سوداگر عشق؛ نگاهي بر زندگي سردار سرلشکر شهيد دکتر حاج احمد سوداگر

در 21 بهمن 1390 خبر شهادت سردار احمد سوداگر، همرزمان و کسانی که با او آشنا بودند را در در بهت و اندوه فرو برد، نه از رفتنش که او مصداقی از شهید زنده بود؛ گرچه او بیش از 12 بار در دوران دفاع مقدس تا مرز شهادت گام نهاده بود و تنش با 82 درصد جانبازی از دوران سترگ دفاع مقدس جراحات عمیقی داشت، ولی با توان و انرژی بی‌پایان گویی برای ده‌ها سال ایده و برنامه دارد.


سردار سرلشكر شهید دکتر حاج احمد سوداگر از فرماندهان و طراحان عملیات برجسته دوران دفاع مقدس و پایه​گذار بسیاری از مراکز علمی، فرهنگی و پژوهشی پس از این دوران است، مسئولیت اطلاعات عملیات قرارگاه​های قدس، کربلا، نجف و فرماندهی لشکرهای 7 وليعصر (عج)، 25 کربلا و 27 محمد رسول الله (ص) ، معاون اطلاعات عملیات سپاه پاسداران، تاسیس دانشکده اطلاعات و امنيت سپاه و پایه گذاری کاروانهای راهیان نور تنها بخشی از مسئولیت​های اوست.

آخرین یادگار او بنیانگذاری پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس است که با تلاش و جدیت بسیار و بی​پایان پایه​های نگاه علمی و آکادمیک به این دوران را در دانشگاه​های کشور پیاده​سازی نمود. او مجدانه تلاش می​کرد به همگان بفهماند در این دوران هزاران نفر-ساعت زمان صرف بررسی، تحلیل و شناسایی​های مخاطره انگیز می​شد تا یک عملیات طرح​ریزی شود و «مدیریت جنگ، مدیریت عالمانه و دانش-محور بوده است»

سردار سرلشکر شهید حاج احمد سوداگر در سال 1339 در شهر مذهبی دزفول، پایتخت مقاومت ایران، دیده به جهان گشود. ایام تحصیل وی در مقطع متوسطه با دوران شتاب­گرفتن نهضت انقلاب اسلامی ایران، همزمان گردید. ایشان در­این دوره با روحیه­ای پرشور، ایمان به خدا و عشق به امام خمینی­(ره) به صف مردم مبارز پیوست و نقش مؤثری در سازماندهی و گسترش تظاهرات­ دراین شهر، علیه استبداد زمانه ایفا نمود.

او بخوبی دریافته بود که یک مجاهد مسلمان، باید پشتوانه­ای نظری داشته باشد تا به هنگام تهدیدها وایجاد تردیدها، تزلزلی در وی ایجاد نشود و بتواند در هنگام بحث و گفتگو درمورد اعتقادات و باورهایش بر دیگران تأثیر بگذارد. از­این­ رو، به مطالعه عمیق متون اسلامی، نظریه­های انقلاب و تاریخ جنبش‌های آزادی‌خواه پرداخت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در کنار همرزمانش نقش مؤثری در تشکیل سپاه ایفا نمود بطوریکه درسن 18 سالگی از نیروهای کلیدی سپاه دزفول، بشمار می‌آمد. هنگامی که گروه­های ضد انقلاب به مبارزه مسلحانه بر علیه انقلاب اسلامی روی آوردند و سپاه پاسداران ناگزير به برخورد با این گروه‌ها شد. احمد دراین دوره تلاش­های زیادی برای ایجاد آرامش و امنیت و مقابله با این گروه­ها در منطقه انجام داد.

ماه‌ها پیش از تهاجم سراسری ارتش عراق به ایران اسلامی، احمد و تعدادی از پاسداران منطقه – که تجاوز رژیم بعث به کشورمان را بسیار محتمل می‌دانستند  به گشت­زنی وشناسایی در مناطق مرزی از جمله غرب کرخه، مبادرت ورزیدند که این اقدامات، بعدها نقش مؤثری در موفقیت عملیات فتح المبین داشت.

