عکاسان ایرانی و جنگ تحمیلی

این پایان نامه در سه بخش گردآوری شده است. جان بزرگی در بخش اول به مروری بر تاریخچه عکاسی جنگ در جهان، عکاسان فعال جنگ در جهان، رابرت کاپا، دیوید داگلاس دانکن، دان مک کالین و یوجین اسمیت پرداخته است. در بخش دوم، عکاسان ایرانی و جنگ تحمیلی، مصاحبه با سعید صادقی، مصاحبه با علی فریدونی، مصاحبه با امیرعلی جوادیان، مصاحبه با احسان رجبی، مصاحبه با اسماعیل داوری، مصاحبه با محمود بدرفر، مصاحبه با غلامرضا مسعودی، مصاحبه با کاوه گلستانف مصاحبه با احمد ناطقی، مصاحبه با مصطفی نظر و آلبوم های عکس منتشر شده درباره جنگ تحمیلی مورد پژوهش قرار گرفته و در بخش سوم، تجربیات شخصی درباره عکاسی جنگ، نتیجه گیری، شرح مختصر پروژه عملی و منابع آورده شده است.

در بخشی از نتیجه گیری این پایان نامه می خوانیم:

«حفظ و نگهداری نگاتیوهای جنگ مساله مهمی است. غفلت از این مهم خسارت جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. جا دارد در این خصوص اقدامی عاجل صورت پذیرد. برخی از نگاتیوها در آرشیو خصوصی عکاسان نگهداری می شود. هرچند به دلیل دلسوزی و تعهد عکاسان به خوبی از آنها نگهداری می شود اما این امر خالی از خطر نیست، چه بسا دستخوش حوادث ناگواری از قبیل آتش سوزی و ... گردند.

همچنین بخش عمده ای از نگاتیوهای در آرشیوهای غیراستاندارد مطبوعات، سازمان های نظامی و خبری نگهداری می شوند که به دلایل متعدد، بسیاری از آنها از بین رفته تعدادی مفقود شده اند. لزوم تاسیس بانک نگاتیوهای جنگ توسط سازمان های ذیربط از جمله بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس بسیار مشهود است. در این صورت با رعایت اصول ایمنی و استاندارد، کلیه نگاتیوها به صورت متمرکز در این بانک نگهداری خواهند شد.

علیرغم تجربه های گرانبها، بسیاری از عکاسان جنگ با خاموشی شعله های جنگ به دلایل متعددی از جمله مشکلات مادی دست از عکاسی کشیده اند و به طورکلی پراکنده شده و هرکدام به کاری دیگر مشغول شده اند. لزوم تاسیس یک تشکل منسجم و منظم از عکاسان جنگ نیز، ضروری به نظر می رسد. این تشکل می تواند بسیاری از مشکلات معنوی و مادی عکاسان جنگ را با مشارکت، همیاری و همفکری آنان مرتفع ساخته و در رابطه با اعزام عکاسان به مناطق جنگی کشورهای اسلامی (نظیر جنگ های بوسنی، افغانستان و ...) از طریق مسولین ذیربط اقدام کند.

از دیگر وظایف این تشکل می توان به حفاظت از حقوق عکاسان جنگ اشاره کرد. در موارد بسیاری نه تنها بدون اجازه عکاس از عکس وی در مطبوعات استفاده می کنند بلکه حتی اسم صاحب اثر را نیز در زیرنویس عکس نمی آورند!»

در ارتباط با پژوهشگر این پایان نامه که شهید شده است، خوب است مخاطبان با مختصری از زندگینامه ایشان آشنا شوند. سعید جان‌بزرگی در سال 1362 به عضویت سپاه پاسداران درآمد و در واحد تبلیغات جنگ مشغول به خدمت شد. او در سال 1362 در عملیات «بدر» بر اثر استنشاق گازهای شیمیایی مجروح شد و چند ماه بعد و پس از کسب بهبودی نسبی، به جبهه باز گشت.

جان‌بزرگی در عملیات والفجر10 در منطقه حلبچه شرکت کرد و در روز بیست و هفتم اسفند ماه 1366 در حالی که در زیر بمباران شیمیایی در شهر مشغول عکس‌برداری از وقایع و فجایع روی داده بود، خود نیز تحت تاثیر همان گازهای شیمیایی قرار گرفت و سرانجام در روز بیست و دوم تیرماه سال 1381 دار فانی را وداع گفت.