مرگ شاعر مرگ در نقاشی است

به گزارش نوید شاهد، مرحوم احمد عزیزی، از شاعران برجسته و ارئه دهنده سبك جدید مثنوی در ایران بود كه اسفندماه سال ۱۳۸۶ بر اثر اختلالات كلیوی در حالت اغما بستری شد و طی این سال ها نیز در بیمارستان امام رضای كرمانشاه تحت مراقبت بود. وی دوشنبه 16 اسفندماه سال جاری درگذشت. 
«خواب میخك»، «خورشید از پشت خیزران»، «رؤیای رؤیت»، « شطح فلسفی»، « واژه نامه ابدی»، «یك لیوان شطح داغ»، « ترانه های ایلیایی»، «شرجی آواز»، «طغیان ترانه»، «قوس غزل»، «كفش‌های مكاشفه»، «ملكوت تكلم» و «ناودان الماس» بخشی از آثار بر جای مانده از عزیزی به شمار می روند كه معرفی مختصری از هریك از آن‌ها در زیر آمده است:
 
«خواب میخك»: شامل گزینه‌ای از زیباترین مثنوی‌های عزیزی است كه در سه دهه گذشته با اقبال علاقه‌مندان شعر كلاسیك روبه‌رو شده بود و در كتاب‌های مختلفی چاپ شده بودند. این كتاب مجموعه‌ای از ۳۵ سروده عزیزی در قالب مثنوی است كه گزیده‌ای از بهترین اشعار پس از انقلاب وی را در بر می‌گیرد.
 
«خورشید از پشت‏ خیزران»: مجموعه مراثی است كه به واقعه كربلا اختصاص دارد. در بخش آغازین كتاب با نام «سوره یحیا»، شكوه‌‏های حسین بن علی(ع) از امتی ناسپاس با نثری زیبا به رشته تحریر درآمده: به خدا سوگند هیچ‏‌كس از من به حق نزدیك‌‏تر نیست و اندرز دهندگان در این باره یاوه‏ گویانند و من یحیای ثانی و تعمید دهنده انسان ها در غسل اشك هستم و در روز جزا هر كس كه برای من قطره‏ ای اشك فرو ریخته باشد، برابر با خون شهیدی است و این را مادرم به من گفت كه پرهیزگارترین زنان عالم بود.
«رویای رویت»: این كتاب با چند نثر ادبی، نوشته «احمد عزیزی» آغاز می شود؛ سپس چند شعر ایشان - گاه با مضمون مذهبی - به طبع می رسد. «تار حیرت» نمونه ای از این اشعار است: ای ز مثال خال تو سنگ سیه نشانه ای/ نیست به غیر قبله ات شش جهت آستانه ای/ حج قبول عاشقان چیست جمال روی تو/ ورنه به نزد عارفان كعبه طواف خانه ای...
 
«شطح فلسفی»: در این اثر احمد عزیزی آرای فلسفی و عقاید عرفا را با بیانی شطح‎گونه آورده است‎. متن این كتاب در برخی قسمت‎ها بسیار ادبی‎، گاهی بسیار كنایه‎آمیز و گاهی جدی است.
 
«واژه نامه ابدی»: در این اثر احمد عزیزی به شیوۀ تعریفات عبید زاكانی با نثر ویژۀ خود كه به شطیحات نزدیك است به ارائه معانی ظریف شاعرانه و گاهی بسیار طنزآلود از كلمات می‎پردازد.
 
«یك لیوان شطح داغ»: احمد عزیزی را بی شك می‌توان پایه گذار شیوه ادبی شطح نویسی در تاریخ معاصر ایران دانست. گونه ای از نثر كه بسیار از نثر ادبی غنی‌تر است. چه از حیث محتوا و چه از حیث زبان. در این گونه عزیزی تمام جملاتش را با استعاره و توصیف و تشبیه آذین بسته و به سختی می‌توان جمله‌ای ساده را در این ادبیات یافت. از دیگر ویژگی های این نثر دایره واژگانی وسیع و از آن مهم تر عبارت سازی نویسنده است. عزیزی به تركیبات موجود بسنده نمی كند و دست به تركیب سازی‌های شگفت می زند. یك لیوان شطح داغ، همه شطحیات احمد عزیزی است.
 
«ترانه های ایلیایی»: احمد عزیزی از شاعران معاصری است كه اشعارش را با بیان دغدغه های زندگی در روزگار امروز همراه كرده است. حوزه تداعی معانی در شعر او متأثر از فضل نمایی ها در حوزه اطلاعات عرفانی، ادبی، فلسفی و مذهبی است؛ تا حدی كه هنگام آفرینش فضای معنوی و صور خیال در شعرش، علاوه بر آیات و احادیث و اصطلاحات عرفانی و اسلامی و فلسفی و ادبی، نام شاعران و دانشمندان ایرانی و غربی و كتاب هایشان، اسامی گل‌ها و فصل‌ها، نام خیابان‌ها و محله‌های تهران، حتی دستگاه‌های مكانیكی و قطعات ماشین، موثر بوده است.
 
 
«شرجی آواز»: احمد عزیزی این اشعار را در قالب مثنوی سروده است. محتوای بیشتر این اشعار عارفانه است و در این اشعار از پیامبر اكرم (ص)، مدینه و مكه، حضرت علی(ع) و مناجات‌هایش با چاه، فتح خیبر، حضرت مسیح و حضرت مریم یاد می كند و اشعاری در مدح آن‌ها می گوید. شاعر در بعضی از اشعار هم حسرت دوران جوانی و ایام از دست رفته گذشته را می خورد و در بعضی جاها هم یاد روستا می كند و به روستاییان و آب و هوای خوش و خرم غبطه می خورد. شاعر آغاز سخن و آغاز كتاب را با نام زیبای محمد(ص) آغاز می كند و با نام اصغر شش ماهه امام حسین(ع) و یاد شام غریبان ادامه می‌دهد.
 
