اولين قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل در مورد جنگ

در كنار اقدامات فزاينده نظامي و جنگي عليه ايران فعاليت هاي سياسي نيز ادامه يافت. هدف عمده از اين تلاش ها، كشاندن ايران به پشت ميز مذاكره و متقاعد كردن ايران به پذيرش آتش بس و صلح با شرايطي ناعادلانه بود. ناعادلانه از اين جهت كه هميشه نقش عراق به عنوان عامل اصلي شروع جنگ و تجاوز به ايران ناديده گرفته شده و تنها از ايرا خواسته مي شد كه صلح را قبول نمايد،صلحي بدون تضمين ممانعت بين المللي از تجاوز مجدد عراق در صورت قدرت يافتن دوباره و لذا، همواره مخالفت خويش را باقطعنامه هاي صادره از سوي مجامع بين المللي و ديگر هيأت هاي ميانجي اعلام نمود.شوراي امنيت سازمان ملل متحد عمدتاً قطعنامه هاي خود را با توجه به شرايط موجود در جبهه هاي جنگ صادر مي نمود. از هنگام تجاوز عراق تا دفع تجاوز توسط ايران و پيروزي ها بزرگ اسلامي ، قطعنامه ها نيز متأثر از اين شرايط تغيير مي نمود.
قطعنامه شماره 479 اولين قطعنامه اي است كه شورا در ششم مهر سال 1359، يعني دقيقاً شش روز پس از زماني كه صدام قرار داد 1975 الجزيره را يك طرفه ملغي و در 31شهريور هجوم گسترده اش را به ايران آغاز نمود صادر كرد؛ در اين قطعنامه با توجه به پيش روي نيروهاي عراقي به عمق خاك ايران نه تنها درخواست بازگشت به مرزهاي بين المللي صادر نشد، بلكه كوچكترين اشاره اي هم به تجاوز عراق نگرديد.
پس از نبردهاي عمده ايران در جنوب و اخراج قواي متجاوز عراقي و آزاد سازي خرمشهر، شوراي امنيت اقدام به صدور ومين قطعنامه(شماره 514) در 21 تير سال 1361 نمود كه در آن به مسأله به خطر افتادن صلح و امنيت بين المللي اشاره گرديد.
پس از دو عمليات «رمضان و مسلم بن عقيل» از سوي رزمندگان اسلام، شوراي امنيت به طور پي در پي اقدام به صدور دو قطعنامه (540و522)كرد. اين قطعنامه ها با تغيير شرايط و اقتدار ايران در جبهه ها رابطه مستقم داشت. در بند 3قطعنامه 522 عجز عراق به وضوح نمايان است. در اين بند اشاره شد كه چون يكي از طرف هاي جنگ آمادگي خود را براي همكاري در اجراي قطعنامه 514 اعلام نموده است، از طرف ديگر نيز مي خواهد كه چنين كند.قطعنامه 540شوراي امنيت پس از آغاز سلسله عمليات «والفجر» صادر گرديد. پس از عمليات «والفجر8» و آزاد سازي فاو، شوراي امنيت به درخواست عراق و گروه هفت نفري اتحاديۀ عرب تشكيل جلسه داد و قطعنامه 582 صادر گرديد. قطعنامه 588نيز در تاريخ شانزدهم مهر سال 1365 و پس از عمليات مختلف ايران در باز پس گيري مجدد شهر مهران و تصرف موقت اسكله الاميه عراق صادر گرديد.
بالاخره پس از عمليات عظيم «كربلاي پنج» و آسيب جدي ماشين نظامي عراق و آشكار شدن خطر سقوط قريب الوقوع رژيم بعث، شوراي امنيت قطعنامه 598 را در تاريخ 31 تير 1366 به تصويب رساند. اين قطعنامه نيز به نوبۀ خود مبهم و در مورد چگونگي آغاز جنگ و وقوع تجاوز،ساكت است. در اين قطعنامه نيز به طور ضمني اين مطلب القا مي شود كه در مقابل تصميم مسئوليت حقوق جنگ،عراق مسئول آغاز جنگ و ايران مسئو.ل ادامه آن است.در حالي كه بر اساس مفاد منشور ملل(ماده 51) استفاده از زور براي دفاع در مقابل تجاوز تأكيد شده است



منبع : كتاب اولين هاي دفاع مقدس ؛ محمد خامه يار