مناسبات بینامتنی شعر انقلاب با قرآن کریم و تجلّی آن در اشعار طاهره صفّارزاده

پژوهشگر: اسماعیل محمّدپور

چکیده

رویکرد بینامتنی از رویکردهایی است که در تمامی حوزه ها رسوخ کرده و تحوّلات شگرفی را در آن حوزه ها به وجود آورده است. این نظریه زاییده ی افکار و آرای گوناگونی است که صورتگرایان ، ساختارگرایان و... مطرح کردند. مهم ترین هدف بینامتنیّت، کشف نشانه ها و ارجاعات متون است؛ به طوری که خواننده را در درک عمیق و فهم بهتر یک متن یاری می رساند. می توان گفت که شاعران ادب فارسی از مفاهیم زبان عربی به ویژه آموزه های دینی، قرآن و حدیث، تأثیر فراوانی پذیرفته اند. قرآن کریم از شاخص ترین و برجسته ترین متونی است که جنبه های ادبی و بلاغی آن در کنار مفاهیم و آموزه های اخلاقی موجب شده است تا جایگاه ویژ های در میان ادیبان مسلمان پیدا کند. در این میان، نقش شاعران با توجه به شرایط ویژة انقاب در سال های اولیة پس از پیروزی، برجسته تر به نظر می رسد. ازجمله شاعران ممتاز معاصر که در آثار خود از قرآن کریم بسیار اثر پذیرفته، طاهره صفّارزاده می-باشد که اشعار وی در کنار اشعار شاعرانی چون علی موسوی گرمارودی، علی معلّم، قیصرامین پور، سیّد حسن حسینی و... خطّ پژوهش پررنگی را ترسیم نموده است. طاهره صفارزاده، شاعر و روشنفکری قرآن پژوه است که پرداختن به شعر مقاومت دینی بر مبنای آموزه های قرآن کریم را از دهة 50 شمسی به عنوان یک آرمان، سرلوحة فعالیت های ادبی خود قرارداد. ازاین رو در اشعار او استفاده از آیات قرآنی با بسامد بالایی، قابل شناسایی و ردیابی است. در این پژوهش، کوشش بر آن است تا به روش کتابخانه ای تأثیر آیات قرآن در شکل گیری اشعار این شاعر از طریق مناسبات بینامتنی مورد بررسی قرارگرفته است.

کلیدواژه ها: قرآن کریم، شعر فارسی، بینامتنیّت، طاهره صفّارزاده، ژولیا کریستوا

دریافت متن کامل مقاله