قسمتی از دستورهای زندگی در اديان معروف از دیدگاه «شهید محمدجواد باهنر»

تعاليم بودا

»از نيكو بايد كه نيكی و از بدی بايد كه بدی پديد آيد. اين نخستين قانون زندگی است «. و از آن نتيجه می گيرد كه : »اگر آدمی كار نيکی كند پاداش نيك خواهد يافت و چون به زشتی گرايد به مكافات آن گرفتار خواهد شد )و اين اثر طبيع یهر كار است(و هيچ يك از خدايان هندی در اين ميانه اثری ندارند».

پس قربان ی و دعا و ستايش پيكره های اين خدايان غلط است.

و نيز معتقد است که از دو چيز بايد پرهيز كرد :

  1 زندگی پر از لذت.

  2 زندگی پر از رنج، و بايد راه ميانه انتخاب شود. لذت فراوان زاييده ي خودخواهی و فرومايگی است و رنج فراوان و رياضت های سخت، خودآزاری است و بايد با هر دو مبارزه كرد، و راه ميانه را كه در پيروی كردن از هشت قانون زندگی است در پيش گرفت .

اين قوانين عبارتند از:  1 ايمان درست   2 نيّت درست ) عقيده بر ترک شهوات جسمانی و داشتن محبت حقيقی نسبت به ديگران و آزار نرساندن به حيوانات و ترک آرزو ها (3 گفتار درست )پرهيز از دروغگويی و زشتگويی (4) کردار درست )پرهيز از كار های ناپسند و بيهوده، مانند قتل، دزدی و آنچه موجب پشيمانی است (5 معاش درست ) انسان بايد برای اداره ي زندگی خود، کار صحيحی پيشه كند(6 كوشش درست ) هر كس بايد نيروی جسمی و عقلی خود را به كار اندازد تا حق را از باطل و هوس و مضر را ازسودمند تشخيص دهد ( 7 انديشه ي درست )فكر خود را به عادات پسنديده و نظم، عادت دهد و در اثنای شبانه روز، در اطراف هدف های عالی انسان بيانديشد (8 مراقبت درست )كه از اين طريق از حالات گذشته به مقام عالی قدرت مطلقه و آرامش واقعی می رسد(.

تعاليم كنفوسيوس

پنج اصل اخلاقی اين آيين عبارتند از :

 1 انسانيت يعنی رحم و انصاف نسبت به هموطنان.

2  عدالت و حق هر كس را منظور داشتن.

 3 اطاعت از قوانين مقرر مذهبی تا همه ي مردم در رفاه بوده و در برابر مقررات مساوی باشند.

 4 راستی و درستكاری در عمل.

 5 صداقت و حسن نيّت.

و نيز می گويد: «من به زندان ها سر كشيدم و دريافتم كه در آنجا جز مردمان تنگدست و بينوا و فرزندانشان كسی نيست و نيز دريافتم كه تمامی زندانيان مردمی نادان هستند. از اين رو چنين به نظر می آيد كه تنگدستی و نادانی ، مردم را به بزه كاری و پايمال كردن قوانين می کشاند. اگر بتوانيم تنگدستی و نادانی را از ميان برداريم ديگر جرمی و جنايت یرخ نخواهد داد .» سپس دستور تعليم و تربيت و ايجاد كارمناسب برای افراد را می دهد. همچنین می گويد«: مردم به فرمانروايان درستكار نيازمندند. اگر فرمانروايان بدكاره باشند، مردم نيز بدكاره و فاسد خواهند شد. اما اگر فرمانروايان درستی پيشه كنند، مردم به آنان تأسی خواهند جست، از اين رو، آنچه برخود نمی پسندی بر ديگران مپسند».

تعاليم لائوتسه

وی هدف عالی انسانی را «تائو»   رسيدن به عاليترين درجه ی رستگاری و پرهيزكاری می داند و می گويد:   هدف انسان درستكار و شريف آن است كه صلح و آرامش را پاس دارد

او از پيروزی در جنگ و كشتن مردمان لذتی نمی برد، وی حتی با كشتن جنايتكاران نيز مخالف بود و می گفت : با آنان بايد مهربان بود .به آنان كه به من نيكويی كنند نيكويی خواهم كرد و به آنان كه با من سر نيكی ندارند مهر می ورزم.  با دوستان و با دشمنان نيز دوست خواهم بود و بدينگونه همه ي مردم در نزد من از زمره ي نيكانند.

