقدماتی، در سال 1324 و در سن پانزده سالگی برای ادامه تحصیل راهی حوزه علمیه قم شد. در حوزه علمیه قم از محضر اساتیدی همچون امام خمینی(ره) و آیت الله بروجردی(ره) بهره برد.

از همان دوران تحصیل در قم به سبب ارتباطش با علمای ومبازرین رژیم پهلوی، روح مبارزه با طاغوت را در او ایجاد کرد و باعث شد این شهید بزرگوار به عالمی خستگی ناپذیر و عاشق امام و لایت بدل شود.

سال 1326 در منزل آیت الله محمد تقی خوانساری با نواب صفوی آشنا می شود و جذب روحیه و شخصیت نواب می‌شود.اولین برگ از مبارزات سیاسی شهید محلاتی در مخالفت با به خاک سپردن جنازه رضاخان در قم رقم می‌خورد.

پس از ان در قضیه اعلام موجودیت اسرائیل و دستگیری شهید نواب صفوی در جریان سخنرانی علیه رژیم صهیونیستی، شهید محلاتی به همراه تعدای از طلاب به خانه آیت الله خوانساری رفته و اقدام به نام نویسی برای اعزام به فلسطین و مبارزه با رژیم اشغالگر قدس می‌کند اما با اطلاع ماموران رژیم از این ماجرا بلافاصله دستگیر می‌شود. 

سال 1329 آیات الله کاشانی که به لبنان تبعید شده بود، به ایران باز می‌گردد و شهید محلاتی از طریق ارتباط با فداییان اسلام با آیت الله کاشانی آشنا می‌شود و بارها از طرف ایشان برای تبلیغ به شهرستان‌های مختلف فرستاده می‌شود.

در سال 1331 و در حالی که شهید محلاتی تنها 32 سال سن دارد، به آنچنان بینش و فهم سیاسی دست یافته که از طرف آیت الله بروجردی برای انجام چند ماموریت از جمله تحقیق درباره بلوایی که حزب توده در قم به راه انداخته بودند و باعث کشته و زخمی شدن تعدادی از مردم قم شده بود، انتخاب می شود و به خوبی از پس آن‌ها بر می‌آید. همچنین شهید محلاتی در سال 1332 بواسطه سخنرانی که در بجنورد علیه قرار داد کنسرسیوم نفت و کودتای 28 مرداد انجام می‌دهد، دستگیر و به مشهد تبعید می‌شود.

در سال 1341 به دنبال تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی‌و‌ ولایتی و شروع مبارزات حضرت امام(ره) علیه رژیم شاهنشاهی، شهید محلاتی نیز وارد مرحله جدیدی از مبارزه علیه رژیم طاغوت می‌شود. در این دوران شهید محلاتی بارها دستگیر و حتی ممنوع المنبر می‌شود.

شهید محلاتی در راه مبارزه با رژیم ستمشاهی از هیچ تلاشی فروگذار نکرد و در قضیه تحصن روحانیون در دانشگاه تهران در آستانه ورود امام خمینی(ره) نقش بارزی داشت. وی همچنین یکی از اعضای اصلی کمیته استقبال از حضرت امام (ره) بوده‌است.

آن شهید بزرگوار به فرمان حضرت امام خمینی(ره) پا به پای ملت در تسخیر مراکز قدرت رژیم شاه حرکت کرد و تلاش خستگی‌‌ناپذیری را برای به ثمر رسانیدن پیروزی انقلاب اسلامی انجام داد به گونه‌ای که در حمله به مرکز رادیو، برای نخستین بار صدای انقلاب اسلامی توسط وی از رادیو پخش شد.

فیلم ارسال پیام از رادیو

 حالا شیخ فضل الله محلاتی پس از سال‌ها مبارزه و تلاش خستگی ناپذیر و به دلیل سوابق درخشان به یکی از چهره های مورد اطمینان بینانگذار انقلاب اسلامی تبدیل شده است. از همین رو وی پس از انقلاب عهده دارد مسئولیت‌های متعددی از جمله معاونت کمیته مرکزی انقلاب و نمایندگی امام (ره) در مراسم حج سال 1358 را برعهده داشت. همچنین او در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی، از طرف مردم محلات انتخاب و راهی مجلس شورای اسلامی شد.

