روح بزرگ و دل دریایی شهید آوینی در عدسی دوربین مستند"روایت فتح"
نثر روایت فتح، یک ویژگی خاصی داشت که بر جان می‌نشست، دل می‌برد و تا ژرفا و زوایای وجود نفوذ می‌کرد و نه تنها "احساس" که "عقل" را با خود همراه و همسفر می‌کرد.
بخشی از راز موفقیت این اثر ماندگار (روایت فتح) که به ویژگی‌های دینی آن اشاره می‌کند که این قسمت را از کتاب «معراج عشق» استخراج کرده و می‌خوانیم:
ویژگی‌های دینی
1- دارای معارف ناب اسلامی
شهید آوینی، اشراف کامل به آیات و احادیث و مفاهیم دینی داشته و بر نهج‌البلاغه بسیار تسلط داشتند و با حکمتی که بر متن نوشته‌ها قلم زدند، این حقیقت که خواننده را با حقایق ناب اسلامی آشنا می‌سازد، به چشم می‌خورد. با مطالعه‌ی مطالب «جهتی که شهید به آن مطالب می‌دهد مهم است، وی رویدادهای جبهه را با فرهنگ عاشورایی خود که در سینه دارد همراه ساخته و فرهنگ عاشورایی، روایت فتح را جاوادنه ساخته است.» (جمعی از یاران، شاه‌حسینی، 1392)
به قول محمد عصاریان: «تسلط ایشان به مذهب، دین و فلسفه، محور متن نوشته‌های (نریشن) روایت فتح را دربرگرفته بود.» (عصاریان،1386)
«شهید آوینی، یک متفکر دینی و یک مسلمان مومن دل‌آگاه بود که آنچه می‌گفت، دل‌آزموده، از دل برآمده و بر دل می‌نشست.» (رجبی، 1389)
گنجینه‌ی آسمانی: "بی‌نیازان پادشاهان قلمرو عشق‌اند و دیهیمشان آیه "لقد کرمنا بنی آدم (اسرا – 70) است. اما بی‌نیازی جز در قطع نیاز نیست، آنجا که حوائج و تعلقات چون موی بر تن انسان رسته است." (ص 364)
2- پیام عاشورایی
زیرمجموعه دیدگاه آقاسید، عاشورا است هرچه می‌بیند و می‌بینیم، بازگشتی دارد به عاشورا؛ «به نقل از خود شهید که می‌گفت: «من تمام برنامه‌هایی که می‌سازم روضه‌خوانی است، اصل آنچه می‌توانم انجام می‌دهم، رساندن پیام عاشورا است، غیر از این بلد نیستم.» (تاجدینی، 1374)
«شهید اوینی، رویدادهای جبهه را با فرهنگ عاشورایی خود که از سینه‌اش بیرون می‌آید، تلفیق می‌کند و ان را جاوادانه می2سازد. همانطور که عاشورا تکرار نمی‌شود، "روایت فتح" نیز کهنه و تکراری نمی‌شود، وقتی با این فرهنگ باشدف بدون شک، زنده و جاودان است.» (جمعی از یاران، شاه‌حسینی، 1392)
«شهید آوینی، روح عاشورایی بچه‌های جبهه را با زبان ادیبانه‌ی خود درآمیخت، گویی آوینی در صدایش روضه‌خوانی بود و به همین سبب ماندگار شد. قلم و صدای متفاوت او نشات گرفته از روح عاشورایی جبهه‌هاست.» (دالایی، 1392)
گنجینه‌ی آسمانی: "همه رزم آوران در شب عملیات، پروانه‌های حسین‌اند و در طواف کعبه شیدایی می‌پرند. حسین سرسلسله‌ی همه‌ی شیداییان حق است."
3- بیان واقعیت و نفس کار
دفاع کردن از حق و حقانیت اسلام با ملتی پایدار و مطیع رهبری و زنده نگهداشتن ارزشها و ایستادگی در برابر دشمن تا دندان مسلح و درک حقیقت برای واقعیت؛ باعث اثرگذاری متن نوشته‌های روایت فتح شده است.
در این رابطه آقای فراستی بیان داشتند: «مرتضی نفس امری را روایت می‌کند، یعنی اینکه ما دفاع می‌کنیم آن هم از یک واقعیت بزرگ. او درست می‌فهمد، بچه‌هایی که در زمین حماسه می‌آفرینند اسمانی هستند، یعنی آن بچه‌هایی که برای دفاع از سرزمینشان می‌جنگند، جسمشان در زمین است و روحشان در آسمان و همین موضوع است که نریشن‌های مرتضی را متفاوت می‌کند و نریشن‌های (متن نوشته) رو به آسمان دارد.»