در روزهای آغازین تهاجم سراسری دشمن، وی و همرزمانش در کنار نیروهای لشکر 92 زرهی ارتش، در منطقه دشت آزادگان به مقابله با دشمن پرداختندو رشادت‌های زیادی از خود نشان دادند. پس از آن، به کمک مدافعان پل کرخه شتافت و بهمراه سایر مسئولین، به سازماندهی نیروها جهت دفاع مؤثراز منطقه همت گمارد. هوش سرشار، توان فکری بالاو خطرپذیری، او را به سوی فعالیت­های اطلاعاتی سوق داد. کاری که درآن زمان از ضروری‌ترین اولویت­های جنگ بود و استعداد ونبوغ او را در این زمینه به منصه ظهور رساند.

هر چند در جریان یکی از شناسایی‌ها در سال 1360، بر اثر برخورد با مین، پای خود را روانه بهشت کرد، اما دراین مسیر پرخطر، هرگز از پای ننشست.
 در عملیات پیروزمندانه فتح المبین، که یکی از بزرگترین عملیات­های دوران دفاع مقدس بشمار می آید،شناسایی­های متعدد،دقیق، تخصصی و گزارشات کامل وی و همرزمانش در واحد اطلاعات، منجر به دستیابی سریع رزمندگان به سایت­های 4 و 5 که از نقاط بسیار مهم منطقه بشمارمی‌آمدند،گردید. شهید سوداگر دوره آموزشی دافوس ارتش را درسال 1362 طی نمود و بـا تلفیق دانـش تئوریک و تجربیـات عملی میدان نبرد، به مهـارت و بلوغ فوق­العاده­ای در­امور اطلاعاتی رسید.

در ابان ماه سال 1363 مسئولیت معاونت اطلاعات نظامی منطقه جنوب ( قرارگاه کربلا)­، به او واگذار شد. شناسایی منطقه عملیاتی والفجر 8 در فاو، تحت مسئولیت وی انجام گرفت وخود شخصاً شرایط اروندرود، معابر وراهکارها را بررسی و در آماده­سازی منطقه، تلاش بسیار نمود.

پیش از عملیات والفجر 8، مسئولیت اطلاعات قرارگاه نجف را بعهده گرفت که نیاز واحد آموزش نظامی ستاد مرکز سپاه به سردار سوداگر منجر به مامور کردن ایشان به سپاه سوم قدس شد و هنگام عملیات والفجر 8 ، مسئولیت معاونت اطلاعات سپاه قرارگاه قدس را، به عهده گرفت و در تک پشتیبانی ام­الرصاص و نیز در ادامه­ی تک اصلی، به ایفای نقش پرداخت. مهارت وشیوه­های ابداعی حاج احمد در­طول اکثر عملیات­های دفاع مقدس از جمله والفجر 8 ، تحسین وستایش فرماندهان را برانگیخت و در تاریخ دفاع مقدس ماندگار گشت. در عملیات­های کربلای 4، 5 و 8، نصر 5 و 8، بیت المقدس 2 و والفجر 10 ، قرارگاه قدس از قرار گاه های مؤثر واصلی بود و درتمام این عملیات‌ها، حاج احمد عنصر کلیدی قرارگاه بشمارمی‌آمد .

وی در طول حضور در جبهه­ های نبرد حق علیه باطل بارها تامرز شهادت پیش رفت اما گویی خداوند می­خواست ایشان را برای ادامه خدمت در حوزه­ای دیگر تا سال­ها حفظ نماید.