«طغیان ترانه»: دفتر سوم از مجموعه آثار احمد عزیزی به همه مثنوی‌های او اختصاص دارد. بسیاری از منتقدین معتقدند كه آغاز شهرت عزیزی با مثنو‌ی‌های بلند و عمیق و عرفانی اش بوده است. مضامین كمتر شنیده شده با زبانی عجیب كه در شطحیاتش سراغ داریم.
 
«قوس غزل»: مجموعه آثار احمد عزیزی شامل چهار جلد است، «قوس غزل» شامل غزلیات، «یك لیوان شطح داغ» شامل شطحیات، «ناودان الماس» شامل شعرهای نو و «طغیان ترانه» شامل مثنوی‌ها. این مجموعه شعر، مشتمل بر 240 غزل است. این كتاب، دفتر دوم از مجموعه آثارش محسوب می شود كه شامل همه غزل‌های وی است. تلفیق سبك هندی و نگاه لطیف این گونه با زبان معاصر از مهم ترین ویژگی های غزل های احمد عزیزی است.
 
«كفش‌های مكاشفه»: این كتاب مجموعه‌ای از ۸۶ مثنوی احمد عزیزی است كه در یك مجلد سروده و گردآوری شده است. مثنوی «كفش‌های مكاشفه» یكی از پر مناقشه‌ترین آثار ادبی منتشر شده در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است كه نظرات بسیاری در پی داشته است. یكی از ویژگی‌های سروده‌های احمد عزیزی، در این كتاب، صمیمی بودن شاعر با مخاطب است. اولین چاپ این كتاب در سال ۱۳۶۷ روانه بازار شد و در چاپ جدید این كتاب، مجموعه تصاویری از این شاعر خوش ذوق كشورمان گنجانده شده است.
 
«ملكوت تكلم»: كتاب حاضر، مجموعه چهار مثنوی ملكوت تكلم، سرزمین سرمه، طغیان ترانه، گوشه بیداد و مجموعه غزلیات آثای احمد عزیزی است.
 
«ناودان الماس»: شاید كمتر كسی است كه بداند احمد عزیزی شعر نو هم سروده است. ناودان الماس كه درست چند ماه پیش از بیماری شاعر به چاپ رسید و دفتر چهارم از مجموعه آثارش است همه اشعار نو و نیمایی و سپید عزیزی را در یر می گیرد.
مرحوم احمد عزیزی در مجموعه «كفش‌های مكاشفه» در خصوص مرگ این‌گونه سروده است: 
 
مرگ را رنگ است در فرهنگ خاك
مثل مرگ لاله  مثل مرگ تاك
 
مرگ سبز و مرگ سرخ و مرگ زرد
مرگ هایی گاه گرم و گاه سرد 
 
مرگ های زرد در سن ّ صد اند
غالبا این مرگ ها در معبدند 
 
سبز مردن رسم ایل آب هاست
شیوه ی نیلوفر مرداب هاست 
 
مرگ مشكی مرگ زیر آیه هاست
مرگ كمرنگی به رنگ سایه هاست 
 
مرگ یشمی غرق در سرسام هاست
 مرگ گوگردی پر از دشنام هاست 
 
مرگ آبی گرچه مرجانی تر است
 مرگ فیروزه عرفانی تر است 
 
ساكنان دره ی مرگ سیاه
لخت میمیرند هنگام گناه 
 
مرگ ها در رود ها نیلی ترند
مرگ ها در باغ اكلیلی ترند 
 
مرگ های خسته در دالان دود
مرگ اینان نیست جز مرگ كبود 
 
مرگ افیونی پر از اندوه هاست
مرگ زیتونی فراز كوه هاست 
 
مرگ در نیزارها نیلوفری است
رنگ مرگ كبك ها خاكستری است 
 
رنگ های شاد مرگ آسان ترند
مرگ های پسته ای خندان ترند 
 
مرگ میناها به روی طاق هاست
مرگ شیری شیوه ی قنداق هاست 
 
لاجوردی رنگ مرگ كاشی است
مرگ شاعر مرگ در نقاشی است 
 
مرگ های ارغوانی از تب اند
مرگ های آسمانی در شب اند 
 
مرگ بیدل در پری طاووسی است
مرگ فردوسی به رنگ طوسی است 
 
وقت مردن ابن سینا لمس بود
مرگ مولانا غروب شمس بود 
 
مرگ ما همواره رنگ آه ماست
مرگ ما چون سایه‌ای همراه ماست 
 
مرگ گاهی كرمكی در سیب ماست
گاه مرگی سال‌ها در جیب ماست 
 
زندگی دفتر صد برگ ماست
صفحه‌های آخر ما مرگ ماست...
 
احمد عزیزی در چهارم دی ماه 1337 در سر پل ذهاب كرمانشاه به دنیا آمد. وی در كودكی با عشایر سیاه چادرنشین حشر و نشر فراوان داشت و قبل از رفتن به دبستان، خواندن و نوشتن را بدون داشتن معلم و تنها از روی كنجكاوی و تأمل و دقت از نوشته های روی تابلوها و اسامی خیابان ها و... به خوبی فرا گرفت. وی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به دعوت شمس آل احمد به تهران آمد و موفق به دیدار شهید آیت الله مطهری شد. با آغاز جنگ به همراه خانواده به تهران آمد و سپس برای مدتی ساكن شهرستان نور شد. سپس در تهران اقامت گزید و به همكاری با روزنامه جمهوری اسلامی پرداخت.

منبع: پایگاه خبری حوزه هنری