عملیات نصر، نبرد تانک ها/ رشادت شهید علم الهدی و دانشجویان

عملیات نصر موسوم به عملیات هویزه در چارچوب یک استراتژی نظامی با طراحی قرارگاه تاکتیکی جنوب، درساعات آخر روز 15 دی ماه 1359 و ساعات بامدادی روز 16 دی به مدت سه روز در منطقه جنوب غربی اهواز و سوسنگرد به اجرا در آمد.
این عملیات در دو مرحله و با هدف نهایی تامین شهر تنومه در ساحل شرقی اروند رود طرح ریزی شده بود و در آن علاوه بر نیروهای ارتش، نیروهای سپاه رشادت های زیادی انجام دادند.

** شهدای هویزه
در عملیات غرور آفرین نصر، نیروهای‌ سپاه‌، بسیج‌، عشایر، دانشجویان‌ پیرو خط‌ امام ‌و تعدادی‌ از نیروهای‌ پیاده‌ ارتش‌ در مقابل‌ ادوات‌ زرهی‌ دشمن ‌می‌ایستند.
شهید سید حسین‌ علم‌الهدی فرمانده‌ دلیر سپاه‌ هویزه‌، به‌ نبرد ‌شدیدی‌ با دشمن‌ می‌پردازد. تنها سلاح‌ سنگین‌ این شهید و یارانش موشک‌ آر.پی‌. جی‌ 7‌ بود‌ ‌. دشمن‌ از مقاومت‌ حسین‌ علم الهدی و یارانش به‌ خشم‌ آمد و تلاش‌ کرد این‌ دژ نفوذ ناپذیر را در هم‌ بشکند ولی‌ هر بار با پایمردی‌ و مقاومت‌ بی‌ نظیر او و یارانش‌ مواجه‌ شده‌ و با از دست‌ دادن‌ تعدادی‌ تانک‌، زمین‌گیر می‌شود.
تعدادی‌ از رزمندگان هدف‌ گلوله‌های‌ مستقیم‌ تانک‌ قرار گرفته‌ و شهید می‌شوند. حلقه‌‌ محاصره‌ لحظه‌ به‌ لحظه‌ تنگ‌تر می‌شود ونفرات‌ یک‌ به‌ یک‌ به‌ شهادت‌ می‌رسند.
حسین‌ علم الهدی با آخرین‌ موشک‌، یک‌ تانک‌ را به‌ آتش‌ می‌کشد و خود نیز هدف‌ یک‌ گلوله‌ تانک‌ قرار گرفته و‌ به‌شهادت‌ می‌رسد.
رزمندگان‌ اسلام‌ با نثار خون‌ پاک‌ خود، حماسه‌‌ هویزه‌ را جاودان‌ ساختند و بدین‌ ترتیب‌ نام‌ هویزه‌ در تاریخ‌ کشور ما با احترام‌ ومظلومیت‌ باقی‌ ماند.

** شهید علم الهدی و شکار تانکهای عراقی
شهید حسین علم الهدی در سال 1337 در خانواده مجاهد بزرگ آیت الله سید مرتضی علم‌الهدی دیده به جهان گشود. از 6 سالگی به فراگیری قرآن پرداخت.
وی بسیار اهل مطالعه بود، در دبیرستان با تشکیل انجمن اسلامی و سخنرانی فعالیت‌های خود را آغاز نمود. در سال 1356 در رشته تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد تحصیل خود را ادامه داد. در دوران دانشجویی علاوه بر تحصیل، در رشته تاریخ دانشگاه مشهد به تدریس نهج‌البلاغه، عقاید و تاریخ اسلام می‌پرداخت.
وی از مبارزان دوران ستم‌شاهی بود و در شهرهای مشهد، کرمان و اهواز فعالیت سیاسی انجام می‌داد و در سنین 14 تا 21 سالگی چند بار توسط رژیم ستم‌شاهی، زندانی و شکنجه شد.
از جمله اقدامات او در زمان طاغوت تشکیل سازمان موحدین بود، این سازمان با هدف مبارزه مسلحانه برای سست کردن بنیانهای رژیم منفور پهلوی، به دور از تئوریهای گروهها و سازمانهایی که مبنای علمی آنها از تئوریهای مارکسیستی نشات می‌گرفت، برنامه‌های خود را در تحقق بخشیدن فرامین حضرت امام (رحمه الله علیه) تنظیم نمود و حرکتی نو را از اواخر سال 1356 شروع کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی عضو اولین شورای تشکیل دهنده سپاه پاسداران در خوزستان بود. قبل از شروع جنگ وقت خویش را صرف امور فرهنگی می‌نمود. از اوایل جنگ در اهواز مستقر بود و سازماندهی بسیجیان اعزامی از سراسر کشور به جبهه‌های نبرد را به عهده داشت. پس از گذشت دو ماه از جنگ نقطه حساس مرزی یعنی هویزه را برای خود انتخاب کرد و برای تشکیل سپاه پاسداران و سازماندهی عشایر عازم این منطقه شد.
او و جمعی از دانشجویان پیرو خط امام در حماسه هویزه ( دی ماه 1359) به دریای تانک‌های دشمن که آنها را محاصره کرده بودند حمله‌ور شدند. حسین پس از شهادت همرزمانش با فریاد الله اکبر، آخرین گلوله‌های باقیمانده آرپی‌جی را به سوی دشمن شلیک نمود و چند تانک مهاجم را منهدم کرد، اما با تمام شدن مهمات و تنگ‌تر شدن حلقه محاصره، چون مولایش امام حسین (علیه السلام) به شهادت رسید و جان به جان آفرین تسلیم نمود.