وی می گويد : در آفرينش، همه چيز وظيفه ي خود را بدون ريا انجام می دهد. پس ای انسان تو هم بيا كارهای خير را برای رضای خدا و به دليل اينكه خير است انجام بده و هيچ كار خيری را برای عوض مكن

و نيز می گويد: برای دست يافتن به زندگ ی نيكو بايد به خرد و دانش توسل جست؛ نياكان را ستايش كرد. فرزندان، احترام پدران را نگاه دارند. مردم از فرمانروايان پيروی كنند و از همه مهمتر برای رسيدن به رستگاری بايد همواره جانب عدل و داد را نگهدارند .

دستور های زرتشت

«چون كسی نيكی كند نه تنها نيكی او در دفتر اعمال آدميان ثبت می شود، بلكه كار نيك او باعث افزايش نيكی های موجود در جهان می گردد و هر چه نيكی افزايش يابد كار اهورامزدا در جنگ با اهريمن ساده تر خواهد شد. بدكار به اهريمن ياری میكند و نيكو كار در جبهه ي اهورامزدا با دشمنان او می جنگد. مردم بايد با صفای ضمير، پاكيزگی، نيكوكاری، محبت به جانوران سودمند، انجام دادن كار های خوب، و كمك به خلق، اهورامزدا را ياری كنند .

سه جمله ي معروف : گفتار نيك، كردار نيك، پندار نيك » سرلوحه ي دستورهای زرتشت است. همچنين وی مردم را به درختكاری، دامداری، مهربانی به حيوانات و پاكيزگی سفارش میکرد.


ده فرمان حضرت موسی(ع)
ده فرمان به صورت های مختلف و در برخی از الواح با تفصيل زياد نقل شده است كه همان فرمان های يهوه به بنی اسرائيل است:
1) خدای ديگری را غير از يهوه نپرستيد.
2) بت پرستی پيشه نسازيد.
3) نام يهوه را بيهوده نگيريد.
4) روز هفتم هر هفته (سَبْت- شنبه) دست از كار بكشيد و آن را مقدس بداريد.
5) پدران و مادران خويش را گرامی شماريد.
6) هرگز جنايت نكنيد.
7)  هرگز زنا نكنيد.
8)  دزدی نكنيد.
9)  سوگند دروغ و شهادت دروغ ندهيد.
10) بر مال همسايه رشك نبريد.

قسمتی از تعاليم حضرت عيسی (ع)
البته همانطوري كه در تمام اين بحث بنا داشتيم، مطالب را از كتاب های موجود دينی هر گروه نقل میكنيم، گر چه ممكن است بعضی گفتارها در واقع از پيغمبر يا پيشوای دينی نبوده و بعدا به او نسبت داده باشند.
و اينك چند نمونه از متون موجود مسيحيان :
 مرغان هوا را نظر كنيد كه نه میكارند و نه می دروند و نه در انبارذخيره میكنند و پدر آسمانی آن ها را می پروراند متی، باب 6، آیه ی 26 .

با شرير مقاومت نكنيد، بلكه هر كه به رخساره ي راستت تپانچه زند، طرف ديگر را نيز به سوی او بگردان متی، باب 5، آیهی 39 .
هركس به زنی نظر شهوت اندازد، هماندم دردل خود با او زنا كرده است  متی، باب 5، آیهی 28 .

مال قيصر را به قيصر ادا كنيد و مال خدا را به خدا  )متی، باب 22 ، آیه ی 21.

خدا محبت است و هر كه در محبت ساكن است در خدا ساكن است رساله ی اول یوحنی، باب 4، آیه ی 16

نزد يكديگر به گناهان خود اعتراف كنيد و برای يكديگر دعا كنيد تا شفا يابيد رساله ی یعقوب، باب 4، آیه ی 16

خدا را نظر به ظاهر نيست اعمال رسولان، باب 10 ، آیه ی 34

مزد گناه مرگ است رومیان، باب 6، آیه ی 23

اگر دشمن تو گرسنه باشد او را سير كن و اگر تشنه است سيرابش نما، زيرا اگر چنين كنی اخگر های آتش بر سرش خواهی انباشت  رومیان، باب 12 ، آیه ی 20

روبا هان را سوراخ ها، و مرغان هوا را آشيانه هاست، ولی پسر انسان را جای سر نهادن نيست متی، باب 8، آیه ی 20

دشمنان خود را دوست داريد و به كسانی كه از شما نفرت دارند احسان كنيد لوقا، باب 6، آیه ی 27

در اين تعاليم مشاهده می شود كه از بی اعتنايی شديد به دنيا، عدم مقاومت، محبت حتی نسبت به دشمن، سختگيری در برابر گناه، اعتراف به گناه و تفكيك حكومت از مذهب ترويج شده است.