پس از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شهید محلاتی که از سابقه درخشانی در مبارزات پیش از انقلاب با رژیم پهلوی، و خدماتی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جایگاه های مختلق انجام داد، از سوی حضرت امام(ره) به عنوان نماینده ایشان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتخاب می‌شود.

این شهید بزرگوار خیلی زود تبدیل به شخصیتی محبوب و تاثیرگذار در بین پاسدارن شد و این نه فقط به دلیل اینکه نماینده امام در این نهاد انقلابی بود، بلکه به خاطر شخصیت متواضع و ویژگی های اخلاقی او بود که سپاه را نهادی پرتوان می‌خواست و می‌گفت:«باید سپاهی بسازیم که دشمن هوس توطئه علیه انقلاب اسلامی را نکند.»

مقام معظم رهبری درباره حضور شهید محلاتی در سپاه و حضور وی در دوران دفاع مقدس و ارتباظش با رزمندگان می‌گویند: «بنی‌صدر از طرف امام (ره)، فرمانده کل نیروهای مسلح شده بود و در سپاه کسانی بودند که با او مخالف بودند. شهید محلاتی باید با هر دو جناح هماهنگ می‌شد و این گاهی اصلاً امکان‌پذیر نبود و سوء تفاهم‌ها از همین جا شکل گرفت، گاهی از هر دو طرف به او اهانت می‌شد و او را به عنوان واسطه نمی‌پسندیدند. او کارش را در سپاه با یک اتاق کوچک شروع کرد و سعی کرد با صبوری و آرامش پیش برود. در زمان مسئولیت‌اش مدام بین تهران و جبهه‌های غرب و جنوب در حال رفت و آمد بود. من کمتر کسی را از روحانیون می‌شناسم که اینقدر به جبهه سر زده باشد.  حتی در بعضی از عملیات‌ها یا ناظر عملیات بود یا به خطوط مقدم می‌رفت. حضورش و سخنان گرم‌اش و چهره همیشه خندان‌اش و گرم گرفتن‌اش با بچه‌های سپاه و بسیج و ارتش باعث دلگرمی همه می‌شد.»

  شهید محلاتی علاوه بر نقشی که در سپاه ایفا کرد، یکی از اعضای موثر در تشکیل جامعه روحانیت مبارز تهران نیزو بوده‌است و در تشکیل این تشکل سیاسی نقش مهمی بر عهده داشته است. مقام معظم رهبری در بخشی از خاطرات خود در باره این برهه از زندگی شهید محلاتی در این خصوص می فرمایند:«او یکی از بنیان‌گذاران جامعه روحانیت مبارز هم بود. نقش‌اش وصل کننده و گردآورنده بود. من البته در آن زمان در تهران نبودم و بعد از پیروزی انقلاب آمدم عضو آنجا شدم. شهید محلاتی کسی بود که همیشه در شورای مرکزی حضور داشت و خیلی هم مؤثر بود. بیشتر هم بارها و کارهای سنگین را برمی‌داشت. هیچ وقت نشد که من در آن جلسه‌ها باشم و حضور خندان و مؤثرش را در آنجا احساس نکنم.»

 روز اول اسفند 1364، ساعت 12:30 دقیقه ظهر، هواپیمای  متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان هنگامی که از تهران به مقصد اهواز در حرکت بود، در آسمان اهواز هدف دو موشک هوا به هوای جنگنده‌های عراقی قرار گرفت؛ در این واقعه دلخراش شهید محلاتی به همراه بیش از چهل نفر از روحانیون‌، نمایندگان مجلس و مسئولان فرهنگی کشور به شهادت رسیدند.

پیکر پاک شهید محلاتی پس از تشییع در حرم حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.

تشییع پیکر شهید محلاتی

در بخش از پیامی که امام خمینی(ره) به مناسبت شهادت، شهید محلاتی صارد کردند آمده است: «امید آن است ولی نعم، حجت‌الاسلام حاج شیخ فضل‌الله محلاتی، شهید عزیز را که من و شما او را می‌شناسیم، که عمر خود را در راه انقلاب صرف کرد و باید گفت یکی از چهره‌های درخشان انقلاب بود و در این راه، که راه خداوند است، تحمل سختی‌ها نمود و رنج‌ها کشید و با قامت استوار ایستادگی کرد، اجازه ورود در محضر شهدای صدر اسلام مرحمت فرماید.»

 نقل قول‌های مقام معظم رهبری برگرفته از کتاب«قاصد خنده رو» از انتشارات روایت فتح است