عكس هايي به قيمت جان

يكي از كتاب هاي ايراني مطرح كه مي توان از آن به عنوان بهترين كتاب در زمينه «عكاسي جنگ» نام برد پژوهشي است از سعيد جان بزرگي كه البته پايان نامه كارشناسي ارشد او هم هست.
جان بزرگي به عنوان يكي از چهره هاي فعال در زمينه عكاسي جنگ بخشاول پژوهش خود را به تحقيق در مورد چگونگي پديد آيي عكاسي جنگ اختصاص داده وعكس هايي از جنگ هاي مختلف را ضميمه كرده كه مربوط به جنگ كريمه تا جنگ خليج فارس هستند.


بخش نخست اين كتاب تحت عنوان «تاريخچه عكاسي جنگ در جهان»يكي از خواندني ترين بخش هاي كتاب است كه ملال فصل هاي گذشته و توضيح واضحات توسط نويسنده را از بين مي برد و خواننده را به دل ماجراهايي مي كشاند كه با وجود تخصصي بودن به شدت همه فهم هستند.


شيوه برخورد جان بزرگي با پديده نسبتا مدرن عكاسي جنگ و معرفي عكاسان به نام اين حوزه هر خواننده نا آشنا به هنر عكاسي را هم تحت تاثير قرار مي دهد و او را وامي دارد كه لحظاتي را همراه با عكاسان بزرگ جنگ سپري كند.


جان بزرگي به عنوان يكي از عكاسان جنگ در بخش نخست«تاريخچه عكاسي جنگ در جهان چنين نوشته است:«...هنگامي كه عكاسان براي اولين بار در صحنه جنگ حضور پيدا كردند ،جنگ خود وارد مرحله جديدي از صنعت شده بود و سلاح ها به توليد انبوه رسيده بودند.
دوره شكوفايي عكاسان بزرگ جنگ،زمان ادغام و تشكيل ارتش هاي بزرگ در اروپا،آمريكا،آسيا
ارائه عكس هايي از جنگ هاي مختلف توسط جان بزرگي كه چاپ آن ها ظاهرا از سوي ناشر جدي تلقي نشده اند شايد از تكان دهنده ترين عكس هاي اوليه جنگ باشند و اهميت اين قضيه زماني بيشتر مي شود كه در مي يابيم يك عكاس جنگ براي شكار لحظات ناب چه خطر هايي را به جان خريده است.
و هند بود.انگلستان در جنگ اول جهاني (1918-1914)چهار سپاه تشكيل داد كه بيش از پنج ميليون نفر بودند.اين تعدادحدود يك چهارم جمعيت ذكور انگلستان بود.در دوران جنگ بزرگ،اين عكاس و گزارشگر بود كه با تصاويرديدگاه شخصي اش راخلق مي كرد. عكس و زير نويس آن،تاثير جنگ و عواقب آن را به خانه ها مي آورد...»


ارائه عكس هايي از جنگ هاي مختلف توسط جان بزرگي كه چاپ آن ها ظاهرا از سوي ناشر جدي تلقي نشده اند شايد از تكان دهنده ترين عكس هاي اوليه جنگ باشند و اهميت اين قضيه زماني بيشتر مي شود كه در مي يابيم يك عكاس جنگ براي شكار لحظات ناب چه خطر هايي را به جان خريده است.


آمار عكاساني كه در جنگ هاي مختلف كشته شده اند نشان مي دهد كه افرادي با هدف ثبت تاريخ در مياد ين جنگ از دوربين خود درست مانند يك شاهد هميشگي استفاده كرده اند،يعني اين كه با جديت تمام به مسيري پا گذاشته اند كه به دليل ابعاد خطر شجاعتي بيش از شجاعت يك جنگجورا طلب مي كند.


جان بزرگي با ارائه عكس هايي از«راجر فينتون»،«ماتيو بي برادي»،«الكساندرگارد نر»،«فليپ جونز گريفيث»،«رابرت كاپا»،«بيل برانت»و....به عمق اصالت عكاسي جنگ دامن زده زده و گوشه هاي كشف نشده ديگري از آن را پيش روي مخاطب قرار داده است.
يكي از محاسن كتاب اين است كه جان بزرگي در كنار هر عكس شرح حال مفصلي از عكاس و چگونگي ثبت يك عكس تاريخي را هم ارائه داده كه در نوع خود بي نظير است و ميزان لذت بردن از ديدن يك عكس را صد چندان مي كند.


يكي از عكس هايي كه در اين كتاب ارائه شده عكسي از رابرت كاپا ومربوط به جنگ هاي داخلي اسپانياست كه در ذيل آن چنين مي خوانيم:«كاپا با گروهي جنگجوي وفادار به جمهوري،چند روزي خارج از كوردوبا به سر برد. حمله اي در پيش بود.سربازان در دشتي باز به سوي گرو هاي شورشي هجوم بردند. حمله به عقب رانده شد و كاپا خود را با يكي از سربازان در سنگري جدا افتاده از نيروهاي اصلي يافت. سرباز بي تاب بود و مي خواست پيش رفقايش برگردد.وقتي مطمئن شد كه خطري متوجه ا ش نيست از سنگر بيرون پريد اما صداي رگبار مسلسلي برخاست.گلوله سر سرباز جوان راشكافت و تقريبا در همان لحظه كاپا به طور غريزي دوربين خود را بالا گرفت و از صحنه عكس برداشت.سرباز مرده بي صدا در سنگر افتاد.ساعت ها بعد،وقتي شب دامن حمايت خود را بر ميدان نبرد گسترد،كاپا از سنگر بيرون آمد،دشت را پيمود و به محل امني رسيد.وي با اين عكس به شهرتي جهاني رسيد. اين عكس از لحاظ فني كامل نيست،اما وحشت مرگ را در لحظه اثابت گلوله به بيننده انتقال مي دهد....»
سعيد جان بزرگي با كتاب«عكاسي در جنگ»كاري نسبتا بي نقص ارائه داده و انتظار مي رفت كه ناشر حسا سيت اين كار را بيشتردرك كند ودر كيفيت چاپ سعي بيشتري از خود نشان دهد.


گرچه همت ناشر در تدوين و تنظيم اين اثر امري ستودني است اما اي كاش با استفاده ازيك كاغذ مرغوب ترروح عكس ها را بيشتر نشان مي داد و براي مانايي آن ها در طول زمان تدبيري مي انديشيد.


به هر حال كتاب«عكاسي در جنگ»با همه افت و خيز هاي طبيعي اش كاري منحصر يه فرد است كه قطعا تاثيرش در آينده بيشتر مشخص خواهد شد.

گفتني است كه سعيد جان بزرگي در سال 1381 بر اثر جراحات ناشي از گازهاي شيميايي دوران جنگ به شهادت رسيد.


آخرين چاپ كتاب«عكاسي در جنگ»سال1386در شمارگان 2200نسخه و قيمت 1300تومان توسط انتشارات روايت فتح عرضه شده است.