** عملیات نصر
پس از تثبیت تهاجم ارتش عراق و زمین‌گیر شدن نیروهای عراقی ، مرحله آماده‌سازی نبروهای خودی برای بیرون راندن تدریجی متجاوزین عراقی از سرزمین مقدس ایران اسلامی آغاز شد.
در این راستا ضربات متعدد اما کوچک در اکثر جبهه‌ها بر پیکر ارتش تا دندان‌ مسلح و آماده عراق که مست پیروزی شده بود، وارد می‌شد. هرچند این ضربات در عین ناتوانی و عدم آمادگی صورت می‌گرفت اما به‌ هرحال برای به ستوه آوردن دشمن و تقویت روحیه نیروهای خودی بسیار مؤثر بود.
ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌تدریج انسجام خود را به سازمان و سیستم فرماندهی بازمی‌یافت و این باور قوت می‌گرفت که نه‌تنها دشمن متجاوز را می‌توان متوقف کرد، بلکه می‌توان اراده و میل خود را به او تحمیل کرد و وادارش کرد که عقب بنشیند .

**طراحی عملیات نصر
هنگامیکه در 29 آذر 59 ابوالحسن بنی صدر رئیس‌جمهوری وقت و حضرت آیت ا... خامنه‌ای نماینده حضرت امام در شورای عالی دفاع و سرتیپ فلاحی فرمانده نیروی زمینی و سرتیپ فکوری فرمانده نیروی هوایی به حضور امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی رسیدند ، حضرت امام (ره) فرمودند:« امت مسلمان ایران پشتیبان شما است و من هم پشتیبان ارتش هستم .»
پس از دریافت رهنمود حضرت امام (ره)، فعالیت ستادی به منظور تهیه برآوردها و طرح‌های عملیاتی آغاز شد و به لشگر 16 زرهی ارتش ابلاغ شد تا از منطقه دزفول به منطقه اهواز تغییر مکان دهد .

** وضعیت جغرافیایی منطقه عملیات نصر(کرخه نور )
منطقه عملیات نصر از غرب به جاده سوسنگرد ،هویزه و از شرق به جاده کارون و از شمال به جاده حمیدیه، سوسنگرد و از جنوب به جاده پادگان حمید در 40 کیلومتری جنوب اهواز محدود بود.
رودخانه کرخه کور در مرکز این منطقه نیروهای دشمن قسمتی از کرانه شمالی آن را در اشغال داشتند و پادگان حمید که حدفاصلی محسوب می‌شد در جنوب شرقی این منطقه قرار داشت.
حماسه‌ آفرینان‌ سپاه‌ اسلام‌ (متشکل‌ از ارتش‌ و سپاه‌) برای‌ آزادسازی‌ مناطق اشغال شده‌ از چنگال‌ بیرحمانه‌ دشمن‌، عملیات‌ نصر را در منطقه‌ غرب‌ شهر هویزه آغاز کردند.