این شهید عزیز،در تاریخ 1359/6/23 در منطقه عملیاتی کرخه بر اثر اصابت ترکش از ناحیه سر – صورت – چشم راست قطع پنجه پای چپ و در تاریخ 1360/8/13 در منطقه عملیاتی شوش براثر انفجار مین از ناحیه پای راست (قطع پا ) و اصابت ترکش های متعدد به بدن اصابت موج انفجار از ناحیه سرو گوشهاونیزدر تاریخ 1360/11/7در منطقه رقابیه براثر اصابت ترکش از ناحیه پای راست وکتف و در تاریخ 1361/2/30 در منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی براثر اصابت ترکش از ناحیه پای راست ودر تاریخ 1361/5/7 در منطقه عملیاتی شلمچه براثر اصابت ترکش از ناحیه جمجمه ضربه مغزی گردید.

همچنین در تاریخ 1362/12/8 در منطقه عملیاتی خیبر بر اثر عوامل شیمیایی از ناحیه داخلی (ریه) و چشم و در تاریخ 1364/12/28 در منطقه عملیاتی فاو براثر اصابت موج انفجار و واژگونی موتور سیکلت دچار در رفتگی زانوی چپ و پارگی مینیسک گردید، در مورخ 1365/8/1در منطقه عملیاتی فاو براثر تصادف از ناحیه سر مجروح شدند ، ایشان در عملیاتهای بدر،والفجر 8، والفجر10بر اثر اصابت شیمیایی از ناحیه داخلی، ریه و چشم مصدوم گردیده اند.

ضایعات شدید جنگی منجر به بیش از 20 بار عمل جراحی ایشان از ناحیه های (قلب-کمر-ریه و..) بعد از جنگ گردیده بود، جراحت­هایی که هرکدام می­توانست بهانه­ای موجه برای ترک جبهه و مسئولیت‌های بعد از جنگ باشد. اما او هر بار با تنی مجروح اما انگیزه­ای مضاعف به صحنه دفاع مقدس بازگشت و حضور تا آخرین روز جنگ را تکلیف شرعی خود می­دانست و خدمات ماندگاری را پس از جنگ بنیان‌گذاری نمود.


با پایان یافتن جنگ تحمیلی، در مهرماه سال 1367، بعنوان جانشین عملیات در جنوب (قرارگاه قدس) انجام وظیفه نمود، در سال 1368، به سمت فرماندهی لشکر 7 ولیعصر عج الله منصوب گردید. در خردادماه همان سال دوره دانشکده فرماندهی وستاد (دافوس) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را، به پایان رساند و نیز موفق شد دوره تکمیلی دافوس نزاجا را، با موفقیت سپری نماید. در بهمـن­ماه سال 1368، درجه دو فتح را از شخص رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی وفرماندهی معظم کل قوا، دریافت نمود.در خرداد­ماه سال 1369، به پاس رشادت‌هایشان، یک قطعه نشان درجه 3به ایشان اعطا گردید.در تیر­ماه سال 1369، موفق به دریافت درجه سرتیپی از شخص فرمانده معظم کل قوا شد.

ایشان درمردادماه سال 1372، به سمت فرماندهی لشکر 25 کربلا مازندران و دو ماه بعد با حفظ سمت به فرماندهی ارشد کلیه­ی رده­های سپاه در استان مازندران (مازندران وگلستان فعلی )منصوب گردید.

سردار سوداگر در­این دوره، به تأمین نیازهای پرسنل که در دوران دفاع مقدس مجال کمتری برای پرداختن به آن بود،توجه بسیار نمود و با ساخت مجموعه­های فرهنگی- ورزشی،(حسینیه- استخر- وسالن ورزشی چند منظوره ) ساخت مجتمع­های مسکونی،درمانی ورفاهی و همچنین راه­اندازی اردوهای راهیان نور برای خانواده­های شهدا در استان و برگزاری مانورهای عظیم از جمله عاشورا و اجرای برنامه­های فرهنگی،همچون برگزاری ازدواج 14­ هزار زوج دانشجویی و مراسم وداع با شهدا و اقدامات کم­نظیر عمرانی وفرهنگی دیگر، محیط معیشتی مناسبی برای مردم و پرسنل سپاه استان مازندران فراهم نمود.