گوشه ای از تعاليم جاودانی اسلام

در قرآن آمده است :

نيكو كاری آن نيست كه آدمی روی خود را به جانب مشرق و مغرب بگرداند، بلكه نيكوكار كسی است كه به خدا و روز قيامت ايمان آورد و به فرشتگان و كتاب آسمانی و پيامبران عقيده داشته باشد و از ثروت و دارايی خود در راه دوستی با خدا، به نزديكان و يتيمان و بينوايان و آوارگان و آنان كه درخواستی دارند، و در راه آزاد كردن گرفتاران ببخشد. نماز بپای دارد، زكات بدهد، آنان كه به پيمان خويش وفا دارند، آنان كه در هنگام سختی وكارزار پايدار و بااستقامتند. اينچنين مردمی براستی سخن گفته اند و آنان پرهيزگار و رستگارند. بقره/ 177

پروردگارت چنين فرمان داده است كه جز او پرستش نكنيد و به پدر و مادر نيكی كنيد مادامی كه تو زنده هستی، اگر يكی از آن دو يا هر دو به سن پيری رسيدند با آنان به درشتی سخن نگو و آنان را از خويش مران و به خوبی با آنان سخن بگو و بال های مهربانی را در برابر آنان بگستران و بگو خداوندا آن دو را رحمت كن، همانگونه كه مرا در كودكی پرورش دادند. خدای شما از آنچه درون فكر شماست به خوبی آگاه است، اگر شايسته كار باشيد، خداوند مردم پاكدلی را كه از گذشته های بد خويش بازگشت میکنند خواهد آمرزيد. به نزديكان و بيچارگان و آوارگان حقّشان را بدهيد و اسرافكاری نكنيد. اسرافكاران برادران شيطانند و شيطان نعمت های خدا را ناسپاسی كرده است....

نه چندان بخيل و ممسك باش و نه آن چنان ولخرج و دستباز كه هر چه داری خرج كنی و پشيمان و حسرت بار بمانی، فرزندان خويش را از ترس تنگدستی از بين نبريد، ما شما و آنان را روزی می دهيم، كشتن آنان گناه بزرگی است. مرتكب زنا نشويد كه بسيار عمل زشت و راه بدی است. آدمكشی نكنيد و جانی را كه خدا عزيز داشته است از پای در نياوريد، هر كس مظلوم كشته شود، ولی او حق قصاص دارد اما زياده روی در كشتار نكند. خدا او را ياری خواهد كرد. ثروت يتيم را نخوريد و در آن تصرف نكنيد جز به بهترين وجهی كه خير و مصلحت او رعايت شود تا خودش به سن رشد برسد. به پيمان خويش وفا كنيد كه شما در برابر پيمان های خود مسئول هستيد. وقتی چيزی را وزن و پيمانه میكنيد عادلانه وزن كنيد و كم فروشی و اجحاف نكنيد، و هر چيز را با ميزان صحيح بسنجيد اين بهتر است و آينده ي نيكوتری دارد. آنچه را كه بدان علم و آگاهی نداری پيروی نكن. چشم و گوش و دل شما مسئول هستند،روی زمين با نخوت و تكبر راه نرو، تو نمی توانی زمين را بشكافی يا به بلندی كوه ها قد افرازی. اسراء/ 23 - 37

پيغمبر اسلام فرمود :
كسی از بين شما بهتر است كه نفعش به جامعه بيشتر برسد. مردم مانند دندانه های شانه برابر و مساويند. هر كسی كه صبحگاهان سر از خواب نوشين بردارد ولی در فكر اصلاح امور مردم مسلمان نباشد مسلمان نيست.

شما نمی توانيد با مال و ثروت خود همه كس را از خويشتن راضی كنيد، اما با اخلاق خوش می توانيد به اين منظور برسيد. مردم همه بنده ي يك خدا و فرزندان يك پدر و مادرند، پس با هم برادرند. عرب بر عجم و سفيد بر سياه امتيازی ندارد. و نيز حضرت فرمود: دشمن ستمگر و ياور ستمديدگان باشيد حق بگوييد گرچه به ضرر شما باشد. با همه ي مردم به خوبی رفتار كنيد چون يا مسلمانند و برادر دينی شما، و يا غير مسلمان ولی همنوع شما و بين مردم صلح و آشتی برقرار كنيد. اين مطالب گوشه ي بسيار مختصری از هزاران دستور عالی اخلاقی و اجتماعی و انسانی اسلام بود.»