** خیانت بنی صدر و همپیمانان او در عملیات
در دقایق‌ نخست حمله‌، تمام‌ خاکریزهای‌ مقدم‌ دشمن‌ تسخیر می‌شود و با ادامه‌عملیات‌ و محاصره‌‌ دشمن‌، نزدیک‌ دو هزار نفر از آنان‌ به‌ اسارت‌ درمی‌آیند. پس‌ از نبردی‌ سنگین‌، توپ‌خانه‌‌ فعال‌ دشمن‌ به‌ محاصره‌ وبعد به‌ تصرف‌ در می‌آید.
لحظه‌ به‌ لحظه‌ خبرهای‌ پیروزی‌ سپاه‌ اسلام‌موجی‌ از شادی‌ و امید در دل‌ها بر می‌انگیزد تا این‌ که‌ متأسفانه‌ باخیانت‌ بنی‌ صدر خائن‌ و هم‌پیمانان‌ او، پشتیبانی‌ آن‌ها قطع‌ می‌گردد و تانک‌های‌ ایران‌ به‌ طرز مشکوکی‌ از خطوط‌ مقدم‌ اقدام‌ به‌ عقب‌نشینی‌ می‌کنند.
نیروهای‌ پیاده‌ که‌ شامل‌ تعدادی‌ از رزمندگان‌ شهادت‌طلب‌ سپاه‌ بودند، به‌ محاصره‌‌ دشمن‌ در می‌آیند. تعدادی‌ از تانک‌ها که‌ از غروب‌ پانزدهم‌ دی‌ ماه‌ در خواست‌ سوخت‌ و مهمّات‌ می‌کردند، به‌ غنیمت‌ دشمن‌ در می‌آیند. توپخانه‌ با کمبود مهمات‌ مواجه‌می‌شود و ...

** سازمان‌های رزمی و یگان‌های شرکت‌کننده در عملیات
تیپ یک زرهی ارتش شامل گردان‌های 176، 185 پیاده مکانیزه و گردان‌های 201 و 220 تانک
تیپ 3زرهی ارتش شامل گردان 124 مکانیزه و گردان‌های 224 و 227 تانک
تیپ 2 لشگر 92 زرهی ارتش شامل گردان 105 مکانیزه و گردان‌های 207 و 256 تانک
رزمندگان اسلام شامل پاسداران سپاه ، نیروهای مردمی بسیج و دانشجویان پیرو خط امام در 2 گروه .

** نتیجه عملیات نصر
الف: عملیاتی ؛ مرحله یکم عملیات با موفقیت کامل به پایان رسید و یگان‌های لشکر به اهداف واگذاری رسیدند .
ب : تلفات انسانی دشمن؛ اسیر :800 نفر، کشته و مجروح : بیش از 1000 نفر،
ج: ضایعات لجستیکی دشمن ؛ لشگر9 زرهی عراق به ‌شدت آسیب دید ، 45 دستگاه تانک ، 10 دستگاه نفربر، 3 فروند هلیکوپتر ، 50 دستگاه خودرو و 15 قبضه موشک‌ انداز نیز منهدم شد.
د : غنائم به دست آمده ؛ تعدادی تانک ، نفربر و موشک‌انداز به غنیمت یگان‌های خودی درآمد .

** سخنان آیت الله خامنه ای درباره عملیات نصر
در رابطه با عملیات نصر حضرت آیت الله خامنه‌ای نماینده امام در شورای عالی دفاع که خود در منطقه عملیاتی نصر حاضر بودند مطالبی را در مورد چگونگی اجرای عملیات به اطلاع نمایندگان مجلس رساندند و از بیانات ماندگار ایشان در سفر به استان قزوین و حضور در جمع رزمندگان میدان صبحگاه لشگر این جمله معروف می‌باشد : « من لشگر 16 زرهی قزوین را درعملیات افتخارآمیز کرخه نور (نصر) شناختم »
یاد و خاطره جانفشانی ها و از خود گذشتگی های رزمندگان اسلام گرامی باد .

** سردار غلامپور: حضور دکتر چمران و یارانش درعملیات نصر
سردار پاسدار احمد غلامپور از فرماندهان دوران دفاع مقدس درباره استعداد نیروهای سپاه در این عملیات می گوید: در محور هویزه سه گردان نیرو داشتیم شامل، گردان شهید علم الهدی، یک گردان از اهواز و یک گردان از سوسنگرد که با تیپ یک زرهی از لشکر 16 قزوین ارتش به فرماندهی سرهنگ جمشیدی در عملیات شرکت کردند.
در محور کرخه کور نیز نیروهای سپاه حمیدیه به فرماندهی سردار شهید علی هاشمی ، تیپ 3 زرهی از لشکر 16 به فرماندهی سرهنگ جوادی و همچنین نیروهای سپاه اهواز با لشکر 92 زرهی در عملیات شرکت کردند.
وی افزود: شماری از نیروهای ستاد جنگ های نامنظم به فرماندهی دکتر مصطفی چمران نیز شرکت داشتند. براساس این طرح، قرار بود عملیات در چند مرحله انجام شود، بدین ترتیب که ابتدا با پاکسازی شمال و جنوب کرخه کور، پادگان حمید و منطقه جفیر و سپس منطقه طلائیه و کوشک در جنوب این منطقه آزاد شود و در مرحله بعد، پس از آزادی خرمشهر و پاکسازی کل منطقه خوزستان، نیروها بنا به دستور می بایست در حد فاصل کوشک تا شلمچه دشمن را در خاک عراق تا شط ( اروند) تعقیب کنند و با پاکسازی منطقه عمومی شرق بصره، در کنار این رود استقرار یابند.