محمد رجبی: «ایشان (شهید آوینی) آنچه را می‌نوشت یا می‌گفت یا در آثار هنری خود نشان می‌داد، مسائلی نبود که فقط به آنها فکر کرده باشد بلکه به آنها رسیده و تجربه کرده بود، لذا آثار او تاثیرگذار بود.» (مزرعتی، 1390)
وحید جلیلی: «هنر آوینی در این بود که تمام زندگی و عمرش را در راه رساندن پیام شهدا به مردم صرف کرد. آوینی، از جهت طریقتش موضوعیت دارد، یعنی او روشی پیش رویمان گذاشته تا ما به پیام شهیدان برسیم و فرزندان امام وانقلاب را بشناسیم.» (جلیلی، 1390 سایت)
مقام معظم رهبری آقای خامنه‌ای دو هفته بعد از شهادت سید در دیدار با خانواده‌ی ایشان فرمودند: «روایت فتح زنده کردن ارزشهای دفاع مقدس در خاطره‌ها را دربرداشت. این کارها، کارهای باارزشی بود و معلوم بود ایشان ظرفیت خیلی بالایی داشتند.» (کاظمی موسوی، 1392)
در بخش آخر کتاب گنجینه‌ی آسمانی می‌خوانیم: "دوکوهه دیر نیست آن روز که روح تو عالم را تسخیر کند و نام تو و خاک تو و پرچم‌هایت مظهر عدالتخواهی شوند. دوکوهه آیا دوست داری که پادگان یاران مهدی (عج) نیز باشی؟ پس منتظر باش."
4- همیشه ماندگار
هر مطلبی را که مطالعه می‌کنیم و ویژگی‌های آن را از دل متن بیابیم، رازهای نهفته‌ای باقی می‌ماند که زنجیروار اثر را برجسته و ماندگارتر می‌سازد، نریشن (متن نوشته‌ی) روایت فتح نیز چنین است؛ که به آنها می‌پردازیم:
الف) «آنچه باعث ماندگاری روایت فتح شده است. اثر وضعی آن است، با گذشت زمان رنگ کهنگی نمی‌گیرد. ترکیب کلام و تصاویر و (صدا) که شهید درهم آمیخت، منحصربه‌فرد بود. اثر او مانند طبیبی است که روح پس از مشاهده و مطالعه‌ی این مجموعه احساس می‌کند نوری بر او تابیده و چیزی درونش تغییر کرده کرده است.» (جمعی از یاران، طالب‌زاده، 1392)
ب) «دوربین مرتضی در روایت فتح منحصربه‌فرد است و زاویه‌ی آن به سمت درون افراد است، به همین دلیل مرتضی و نریشن‌های او نیز درون را توضیح می‌دهد و حتی لحظه‌ای، مرگ را فیکس می‌کند.» (فراستی، 1392)
ج) «کار مرتضی این بودف جنگی که "انقطاع تاریخی" ایجاد می‌کرد را به‌جایی برساند تا همه به ما افتخار کنند، ایران از انقطاع به سوی پیشرفت رفت، که اولین روایتگر آن شهید آوینی بود.» (فیاض 1392)
د) «اخلاص و وصل بودن به چشمه زلال حقیقت، آثار شهید را ماندگار و تاثیرگذار کرده به‌طوریکه حتی صدای شهید آوینی، موجی از حقیقت را جلوه می‌کند و همیشه زنده است و تازگی دارد.» (دوستداران امروزی، رضایی، 1390)
5- مدیریت آوینی
یکی از موضوعات قابل بحث که می‌توان به آن اشاره کرد: «جذاب بودن روش کار ایشان، در اداره‌ی مسئولیت‌های فرهنگی تحت اختیارشان بود. "مدیریت" آوینی توام با روحیه‌ی کرامت و بزرگواری بود، به‌ویژه ندیدن خود و منافع خود و غرق شدن در کار و فداکاری و خدمتگزاری برای همکارانش که در روزگار حاضر تبدیل به "نوستالژی مدیریت" شده است.» (دوستداران امروزی، تاجدینی، 1390)
6 – تقلیدی شدن روایت فتح
در متن نوشته‌ی روایت فتح، دیدگاه‌های معرفتی، ادبیات و زاویه دید خاصی به چشم می‌خورد که در دیگر آثار نویسندگان هنرمند، نمی‌توان یافت.
«اعتماد به نفس آگاهانه، خودآگاهی و شاید آنچه در این متن نوشته می‌یابیم، بیان حس درونی شهید است که اینچنین سوز و گداز عاشقانه‌اش را با کلامی بی‌ریا چون روح پاک جبهه، بیان کرده است. مواجهه‌ی مستقیم با واقعیت عینی آنچنان است که به قول خودش «یکی از فرماندهان جنگ به او گفته بود: ساختن چنین فیلم‌هایی کاری ندارد، اما اینکه فیلم‌ساز نجابت به خرج دهد و از خودش بگذرد و آنچه را که واقعا در اطرافش می‌گذرد، نشان دهد کار آسانی نیست.» (جمعی از یاران، افخمی، 1392)
همه‌ی این موارد باعث شد؛ ویژگی‌های منحصربه‌فرد این مجموعه «تقلید مستندسازان خارجی را برانگیزد؛ در فیلم‌های خود از زاویه‌ی دید شهید و نثر روایت فتح استفاده کنند.» (مهدیار، 1394)
این ویژگی‌ها و مطالبی که کارشناسان، همراهان و آشنایان شهید بیان داشتند، تمامی برگرفته شده از تعبدی خالصانه و ناب، برای رسیدن به اهداف الهی و معرفتی، هرآنچه گفته شد و بسیاری که بیان نشد، روح بزرگ و دل دریایی، سید مرتضی را معرفی می‌کند؛ که در عدسی دوربین و قلمش معرف فطرت و خودآگاهی او می‌باشد، برای خوانندگان و بینندگان روایت فتح.
