نقش محوری و راهبردی امام خمینی(ره) در هدایت و پیروزی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲
به گزارش نوید شاهد زنجان، قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به عنوان نقطه عطف تاریخ معاصر ایران، تجلی بی‌نظیر رهبری دینی و مردمی بود. این گزارش با نگاهی تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف نقش امام خمینی(ره) در شکل‌گیری و هدایت این نهضت عظیم می‌پردازد.
زمینه‌سازی فکری و تربیت نیروهای انقلابی:
سال‌ها پیش از وقوع قیام، امام خمینی(ره) با اقدامات بنیادین، بسترهای لازم را فراهم کردند. ایشان با تدریس معارف ناب اسلامی در حوزه علمیه قم و تأکید بر مسائل سیاسی-اجتماعی، نسلی از روحانیون آگاه و انقلابی را پرورش دادند. طرح نظریه ولایت فقیه در سال ۱۳۴۱، پایه فکری حکومت اسلامی را تبیین کرد. تربیت شاگردانی چون شهیدان مطهری، بهشتی و باهنر که بعدها از ارکان انقلاب شدند، و نیز نقد مستمر سیاست‌های ضداسلامی رژیم پهلوی در محافل مختلف، از دیگر اقدامات ایشان در این دوره بود.
رهبری قیام و مدیریت بحران:
در روزهای سرنوشت‌ساز خرداد ۱۳۴۲، امام با درایت و شجاعت کم‌نظیر، مسیر قیام را تعیین کردند. سخنرانی تاریخی ایشان در عاشورای آن سال در مدرسه فیضیه قم، جرقه اصلی قیام را زد. پس از دستگیری امام، ایشان با ارسال پیام‌های مخفیانه از زندان و اتخاذ مواضع قاطع در مقابل پیشنهادهای مصالحه رژیم، هدایت اعتراضات را ادامه دادند. شبکه ارتباطی منسجم ایشان با روحانیون و مردم، عامل مهمی در تداوم قیام بود.
تبدیل قیام به نهضت فراگیر:
امام با تدابیر حکیمانه خود، یک اعتراض خودجوش را به جنبشی سازمان‌یافته تبدیل کردند. تعیین استراتژی بلندمدت با شعارهای کلیدی مانند "استقلال، آزادی، حکومت اسلامی"، استفاده هوشمندانه از مناسبت‌های مذهبی برای تجمعات، ایجاد وحدت بین اقشار مختلف مردم و تنظیم روابط با مراجع تقلید برای هماهنگی اقدامات اعتراضی، از جمله اقدامات راهبردی ایشان در این مرحله بود.
تحلیل و تبیین ماهیت قیام:
امام خمینی(ره) با بینش عمیق خود، ویژگی‌های منحصر به فردی به قیام بخشیدند. ایشان اسلام ناب محمدی(ص) را به عنوان آلترناتیو واقعی در مقابل جریان‌های ملی‌گرایی و مارکسیسم معرفی کردند. تأکید بر مردمی بودن مبارزه در مقابل گروه‌های نظامی‌گرا، ترسیم آینده انقلاب با پیش‌بینی پیروزی نهایی، و تبیین مفهوم والای شهادت به عنوان موتور محرکه نهضت، از دیگر ابعاد رهبری ایشان بود.
پیامدها و دستاوردهای تاریخی:
قیام ۱۵ خرداد تحت هدایت امام به نتایج مهمی انجامید. این واقعه چهره واقعی رژیم پهلوی را به عنوان حکومتی وابسته و ضداسلامی برملا ساخت. نیروهای انقلابی در این آزمون میدانی تجربه ارزشمندی کسب کردند. ایجاد خودباوری در امکان تغییر نظام سیاسی با تکیه بر قدرت مردم و پایه‌گذاری شبکه‌های مبارزاتی که در نهایت در سال ۱۳۵۷ به ثمر نشست، از دستاوردهای ماندگار این قیام بود.
درس‌ها و عبرت‌های تاریخی:
بررسی قیام ۱۵ خرداد با رهبری امام، درس‌های ارزشمندی به ما می‌آموزد. اهمیت رهبری واحد و آگاه به عنوان شرط ضروری موفقیت هر نهضت مردمی، توانایی تلفیق ایمان و سیاست به عنوان نیرویی شکست‌ناپذیر، ارزش صبر و استقامت در راه حق، و برتری مردم‌سالاری دینی به عنوان الگوی حکمرانی در کشورهای اسلامی، از جمله این آموزه‌هاست.
نتیجه‌گیری نهایی:
قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به عنوان طلیعه انقلاب اسلامی، با رهبری حکیمانه و شجاعانه امام خمینی(ره)، تحولی عظیم در تاریخ ایران و جهان اسلام ایجاد کرد. امروز بازخوانی این رهبری تاریخی، چراغ راه ادامه مسیر انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن است. این واقعه به ما می‌آموزد که چگونه با تکیه بر ایمان، وحدت و رهبری دلسوز می‌توان در مقابل ظلم و استبداد ایستاد و به پیروزی رسید.