** سرتیپ بیدادی :عملیات نصر از افتخارات لشکر زرهی قزوین
امیر سرتیپ دوم حمزه بیدادی فرمانده قرارگاه 16 زرهی قزوین درباره این عملیات گفت: عملیات نصر به‌عنوان یک عملیات منظم از افتخارات لشکر 16 زرهی قزوین به شمار می‌رود.
فرمانده قرارگاه 16 زرهی قزوین اظهار کرد: در ارتش برخی طرح‌ها ارائه می‌شود که این طرح‌ها در زمان جنگ عملیاتی و اجرا شود که طرح عملیات نصر هم از جمله این طرح‌ها بود که در 26 آذرماه سال 1359 ابلاغ شد که طی آن تیپ یک از قزوین، تیپ سه از همدان، تیپ 2 از لشکر 92 دزفول و یک گردان تانک از لشکر 77 پیروز خراسان در آن حضور پیدا کردند.
وی افزود : عملیات نصرنقطه عطفی برای لشکر 16 زرهی قزوین بود که در آن حضور پیدا کرد. این عملیات در زمانی اجرا شد که نیروهای مسلح ساماندهی نشده بودند و سپاه نیز یک یگان تازه تأسیس بود.
سرتیپ حمزه بیدادی یادآور شد: گردان‌هایی از سپاه، نیروهای جنگ نامنظم شهید چمران و 70 نفر از دانشجویان پیرو خط امام به فرماندهی شهید علم الهدی زیر نظر فرمانده وقت لشکر 16 زرهی امیر لطفی با دشمن جنگیدند که روز نخست عملیات نصر در پادگان حمید، جاده سوسنگرد به حمیدیه و هویزه انجام شد که طی آن لشکر 3 زرهی عراق آسیب جدی دید.
در روز نخست اهداف تسخیر و 1000 کشته و زخمی از دشمن گرفته شد و 800 نفر از نیروهای بعثی اسیر سدند، حدود 45 دستگاه تانک منهدم شد و 50 دستگاه خودرو، 15 قبضه موشک‌انداز، 10 دستگاه نفربر و سه فروند بالگرد و تعدادی تانک نیز از دشمن به غنیمت گرفته شد.
فرمانده قرارگاه 16 زرهی قزوین گفت: وقتی یک حمله نظامی صورت می‌گیرد تثبیت آن در اولویت قرار دارد، در روز دوم هدف نگه داشته شد و در روز سوم و چهارم دشمن به موانع قبلی بازگشت و نیروها موفق شدند در شمال رودخانه کرخه دشمن را متوقف کنند.
وی با اشاره به اینکه عملیات نصر به‌عنوان یک عملیات منظم از افتخارات لشکر 16 زرهی قزوین به شمار می‌رود، اضافه کرد: در این عملیات 142 نفر از لشکر 16 زرهی قزوین و همچنین 70 نفر از دانشجویان پیرو خط امام به شهادت رسیدند.

** سردار علایی : روز اول عملیات روز شادی و نشاط رزمندگان
سردار پاسدار دکتر حسین علایی از فرماندهان ارشددوران دفاع مقدس در سپاه پاسداران درباره عملیات نصر گفت : عملیات سوم ارتش به اسم نصر یا کرخه کور در دی ماه 1359 توسط تیمسار ولی الله فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش طرح ریزی و با بکارگیری دو تیپ از لشکر 16 زرهی قزوین به همراه استعدادی در حدود 2 گردان از نیروهای سپاه خوزستان انجام شد.
وی افزود: با شروع عملیات، لشکر 16 با یک مانور دورانی زرهی تا حدود 30 کیلومتر به سمت منطقه جفیر پیشروی نمود و یک تیپ ارتش عراق از لشکر 5 مکانیزه ارتش عراق را به تله انداخت و تا ساعت 4 بعد از ظهر حدود 800 نظامی دشمن را اسیر کرد. به این ترتیب مرحله اول عملیات با موفقیت انجام شد و بنی صدر رییس جمهوری مخلوع نیز طی پیامی به امام خمینی ره اظهار امیدواری کرد که مراحل بعدی نیز با پیروزی کامل به انجام برسد.
سردار علایی ادامه داد: حضرت امام خمینی ره در پاسخ به نامه رئیس جمهوری وقت فرمودند که «امیدوارم خبر پیروزی نهایی را به خواست خداوند تعالی به زودی دریافت دارم ».
علایی تصریح کرد : روز اول عملیات نصر روز شادی و نشاط و خوشحالی برای همه رزمندگان اسلام بود. اما از روز دوم پاتک های سنگین ارتش عراق، با استفاده از تیپ 10 زرهی و با همکاری تیپ 43 زرهی از لشکر 9 آغاز شد. تیپ 10 زرهی مجهز به تانک های T – 72 ساخت شوروی سابق بود که از نظر سرعت قرار دادن گلوله در سلاح و شلیک تیر مستقیم نسبت به تانک های ایرانی برتری داشتند.
وی افزود : « با پشتیبانی نیروی هوایی ارتش عراق و نیز به کارگیری موشک های ضد تانک مالیوتکا ، موفقیت های قوای خودی ادامه نیافت و لشکر 16 زرهی ارتش به مواضع اولیه خود در شمال رودخانه کرخه بازگشت . در مجموع می توان گفت که عملیات نصر یک عملیات آفندی زرهی موفق بود که به علت عدم تعادل در توازن رزمی با قوای دشمن، در مواجهه با پاتک زرهی ارتش عراق، ناکام گردید. عقب نشینی سریع واحدهای لشکر 16 در این عملیات، آسیب روحی زیادی به رزمندگان وارد نمود و در عوض عراق بهره تبلیغاتی فراوانی را از انجام این عملیات برد و به تعدادی از فرماندهان عراقی نشان افتخار داده شد.
این عملیات تجربیات و درس های خوبی هم برای رزمندگان در پی داشت. از جمله این که مشخص شد بکارگیری واحدهای زرهی- مکانیزه بدون همراهی تعداد کافی نیروهای پیاده در منطقه مسطح دشت خوزستان، قرین موفقیت نخواهد بود.
درس دیگر این بود که در این عملیات برای اولین بار رزمندگان ایرانی موفق شدند تا در عمق مواضع نیروهای عراقی پیش رفته و استحکامات و انواع سنگرهای و عقبه آنها را ببینند. از همین هنگام بود که نیروهای مهندسی جنگ جهاد سازندگی توانستند شیوه احداث سنگرهای انفرادی، سنگرهای اجتماعی و خاکریزهای نعل اسبی و احداث مواضع تانک را از دشمن بیاموزند».

** اشغال شهر هویزه
پس ازعملیات نصر، ارتش عراق به عقب راندن و تعقیب نیروهای ایرانی ادامه داد و توانست در اواخر دهه دوم دی ماه 1359 جاده هویزه به سمت سوسنگرد را به تصرف خود درآورد. با این اقدام، عقبه نیروهای رزمنده مستقر در هویزه بسته شد.در چنین شرایطی باقیمانده نیروهای سپاه در هویزه که در حدود 40 نفر بودند به سمت سوسنگرد عقب نشینی کردند. سپس ارتش عراق، شهر هویزه را به اشغال خود درآورد. این شهر در اشغال ارتش عراق باقی ماند تا آن که در اواخر اردیبهشت ماه 1361 در جریان عملیات بیت المقدس آزاد گردید.
به هر حال دوران جنگ تحمیلی سرشار از حماسه آفرینی ها و رشادت ها و مظلومیت های رزمندگانی است که با اخلاص و برای قرب به درگاه الهی در جبهه ها حضور یافتند.
گفتنی است، عملیات غرور آفرین بیت المقدس در اردیبهشت و خرداد 1361 در این منطقه با همین هدف اجرا شد و به آزادی خرمشهر انجامید، با این تفاوت که در عملیات بیت المقدس، ارتش و سپاه با همه توانایی خود با هماهنگی کامل و براساس یک استراتژی مناسب اقدام به عملیات کردند که به فتح خرمشهر انجامید.