نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

شهريور از ايام الله است؛ روزي كه شهدا سند �استقلال، آزادي، جمهوري اسلامي� را با خون خويش امضا كردند و با خروش سرخ تكبير، كاخ سياه استكبار را سرنگون ساختند. در این روز، مرزهاي بيگانگي و جدايي در هم شكست و مردم يكپارچه به پا خاستند و به رهبري امام بت شكن، در زير لواي توحيد گرد آمدند و عاشقانه راه حسيني را برگزيدند.

ما را چه رسد که با این قلم­های شکسته و بیان­های نارسا در وصف شهیدان و جانبازان و مفقودان و اسیرانی که در جهاد فی سبیل­ الله جان خود را فدا کرده و یا سلامت خویش را از دست داده ­اند یا به دست دشمنان اسلام اسیر شده­ اند مطلبی نوشته یا سخنی بگوییم؟ زبان و بیان ما عاجز از ترسیم مقام بلند­پایه­ عزیزانی است که برای اعتلای کلمه حق و دفاع از اسلام و کشور اسلامی جانبازی نموده­ اند. [صحیفه نور، ج۱۹]

آزادگان آمدند همان طور که رفته بودند؛ دلیر و مقاوم، نستوه و استوار، امیدوار و دلاور آمدند با همان صلابت همیشگی، همان طور که دیروز رفته بودند. امروز که آمدند، بوی اسپند و دود، بوی عطر خاطرات، حسّ غریبی بود.

الهي!چند نهان شوي و چند پيدا،دلم حيران گشت و جان شيدا،تا كي اين استتار و تجلي آخر كي بود آن تجلي جاوداني؟

الحال كه عازم سفرى بس طولانى هستم و كوله‌بار دردها و رنجهاى دنياى سياه تر از ظلم نتوانست بر من غالب آيد پيوسته احساس مى‌كنم لحظه به لحظه به ديار آبادى دوست نزديك‌تر مى‌شوم. الحال خداوند را با چشم دل مشاهده مى‌كنم كه گويى مرا مى‌خواند

خبر مراجعت حضرت امام خميني به ميهن اسلامي در روزهاي نخست بهمن ماه 57، شور و هيجان وصف ناپذيري را در ميان ملت ايجاد كرده بود. مردم مسلمان، از نقاط مختلف كشور براي شركت در مراسم استقبال از رهبر انقلاب، راهي تهران شده بودند. كارمندان هواپيمايي كشوري كه مدتي بود در اعتصاب به سر مي بردند...

در درازناي تاريخ، قيام هاي شكست خورده نتيجه نشناختن شرايط و عدم گزينش شيوه ي مناسب براي اصلاح وضع موجود هستند و جنبش هاي رهايي بخش هنگامي پيروزي را بدست آورده اند كه زمان خويش را شناخته شرايط جهاني را دريافته و شيوه درست و شايسته را برگزيده اند و اين درسي بود كه امام حسين(عليه السلام) با شهادت خواهي خود به جهانيان آموخت. چون مردمي گرفتار انحراف و انحطاط گردند، راه اصلاح آنان به تناسب شرايط مختلف است؛ در شرايطي بايد به ارشاد و راهنمايي و كار فرهنگي دست زد، در شرايطي بايد به عمل پرداخت و با اقدامي سياسي ومسالمت آميز در اصلاح مجتمع و مردم كوشيد. اما در شرايطي كه قدرت حاكم با ابزارهاي تبليغاتي ذهن و انديشه و عقل مردم را ربوده وبا تنگناهاي اجتماعي مجال هر گونه انديشيدن و آگاه شدن درست را بر مردم بسته، آگاه شدن و انديشيدن را در يك مسير قرار داده و كسي نمي تواند و نبايد به شكل ديگري بيانديشد(درست مثل وضعيت ايران پيش ازانقلاب)، نه موعظه وارشاد و كار فرهنگي كارساز است ونه اصلاحات مسالمت آميز مؤثر. تنها راه در چنين شرايطي، وارد آوردن ضربه اي شديد و دميدن صور اسرافيلي بيدار سازنده واز خواب مرگ برانگيزنده، مي باشد. دراين بين، فرهنگ سياسي شيعه با الهام ازحركت سازنده ي حسيني، چنان امكان وقابليتي دراختيار داردكه به هنگام انحطاط هويتي جامعه، زمينه سازخيزشي درراستاي احياي اقتدار اسلامي وبازگرداندن هويت به كالبد مرده جامعه گردد و چونان امام حسين(عليه السلام) كه هنگام خروج از مدينه به بانگ بلند اعلام كرد كه هدف من از اين رستاخيز، نه بر پا ساختن آشوبي اجتماعي است و نه ادعاي قدرت و اكتسابي است؛ تنها هدف من «امر به معروف و نهي از منكر و اصلاح دين جدم» مي باشد كه تمام هويت اسلامي جامعه در گرو آن است، قاطعانه قيام نمايد و از اين رهگذر عزت مسلمين راپاس دارد. اما نه امر به معروف و نهي ازمنكر بر فراز منبر و مشغول ساختن ذهن مومنان ناتوان به مسايل فرعي و باز داشتن آنان از امور سياسي و واقعيت هاي زندگي و ناآگاه ساختن آن ها از انحراف و انحطاطي كه ساختار قدرت حاكم بدان گرفتار شده وآثار آن در قالب تهي سازي جامعه از روح آزادگي و پرسشگري، به زوال اقتدار ديني انجاميده است. و نه حتي «جهاد» با نداشتن نيروي لازم و فدا كردن خود بدون آنكه تاثيري شايسته و تكان دهنده بر مردم داشته باشد بلكه در چنين شرايطي تنها وسيله و كارآمد ترين شيوه و آگاهي بخش ترين اقدام و رساترين موعظه و دلنشين ترين كلام و قاطع ترين اقدام: «شهادت» است. ازآن جا كه شهادت، تاكتيكي است كه استراتژي استقرار دين واقعي كه پيام آورآزادي وآزادگي است را عينيت مي بخشد، شيعيان درطول تاريخ وبه ويژه درجريان انقلاب بزرگ اسلامي سال 57 با تاسي به بزرگ آموزگارشهادت وتبيين عملي آموزه هاي بلند رهايي مبتني برشهادت، گامي بس بلند درجهت تقويت پايه هاي اقتداراسلامي برداشتند و با آشكارساختن كارآمدي شگرف آموزه شهادت در بازيابي هويت در فرهنگ سياسي اسلام، اين گونه نماد و مظهر پيوند نظر و عمل گرديدند.

پايدارترين جنبش در فرهنگ سياسي شيعه جنبش كربلا است قيام عاشورا نتايج و پيامدهاي مهمي برجاي گذاشت كه، از آن جمله به احياي روحيه شهادت طلبي و ايثار و دميدن روحيه مبارزه جويي درميان مسلمانان. شيوه مناسب براي اصلاح وضع موجود در جامعه اش بوده است. راه اصلاح آنان به تناسب شرايط مختلف است؛ در شرايطي بايد به ارشاد و راهنمايي و كار فرهنگي دست زد، در شرايطي بايد به عمل پرداخت و با اقدامي سياسي و مسالمت آميز در اصلاح مجتمع و مردم كوشيد. در اين پژوهش ، بر آنيم تا شيوه هاي پارادايم شهادت طلبي و تاكتيك هاي در راستاي تحقق استراتژي اقتدار اسلامي نشر و گسترش تفكر عاشورايي را ، از ديدگاه اساتيد دانشگاه مورد بررسي قرار دهيم.