فرامتن اندیشگی (ایدئولوژی) و جلوه های آن در شعر سال های دفاع مقدس

پژوهشگران:

سپیده یگانه (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی – دانشگاه الزهرا (س))

مهین پناهی (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی – دانشگاه الزهرا (س)

چکیده:

شعر دفاع مقدّس به عنوان یک جریان ادبی معاصر که حول یک رویداد تاریخی سیاسی شکل گرفته است؛ شعری فرامتن محور به حساب می آید. یکی از فرامتن های مؤثر در شکل گیری این جریان، فرامتن اندیشگی (ایدئولوژی) است که در سطح انگاره ای (زمینه های محتوایی، فکری و فلسفی) آثار جلوه گر شده است. ایدئولوژی جامعة ایرانی در دهة 50 و 60 هجری شمسی نسبت به جنگ عراق علیه ایران، در سه محور معنایی «قدسی انگاشتن امر دفاع در برابر هجوم نظامی عراق به ایران » ،« احیای هویت دینی و ملی » ،« صدور آرمان ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و اندیشة فتح عراق »، در اشعار سال های جنگ نمایان شده است؛ که در این میان بسامد «تقدیس امر دفاع » بیش از دیگر موارد مذکور ارزیابی می شود و به تبع آن تمامی ارکان مرتبط با دفاع از مقام رهبری تا فرماندهان، شهدا و جانبازان، تقدیس و از منزلت اجتماعی برخوردار می شوند؛ دفاع ملی به جهاد دینی و نیز تبعیت از فرمان امام، به تکلیفی شرعی ارتقا می یابد.