تحلیل تقابل واژگانی شعر رضوی شاعران دفاع مقدس

نویسندگان خلیل بیگ زاده، فرنگیس شاهرخی

نشانه‌شناسی ساختارگرا چگونگی شکل‌گیری معنا و بازنمود واقعیت را بررسی می‌کند و معتقد است که دالّ و مدلول به شدّت با یکدیگر پیوند دارند و ارتباطی پی‌آیند میان آن‌ها برقرار است، به گونه‌ای که هر دالّی یادآور مدلولی خاص در ذهن است. این نوع نشانه‌شناسی تقابل‌های دوگانه را عناصری بنیادین در بررسی ساختاری و معنایی آثار ادبی و از اصلی‌ترین روش‌های دستیابی به ساختار متن می‌داند. این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین گفتمان مؤثر بر ساختار زبان و اندیشه در سروده‌های رضوی شاعران دفاع مقدّس بر اساس انواع زوج‌های متقابل در سطح واژگانی و معنایی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و زوج‌های متضاد و تقابل معنایی واژگان را معطوف به مفاهیم و جلوه‌های ازلی- ابدی پایداری بررسی کرده‌است، چنان که جهان دوگانه‌هایی را که در ساختار این اشعار پنهان است، آشکار گردانیده و انواع تقابل‌های واژگانی مدرّج، مکمل، دوسویه، ضمنی و صوری، جهتی، خطی و متقاطر و هم‌سنگ و تقابل معنایی مفاهیم و موضوعاتی نظیر: لطف/ قهر، فقر/ غنا، پاکی/ پلیدی، عشق/ عقل، ظلمت/ نور، کفر/ دین، بیماری/ شفابخشی، ظلم‌ستیزی/ ستمگری، شجاعت/ زبونی، غربت/ آشنایی و نیز تقابل دو رنگ سبز و سرخ را در شعر رضوی شاعران دفاع مقدّس تحلیل کرده‌است تا شگردهای بهره‌گیری شاعران را از جفت‌های متقابل برای تبیین شخصیت متعالی امام رضا (ع) در یکسان‌نگری انسانی نشان دهد.

کلیدواژه ها: ادبیات پایداری؛ نشانه‌شناسی؛ تقابل واژگانی؛ شعر رضوی

دریافت متن کامل مقاله

منبع: نشریه ادبیات پایداری، سال 1397