گفت وگويي با سپهبد قرنى در واپسين روزهاى زندگى اش

نوید شاهد: برخلاف آ نچه شايع است ارتش تسليم نشد، بلكه « ارتش در اوج بحران، همبستگى خودش را با ملت انقلابى ما اعلام و در مقابل خواست هاى انقلابى مردم، سر فرود آورد؛ مردمى كه هميشه حامى، پشتيبان و هواداران ارتش بوده اند. آيت الله طالقانى، بارها اظهار داشته اند كه حتى افراد گارد هم در روزهاى قبل از پيروزى بارها به ايشان مراجعه و همبستگى خودشان را با انقلاب مردم اعلام كرده اند.» اين بخشي از آخرين صحبت هاي شهيد قرني است كه چند روز قبل از شهادت، بخشي از حقيقت اين نهضت اسلامي به رهبري بزرگمرد تاريخ معاصر را به تصوير مي كشد و سپس آگاهانه و از سر شوق به سوي معبود عروج مي كند و در ميان خيل همراهان خميني كبير(ره) نخستين امير سرافرازي نام مي گيرد كه به شهادت مي رسد. 

اشاره: روز شنبه گذشته، روزى كه به هيچ وجه گمان نمى رفت اين آخرين ديدارمان باشد، من به عنوان يك آشنا، يك مصاحب، نه به عنوان يك نويسنده و گزارشگر، با تيمسار سرلشكر شهيد محمدولى قرنى رئيس سابق ستاد كل ارتش، گفت و گويى شش ساعته داشتم كه در اين گفت و شنود، دو سه نفرديگر از همرزمان و همكاران ارتشى قرنى نيز حضور داشتند.

اين اجلاس شش ساعته نه به خاطر يك مصاحبه، بلكه به خاطر گفت و شنودهاى خصوصى و جر و بحث هاى خودمانى تشكيل شده بود كه طى آن از مسائل زيادى سخن رفت، از آ نجا كه بسيارى از اين سخن ها، در همه جا، در همه محافل و مجالس به گوش مى رسد و نظرات متفاوتى براى آن ابراز مى گردد، بهتر ديدم كه قسمت هايى از آن را، قسمت هايى كه در شرايط فعلى مملكت، در فضاى سياسى امروز، قابل انعكاس و انتشار است، به ميان آورم اما نه همه سخن ها و اظهار نظرها را، كه بايد در وقت ديگر و به مناسبت هاى ديگر و در حال و هواهاى ديگرى منتشر شود.

تأكيد مى كنم كه اين، مصاحبه نيست چرا كه سرلشكر قرنى هميشه، به دلايل خاصى، شايد هم دلايل سياسى يا شخصى، از مصاحبه مطبوعاتى پرهيز مى كرد، اين كه شما مى خوانيد قسمت هايى از آن جلسه شش ساعته اى است كه شايد آخرين حرفهاى سياسى يا مطبوعاتى اي باشد كه با شهيد قرنى، قبل از ترور او صورت گرفته است.

***

در آغاز، سخن از اين است كه چرا تيمسار قرنى را به قول بعضى از روزنامه هاى خبرى « بركنار » كرده اند. چرا كه درباره اين بركنارى - يا به قول گروهى ديگر این «استعفا» شايعات زيادى بر سر زبا نهاست؟

نمى دانم چرا بعضى از جرايد خبرى اصرار دارند كه حقايق را وارونه جلوه دهند، چون برخلاف آ نچه آنها نوشته اند من به دلايل زيادى «استعفا» داده ام نه آنكه برکنار شده باشم.

نخست وزير حتى در ذيل حكم انتصاب تيمسار فربُد نوشته اند كه رونوشت براى اطلاع و تحويل به تيمسار محمدولى قرنى ارسال مى شود و مراتب تقدير دولت از زحمات گذشته جنابعالى در انجام قبول مسئوليت خطير و مراتب اعتماد خود را ابراز مى دارد. نخست وزير مهدى بازرگان.

بنابراين مى بينيد كه من بركنار نشده ام، اين را بعضى از روزنامه هاى خبرى عنوان كرده اند؛ همچنان كه اصرار دارند قرنى را «قَرَهنىِ » بنويسند

. من از طايفه «قرن» هستم.