شهید تعلق خاصی به مازندران که در رزمندگانش درجنگ پیش قدم وتعیین کننده بودند داشت و بهترین سالهای جوانیش را در استان به خدمت پرداخت و با پشتکار وتلاشهای وافرش منشا آثار پر خیر وبرکتی در استان گردید که بعدها خدمات ماندگارش به عنوان الگویی برای اکثر فرماندهان گردید وموجب گشت که خداحافظی این سردار ولایت مدار با یک حرکت بسیجی چند هزار نفری در حسینیه عاشقان کربلا همراه شود.

رشد روزافزون فناوری اطلاعات وارتباطات (ICT)، توجه سردار سوداگر را به ظرفیت­های این حوزه جهت نشر و گسترش دانش و ارزش‌های دفاع مقدس، معـطوف نمود. از­این رو، با آینده­نگری خاص خود، به کسب دانش و مهارت­های لازم در ­این گستره، اقدام کرد بگونه­ای که او را می‌توان در­این حوزه، صاحب­نظر دانست، كه بعدها اين دانش را در تدوين قرارگاه سايبري ستاد كل نيروهاي مسلح و بنيان‌گذاري و تأسيس پژوهشكده مجازيِ پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس به كار گرفت.


سردار سوداگر حتی با وجود مسئولیت­های مختلف، هیچگاه کسب علم را ترک نکرد و با توجه به علاقه‌اي كه مباحث آموزشي داشت، در شهریور­ماه سال 76، موفق به اتمام دوره کارشناسی مدیریت آموزشی از دانشگاه آزاد واحد ساری گردید. در اسفندماه سال 1378، توانست دوره کارشناسی­ارشد مدیریت آموزشی خود را نیز در همان دانشگاه، به پایان رساند، افزون بر­این، بمنظور تکمیل دانسته­های خود، در واحد علوم­­­ وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، به تحصیل در مقطع دکترای مدیریت آموزشی پرداخت. ایشان تدریس در دانشگاه امام حسین(ع)­، دانشکده­ی امنیت سپاه، دانشکده اطلاعات و تدریس در دوره‌های تربیت اساتید دفاع مقدس ودانشگاه­های مختلف و مراکز علمی حساس را، هرگز رها نکرد و داوری علمی بیش از 30 عنوان کتاب را در کارنامه خود ثبت نموده است. همچنین در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، علاوه بر تدریس دروس مدیریت، بعنوان استاد راهنما وداور، هدایت وارزشیابی بیش از 15 مقاله و تعداد زیادی ازپایان نامه­های دانشجویی را عهده​دار بود.

در مهر­ماه سال 1378، ایشان به سمت فرماندهی لشکر مکانیزه 27 حضرت رسول(ص) تهران منصوب و یک­ماه بعد نیز با حفظ سمت فرماندهی قرارگاه عملیاتی حضرت رسول(ص)،استان تهران نیز به وی سپرده شد. در 25 آذرماه سال 1378 به عنوان رئیس هیأت مدیره باشگاه ورزشی فجر سپاه تهران، به مسئولیت های ایشان اضافه گردید. ایشان در این دوره نیز کارهای فرهنگی را رها نکرد و علاوه بر کارهای گذشته نقش موثری برای شناساندن فرهنگ دفاع مقدس از جمله، برنامه شب‌های مهتابی و ..ایفا نمود. براساس گردشکار بهمن­ماه سال78، نظربه اینکه دوره توقف در درجه سرتیپ تمامی گذشته بود، لذا با افزایش رتبه حقوقی از سرلشکری به سپهبدی، از اردیبهشت­ماه سال 1378 ارتقاء یافت.

در سال 1379 فرزند دلبند خویش ناصر سوداگر شاعر و مداح اهل بیت را در حین سفر به مشهد مقدس و شرکت در همایش فرماندهان از دست داد.

