انهدام تسليحات شيميايي عراق
سه‌شنبه, ۲۱ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۵۶
در بخش C قطعنامه 687 مورخ 14 فروردين 1370 (آوريل 1991) شوراي امنيت سازمان ملل متحد، انهدام كليه تسليحات كشتار جمعي و سلاحهاي باليستيك با برد بيش از 150 كيلومتر، تحت نظارت بين المللي پيش بيني شده بود.
پس از قبول رسمي قطعنامه از طرف عراق در تاريخ 29 فروردين كميسيون ويژه خلع سالح سازمان ملل United Nation Special Commission (UNSCOM) شكل گرفت.
اهداف اين كميسيون عبارت بود از: بررسي فوري توانايي هاي شيميايي ـ بيولوژيك عراق و انهدام تمامي مخازن ذخيره سازي مواد، تمامي اجزا مربوطه، برنامه هاي تحقيق و توسعه، امكانات توليد و نيز تهيه برنامه اي جهت اطمينان از اينكه عراق در آينده هيچگونه فعاليتي را در موارد فوق نخواهد داشت.
از آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز درخواست مشابهي جهت ارزيابي برنامه هسته اي عراق بعمل آمد.
در 19 خرداد همان سال تيمي متشكل از 8 كشور مختلف اروپايي، مهمترين مركز توليد و ذخيره‌سازي تسليحات شيميايي عراق يعني تاسيسات "المثني” را مورد بازديد قرار دادند.
اين تاسيسات در منطقه اي بياباني در زميني به مساحت 50 كيلومتر مربع در نزديكي شهر سامرا واقع شده است.
از ميان 600- 500 نفري كه در هنگام فعال بودن مجتمع المثني مشغول بكار بودند، سالانه حدود 100 نفر توسط عوامل اعصاب مسموم مي شدند كه 90% آنان در همان محل و مابقي در سامرا يا بغداد درمان مي شدند. در مورد مصدومين گاز خردل هيچ اطلاعاتي در دست نبود.
توليد تابون در سال 1366 (1988) متوقف شده بود و نمونه اي از آن پيدا نشد.
اين مجتمع به واحدهاي مختلفي مانند ذخيره سازي مواد اوليه، توليد عوامل شيميايي، توليد بمبها، پر كردن بمبها از عوامل، انبار تسليحات شيميايي، تحقيق و توسعه تقسيم شده بود.
حداقل ده مركز مهم كه در زمينه توليد سلاحهاي شيميايي و بيولوژيك فعاليت مي كرد در عراق شناسايي شد كه عبارتند از:
1- سلمان پاك: مركز تحقيقاتي آنتراكس، توكسين بوتيليسم، كلستريديوم پرفرنژنس، ميكوتوكسين ها، آفلاتوكسين ها و رايسين.
2- الحكم: توليد آنتراكس و توكسين بوتيليسم
3- المنال: توليد سم بوتيليسم و تحقيق بر عوامل ويروسي
4- الصفا: توليد آفلاتوكسين
5- كارخانه تاجي: توليد توكسين بوتيليسم
6- مجتمع المثني: مركز تحقيق، توليد و تكامل تسليحات شيميايي شامل گاز خردل، تابون، سارين و VX.
7- فلوجه شماره يك: توليد مواد پيش ساز گازهاي جنگي.
8- فلوجه شماره دو: توليد مواد پيش ساز جهت مجتمع المثني
9- فلوجه شماره سه: پشتيباني مجتمع المثني.
10- محمديه: انبار سلاحهاي شيميايي.
اگرچه بخشهايي از مجتمع المثني و ساير مراكز توليد سلاحهاي شيميايي بيولوژيك عراق در اثر بمباران جنگ آسيب ديدند، ولي قسمتهاي زيادي نيز هنوز سالم مانده بودند و ميزان سلاحها و گازهاي منهدم شده توسط آنسكام بسيار بيش از آن است كه در بمبارانهاي شديد هوايي عراق در جنگ دوم خليج منهدم شدند.
جدول زير بيانگر انهدام بخشي از تسليحات شيميايي عراق است كه تا سال 1371 (1993) توسط گروه بازرسان سازمان ملل صورت گرفته است.
نوع ماده اوليه يا سلاح شيميايي
مقدار يا تعداد
كلاهكهاي شيميايي موشكهاي دوربرد (الحسين) جهت سارين و GF
29 عدد
بمبهاي شيميايي R400
347 عدد
قطعات مختلف بمبهاي شيميايي R400
333 عدد
بمبهاي خردل 250 و 500 محتوي خردل پلي مريزه
1473 عدد
راكت و كلاهك شيميايي 122 ميلي متري
265 عدد
كلاهك شيميايي راكت هاي 122 ميلي متري
6152 عدد
موتور راكت شيميايي 122 ميلي متري
16885 عدد
گلوله هاي توپ شيميايي 155 ميلي متري خردل
1492 عدد
گلوله هاي توپ شيميايي 155 ميلي متري خالي
21 عدد
سارين
120 ليتر
مخلوط سارين با GF
61273 ليتر
خردل
69328 كيلوگرم
D4
73005 ليتر
DF
14600 ليتر
Dichlorethane
1120 ليتر
Isopopyl alcohol
107148 ليتر
Thio – diethylenglycol
1200 ليتر
Cyclohexano/isopropyl alcohol
1200 ليتر
Phosphorous oxychloride
197400 ليتر
Thionyl chloride
134200 ليتر
در بخشي از گزارش سال 1376 (1998) بازرسان سازمان ملل در مورد آمار سلاحها و مواد شيميايي كه تا آن زمان توسط آنها در عراق نابوده شده است چنين آمده است:
تعداد سلاحهاي شيميايي پر و خالي منهدم شده 38537 عدد
گازهاي شيميايي جنگي 690 تن
مواد پيش ساز گازهاي جنگي 3000 تن
همچنين به انهدام كامل مركز اصلي توليد سلاحهاي بيولوژيكي عراق (Al - Hakam) اشاره شده است كه برنامه آن در زمنيه توليد ميكروب سياه زخم و سم بوتيليسم بوده است.
لازم به ذكر است كه عراق ادعا نمود كه مقادير بسيار زيادي از تسليحات شيميايي و بيولوژيك خود را به طور يك جانبه و بدون نظارت بين المللي نابود كرده است اما به اعتقاد آنسكام در بسياري از اين موارد اين ادعا اثبات نشده و ممكن است اين تسليحات در جايي مخفي شده باشند. همچنين عراقي ها به آنسكام گفتند مقادير بسياري از گازهاي جنگي را در جنگ با ايران به كار برده اند ولي ميزان آنرا مشخص ننمودند.
در 17 تير 1377 (1998) يكي از تيمهاي آنسكام سندي را در ستاد نيروي هوايي عراق پيدا مي كند كه مربوط به ميزان مصرف تسليحات ويژه (شيميايي) در جنگ عراق با ايران بوده است. متاسفانه اين سند از دست بازرسان خارج مي شود و پيگيريهاي شديد آنسكام در اين مورد به نتيجه نرسيد.
منبع: جنگ شيميايي عراق و تجارب پزشكي آن، دكتر عباس فروتن، صفحه 259.
نظر شما