طايفه اويس قرني، دوستدار و محب پيامبر گرامي اسلام - كه به آن حضرت در صدر اسلام، غائبانه ارادت و اعتقاد پيدا كرده بود.

مى گويند متن استعفاى شما در چهار پنج صفحه تهيه شده و در آن مطالب و موارد زيادى عنوان شده است. مطالبى كه ظاهراً با سياست دولت؛ با سياست رجال مسئول يا غير مسئول؛ مطالبى كه احتمالاً با سرنوشت مملكت بستگى داشته است. می گویندكه شما در اين استعفانامه به نحوه اقدام «كميسيون اعزامى از تهران » شديداً معترض بوده ايد و باز هم می گویندكه شما در استعفانامه خود نوشته ايد كه «با قدرت، كردستان را حفظ كرده ايد. در حالى كه يكى دو نفر از رجال اعزامى، ناآگاهانه در جهت خلاف اين سياست اقدام كرده اند.» می گوینديكى از اعتراضات شما به نحوه. رفتار اولين كميسيون دولتى اي است كه به مهاباد اعزام شده بود، چرا كه در مقابل چشم آ نها پادگان را تخليه كرد هاند. به هر حال درباره متن استعفاى شما، حر فهاى زيادى شنيده مى شود؛ حقيقت چيست؟

استعفاى من جنبه محرمانه داشته و يا اين كه شايد بعضى از اين شايعات، فقط (بايد) در حد همان شايعه باشد كه به هيچ وجه با حقايق مطابقت ندارد. اما شايد مصلحت نباشد كه مضمون يك « استعفاى ساده » را آشكار كنيم، چه لزومى دارد كه از متن اين استعفا همه مردم آگاه شوند. اما آ نچه مهم است اين است كه نبايد به هيچ عنوان ارتش را تضعيف، تهديد، تحقير يا تخفيف نمود، اين به مصلحت مملكت نخواهد بود، همين طور كه همين حالا هم دولت و مقامات مسئول يا غير مسئول به دنبال تقويت ارتش هستند.

گفتم تقويت ارتش، اين به معناى آن نيست كه به تركيب ارتش دست نزنيم. بلكه معتقدم كه بايد ارتش را از عناصر ناصالح و « جان نثار » تصفيه كرد، چون ارتش ما، هميشه سواى يك گروه خاصِ جان نثار، يك ارتش ملى بوده و به همين دليل هم با همه توانايى خود در روزهاى انقلاب با انقلاب و مردم اعلام همبستگى كرد.

برخلاف آ نچه شايع است ارتش تسليم نشد، بلكه ارتش در اوج بحران، همبستگى خودش را با ملت انقلابى ما اعلام كرد و در مقابل خواس تهاى انقلابى مردم، سر فرود آورد؛ مردمى كه هميشه حامى، پشتيبان و هواداران ارتش بوده اند. آيت الله طالقانى، بارها اظهار داشته اند كه حتى افراد گارد هم در روزهاى قبل از پيروزى بارها به ايشان مراجعه و همبستگى خودشان را با انقلاب مردم اعلام كرده اند.

اصولاً بايد ديد كه ارتش در چارچوب «حاکمیت» چه نقشى بايد داشته باشد و فلسفه وجودى آن چيست؟

آيا ارتش ما واقعاً يك ارتش ملى است؟

فلسفه وجودى ارتش، در همه كشورها و در همه دوران تاريخ، دفاع از مرزهاى كشور و حفظ تماميت ارضى و استقلال كشورها بوده است اما گاهى ديده شده كه بعضى از ديكتاتورى ها، ارتش را به سمت هاى ديگرى سوق داده اند تا از آن در جهت منافع شخصى بهره بگيرند.

مثل اينكه، طاغوت، شاه سابق اصرار داشت كه از ارتش ايران به مثابه يك گارد محافظ شخصى استفاده كند.