علیرغم وجود مشکلات جسمی پس از فرماندهی سپاه محمد رسول الله(ص)، بنابه ضرورت در سال1380، مسئولیت معاونت اطلاعات نیروی زمینی سپاه را پذیرفته و در سال1381، اقدام به تأسیس دانشکده اطلاعات وامنیت سپاه نمود و وخدمت ماندگار دیگری را به ایران اسلامی کلید زد، همچنین مسئولیت مرکز آموزش اداره اطلاعات و مسئولیت مرکز ارتباطات باکشور روسیه را عهده­دار شد و منجر به گشایش ارتباطات نظامی شد.

از وی آثاری در قالب کتاب، مقاله و طرح​های پژوهشی به یادگار مانده است که از جمله آن​ها می‌توان به «جاده های سربی»، «جنگ وقطعنامه های سازمان ملل»، « بیست یادداشت از بیست فرمانده »، « اندیشه­های دفاعی»،«قرارگاه سری جلد یک»،«قرارگاه سری جلد دو»،«جنگ از نگاهی دیگر»، «عقیق»«شبنم عشق»،«یک شهر و یک جهان­آرا»،«اندیشه­های دفاعی»،«گمشده من»،« سپیده در راه»،«روزهای آتش»،« فتح فاو»،«پای مسافر»،«آئینه­های خاک » و «مقدمه­ای بر استراتژی امنیت ملی»می­توان اشاره کرد.از مهمترین مقاله­های ایشان می­توان به تحلیل قطعنامه­های شورای امنیت در دفاع مقدس، نقش مدیریت دانش در بهره وری سازمان، نقـش پژوهش در حفظ و نشـر ارزش­های دفاع مقدس و نـگرش مثبت و راه­های تقویت آن در سازمان را نام برد. سردار سوداگر نظارت بر پروژه­های تحقیقاتی زیادی را درحوزه امنیت و دفاع مقدس از جمله پروژه اطلس های دفاع مقدس،دایره المعارف دفاع مقدس،اطلس جغرافیای عملیاتهای دفاع مقدس را به عهده داشت.


سردار سوداگر همواره بدنبال یافتن راهی برای تئوریزه­کردن دانش وتجربیات ارزشمند دفاع مقدس وعرضه آن به جامعه علمی کشور بود. ازاین ­رو، توان خود را جهت ایجاد مرکزی پژوهشی بمنظور تحقق این آرمان معطوف نمود.درآخرین تلاش­های عالمانه و شجاعانه خود پایه‌ریزی و بنیانگذاری پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس را با نگاه راهبردی و درک عمیق از بسترهای تهدیدکننده نظام اسلامی، با وارد­کردن مسئله دفاع و دفاع مقدس در نظام آموزش عالی کشور، میدان دیگری برای خدمت به نظام، دفاع مقدس و فرهنگ و تفکر بسیجی، و ارتقای آرمان­های انقلاب پدید آورد.

در اواخر آذرماه سال 84 با حکم رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، به ریاست پژوهشگاه علوم ومعارف دفاع مقدس، منصوب گردید و مأموریت­های محوله را از طریق چهارده گروه پژوهشی درحوزه دفاع مقدس که از تنوع کم نظیری برخوردار می­باشد، به پیش برد. از نقش­آفرینی­های بی­بدیل سردار سوداگر می‌توان به بهره­گیری از نظرات فرماندهان سپاه، ارتش و جهاد سازندگی در قالب شورای راهبردی پژوهشی ،راه­اندازی دفتر جذب وارزشیابی هیأت علمی بمنظور تأمین اعضای هیأت علمی گروه­های پژوهشی وساماندهی مراحل جذب وبه تصویب­رساندن دو واحد درسی آشنایی با دفاع مقدس در کلیه دانشگاههای آزاد وسراسری می توان اشاره نمودکه در نتیجه این تلاش تاکنون بیش از 1000 استاد جذب و تربیت شده و بیش از 350 هزار دانشجو، این درس را گذرنده اند.

