بررسی تحوّل مخاطب در ادبیّات پایداری کودک و نوجوان

احمد امیری خراسانی؛ نگین صدری زاده

چکیده
از دیرباز، بسیاری از مفاهیم و پیام‌ها در قالب ادبیّات -قصه‌ها و شعرها- منتقل شده است. برای انتقال مفاهیم، پیش از هر چیز به برقراری ارتباط نیاز است. نظرّیة خوانندة نهفته بر اساس همین نگرش شکل گرفته‌است که برای برقرای ارتباط و انتقال پیام، دو فرد لازم است. بنابراین نویسنده نیز برای انتقال معنایی که می‌خواهد با مخاطب در میان بگذارد، می‌باید با خواننده‌اش روابطی ایجاد کند. ایدِن چِمبرز(Aidan Chambers، نویسنده و نظریّه‌پرداز بریتانیایی حوزة ادبیات کودک و نوجوان، متولّد1934) بر این باور است که با بررسی برخی عناصر در داستان می‌توان به کشف چگونگی رابطة میانِ نویسنده و مخاطب و همین طور درک معناهای مورد نظر مؤلّف و حتی کیستیِ این خوانندة نهفته نائل شد. از سوی دیگر، ادبیّات پایداری نیز با آموزه‌هایی از جنس استقامت، ایثار، گذشت، امید، نوید رستگاری، پیروزی نهایی حق بر باطل و .... در پی برقراری ارتباط با کودکان ‌است. از همین رو، این پژوهش بر آن است تا بر پایة نظریّة چمبرز، مخاطبان ادبیّات پایداری را در دو دهة متفاوت 60 و 90 خورشیدی، شناسایی و مقایسه کند و همچنین شیوه‌هایی که نویسندگان برای برقراری با خوانندگان خود در این دو دهة متفاوت، به کار برده‌اند، بررسی شود. بدین منظور دو نمونه داستان از ادب پایداری که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دردهة 60 و 90 برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده‌است، انتخاب و بررسی شده‌است.