او اصرار داشت كه از ارتش ايران براى حفظ رژيم ديكتاتورى خون آشام خود و در جهت حفظ منافع امپرياليزم به منزله يك ژاندارم منطقه بهره بردارى كند اما او به علت عدم آگاهى به خصوصيات ملت نتوانست از ارتش ما، ارزيابى صحيح و درستى داشته باشد. در نتيجه با همه تطميع و تهديدها با، همه تحبيب و تحريك هاى فراوان نتوانست به هد فهاى ضد ملى خود دست يابد، جز آ نكه گروهى « جا ننثار» براى خود دست و پا كند.

حتى آن روزى كه با خشم و جنون فراوان از ارتش خواست كه به حمايت او برخيزد، ارتش به او «پشت» كرد و با انقلاب پيوند خورد.

حالا كه بحث درباره ارتش به درازا كشيده، بايد ديد كه رابطه ارتش با دولت چگونه بايد باشد؟ ارتش از چه مقامى بايد دستور بگيرد، فرماندهى ارتش با چه كسى بايد باشد، رابطه ارتش با وزير دفاع چيست؛ چرا كه هم اكنون دو نظريه متفاوت وجود دارد: اول اين كه ستاد ارتش بايد زير نظر وزير دفاع قرار داشته باشد و دوم اين كه ارتش بايد از عالى ترين نظام مملكتى يعنى رئيس جمهور « دستور»

بگيرد يا به كلام ديگر، اين رئيس جمهور است كه بايد «فرماندهی» (داشته باشد.)

اين نظريه كه بايد ارتش زير نظر«رئیس جمهور» قرار داشته باشد، در اغلب از ممالك دنيا طرفدار و حامى بيشترى دارد. چون وزير دفاع يكى از اعضاى كابينه و عضوى از «دولت» است كه به موازات تغيير دولت، وزير دفاع هم الزاماً تغيير مى كند. حالا اگر قرار باشد كه وزير دفاع، فرماندهى ارتش را داشته باشد، به موازات بركنارى او، ارتش، بى سرپرست مى ماند يا آ نكه برنامه هاى آن به موازات، تغيير و تحول پيدا مى كند. در صورتى كه رئيس جمهور، منتخب مستقيم ملت است كه براى يك دوره معين مسئوليت هاى قانونى خود را در مقابل ملت انجام مى دهد.

از طرفى به اين مسأله هم بايد توجه داشته باشيم كه ستاد ارتش در مملكت ما هميشه وظيفه اى سواى وظايف و تكاليف وزير دفاع داشته است. وزير دفاع، مسئول امور مالى و ادارى پارلمانى شناخته شده است. پس اگر تشخيص داده شود كه اين رويه صحيح نبوده است، بايد تكليف آن را و چگونگى وظايف ستاد ارتش و تكاليف وزير دفاع را، قانون اساسى جمهورى تعين كند. ولى من شخصاً معتقدم كه ارتش بايد مستقيماً با رئيس جمهورى در تماس و ارتباط مستمر باشد.

يكى از ايراداتى كه به قرنى مى گرفتند اين بود كه درجه سرلشكری اش را « شاه سابق » به او داده بود.

اين انتقاد درستى نيست، اين نقطه ضعفى نيست. چرا كه مقررات ارتش، آن را لازم دانسته، به گون هاى كه حتى درجه سروانى را هم شاه مى داده است. به همين دليل، كليه كسانى كه در ارتش درجه گرفته اند، الزاماً درجه هاى آ نها به وسيله شاه داده شده است. اما اين را هم بدانيد كه درجه مرا ، شاه سابق، بيست سال قبل پس گرفت و مرا خلع درجه كرد، در حالى كه ديگران درجات نظامى خودشان را حفظ كرده اند.

از سوى ديگر اكنون جانشين من ناصر فربد – هم يك « سرلشكر » - است كه او هم مثل من و مثل همه امراى ارتش، درج ا ش را از « شاه » سابق گرفته است. مضافاً اين كه در اعلامي ههاى ديوارى نوشته اند كه ايشان كتابى نوشته اند كه در آن از رضاخان و محمدرضا تعريف فراوان كرده است و به علاوه همكارى و معاونت فردوست را هم داشته است.

بنابراين، اين ايرادات و انتقادات بيشتر جنبه غرض ورزى دارد. اما، فراموش نكنيم كه مهندس بازرگان در آخرين مصاحبه خود گفت كه «قرنى افتخار ما بود» اما اين كلمه را، بعضى از روزنامه هاى خبرى عصر سانسور كردند، چرا؟ يا اینکهآقاى امير انتظام (معاون نخست وزير در دولت موقت) تأكيد داشت بر اين كه قرنى از دوستان و همكاران ما بود كه هميشه دستورات دولت را اجرا مى كرد.

شانمن در مصاحبه جنجالى خودش، زمانى كه درباره سرهنگ توكلى حرف مى زند، از قول او، درباره روش شما نيز اشاراتى داشت.

مذاكرات شانمن و توكلى در روزهاى قبل از ورود امام به تهران بود كه من در آن موقع در ارتش سمتى نداشتم. در آن روزها حتى به من پاسپورت ندادند كه به پاريس به ديدار امام بروم. بنابراين منظور شانمن يا سرهنگ توكلى مسلماً من نبوده ام، چون من در آن موقع خارج از ارتش و خانه نشين شده بودم.

حالا يك سؤال اصلى مطرح مى شود؛ سؤالى كه مد تها است بر زبان ها جارى است و همه جا از آن با نظرات متفاوت تفسير میىشود: اينكه مى گويند شما طرفدار آمريكا هستيد، اینکه می گویند تلا شهاى شما براى كودتا جنبه آمريكايى داشته است و اینکه مى گويند كودتاى شما كودتايي آمريكايى بوده است.

چرا من بايد طرفدار آمريكا باشم و چرا بايد به خاطر آ نها كودتا كنم؟ آ نها كه به وجود من براى كودتا نيازي نداشتند. چون شاه - اين نوكر شناخته شده و عامل سرسپرده – بى هيچ مكث و تأملى، هميشه دستورات آ نها را اجرا مى كرد. در اين صورت آمريكا نيازى نداشت كه شخص ديگرى را روى كار بياورد.

شما ديده ايد كه آمريكا، حتى تا آخرين لحظات، به شدت از شاه سابق حمايت مى كرد. هم اكنون جرايد بزرگ دنيا خبر داده اند كه در نتيجه حمايت آمريكا بود كه (شاه) توانست مدتى را در مراكش بگذارند يا آ نكه به جزاير باهاما نقل مكان كند.

اگر من طرفدار آمريكا بودم يا درصدد يك كودتاى آمريكايى بودم، كه بيست سال خانه نشين نمى شدم، زندانى نمى شدم و خلع درجه و اخراج نمى شدم. بگذاريد مسأله ديگرى را تحليل و تجزيه كنيم، دفعه دوم من به دستور مرجع عال ىقدر شيعه، آيت الله ميلانى(ره) تلا شهاى ضد دربارى خودم را توسعه دادم. چه كسى مى تواند بگويد كه در اين مرحله، يعنى در مرحل هاى كه با آيت الله روحانى، ارتباط داشتيم، فعاليت هاى ما جنبه آمريكايى داشته است؟ من در تمام سا لهايى كه خانه نشين شده بودم، حتى با بسيارى از رجال جبهه ملى نيز تماس داشتم و در مبارزات سياسى با آ نها همكارى و همگامى داشته ام.

همكارى شما با جبهه ملى، بى اختيار سخن ابوالفضل قاسمى را تداعى مى كند كه يك بار گفته بود در يكى از جلسات شوراى مركزى جبهه ملى درخواست عضويت شما مطرح مى شود، كه در اثر مخالفت ايشان، اين پيشنهاد « راكد » مى ماند.

من با اینکه با بعضى از سران نهضت همكارى داشته ام ولى هيچگاه درخواست عضويت نكرده ام. اگر هم كسان ديگرى در شوراى مركزى چنين پيشنهادى داده اند، از آن بى خبر مانده ام. به علاوه من هيچ گاه به ديدار ابوالفضل قاسمى هم نرفته ام تا از او در اين زمينه گله كرده باشم. (بلكه) او بود كه يكى دو بار به خانه ما آمد.