مدیریت و سیاست­گذاری مؤثر در حوزه پژوهش، انجام فعالیت­های متنوع از قبیل : انجام 17 طرح پژوهشی در حوزه دفاع مقدس،حمایت از140 عنوان رساله دانشجویی ، دکتری و کارشناسی ارشد ، نقد و بررسی و داوری 770 عنوان کتاب دفاع مقدس، برگزاری 5 همایش تخصصی - پژوهشی ملی، بازخوانی 18 عملیات بزرگ دفاع مقدس،برگزاری 250 جلسه هم­اندیشی در سراسر کشور و 40 مورد همکاری پژوهشی با سازمان­های مختلف را، در پژوهشگاه ممکن نمود. این چنین بود که پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس ، بعنوان آخرین یادگار وی که تحولی اساسی در فرهنگ­سازی و نشر معارف و ارزش­های دفاع مقدس بشمار می رود، به مرکزی مرجع و پیشرو در مراکز علمی کشور ارتقا یافت.


شاید تقدیر خداوند براین بود که این سردار خستگی ناپذیر جبهه­ها، در بهمن­ماه سال 1390 و در ­اثر ایست قلبی تنفسی ثانویه ناشي از صدمات جنگی و استنشاق گازهای شیمیایی و پس از تحمل جراحات شدید ناشی از جنگ با 82 درصد جانبازی، به درجه رفیع شهادت نائل آید.

شهادت سردار سوداگر در اسفندماه سال 1390 توسط بنیاد شهید وامور ایثارگران، ثبت و ابلاغ گردید. همچنین درجه سرلشکری ایشان توسط فرمانده معظم کل قوا، مقام معظم رهبری تأیید و ابلاغ گردید. دانشگاه شهید بهشتی دکترای افتخاری به این شهید بزرگوار را به پاس تلاشهای بی نظیرش در هفته پژوهش و در جمع پژوهشگران برجسته کشور و توسط معاون اول رئیس جمهور و رئیس دانشگاه اهدا نمود.


با اصرار مردم شهیدپرور شهر دزفول، سردار سرلشکر دکتر حاج احمد سوداگر در گلزار شهدای بهشت علی دزفول، د رکنار برادر شهیدش محمود سوداگر و فرزندش ناصر سوداگر و همرزمان شهیدش، در قطعه شهدا به خاک سپرده شد.

در وصف او همين بس كه سردار سرلشکر بسیجی دکتر سید حسن فیروزآبادی رییس ستاد کل نیروهای مسلح گفتند: « ... فرزند غیور خوزستان و سردار شجاع و صمیمی و با درایت ولایت و دلاور غیور جبهه‌های نبرد با دشمنان خدا سردار سوداگر مردی بلندهمت و دوراندیش بودکه با آینده‌نگری و تیزبینی، خدمات ماندگاری برای نظام پایه‌ریزی کرد ... » و سردارسرلشكر پاسدار غلامعلي رشيد، جانشين رييس ستاد كل نيروهاي مسلح در مراسم تشييع شهيد بيان كردند: « ... سلام بر روح مطهر حاج احمد سوداگر رزمنده بي‌ادعا و پرشور دوران انقلاب و آغاز تا پايان جنگ، مرد عمل و صاحب همت بلند و صبر عظيم، مردي که خستگي را خسته کرد. مردي که خاطرات فرماندهان و رزمندگان اسلام لبريز از شجاعت‌ها و مجاهدت‌ها و خون دل‌هاي اوست برادري که بصيرت، تيزهوشي،آينده‌نگري، صميميت، شجاعت، صراحت لهجه، خلاقيت، همت عالي و توکل عظيم را از خداوند حکيم به ازاي خلوص و تلاش خود پاداش گرفته بود؛ حاج احمد سوداگر در يک کلام، مرد شجاعت و اخلاص و تلاش و نوآوري و کارهاي بزرگ بود ... »


    
منبع: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس