حمایت تمام قد «نشر شاهد» از پژوهشگران ایثار و شهادت/ ادبیات پایداری مظلوم است

‌
نشست «جایگاه ادبیات ایثار و شهادت در نشر کشور» صبح امروز، پنجشنبه سیزدهم اردیبهشت‌ماه، با حضور محمود اکرامی فر؛ نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه و رضا حاجی‌آبادی، معاون اسناد وانتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران و جمعی از فعالان حوزه نشر در سرای اهل قلم سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.




اکرامی فر در ابتدای این نشست با اشاره به دغدغه هایی که برای نگارش کتاب در حوزه ایثار و شهادت وجود دارد، گفت: هنگامی که بحث از ایثار و شهادت می‌شود خودمان را در مرتبه دوم قرار می‌دهیم و چیزی غیر از خود که می‌تواند اعتقاد،فرهنگ  و یا چیز دیگری باشد بر خود ترجیح می‌دهیم. برای مکتوب کردن این عرصه، دو دغدغه شخصی و اجتماعی وجود دارد و نویسنده می‌خواهد به دغدغه‌های خود یا جامعه پاسخ دهد که این دغدغه‌ها می‌تواند ایثار و شهادت، عارفانه، ایثار و شهادت، ذوقی، هنری و یا ارزشی باشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: دغدغه ارزشی به معنای امور مهمی است که فرد حاضر می‌شود به‌خاطر آن عزیزترین چیزهای خود از جمله جانش را فدا کند. شهادت و ایثار جزو ارزش‌های انسان است و این ارزش‌ها عام و جهان‌شمول‌اند؛ ارزش هایی فطری، ذاتی، جهان شمول و فرازمانی که برای همه انسان‌ها ارزشمند است، زیرا کشته شدن در راه عقیده و وطن، برای مردم هر کشور ارزشمند به حساب می آید.

اکرامی فر با بیان این که  نویسنده امروز باید از دغدغه‌های فردی در حوزه ایثار و شهادت به دغدغه‌های اجتماعی روی آورد، ادامه داد: نویسنده این حوزه باید به پرسش ها مردم در زمینه ایثار و شهادت پاسخ دهد. به عبارت دیگر ادبیات ایثار و شهادت شامل چهار مرحله تهییجی، توصیفی، تحلیلی و تبیینی می شود. ما از عصر تهییجی و توصیفی گذر کرده ایم و باید با عبور از مسئله چگونه شهید شدن به پاسخ چرا شهیدشدن برسیم. در حوزه تهییج، این دوره که احساسات به غلیان درآوریم تمام شده و باید به تعقل جوانان پاسخ دهیم.  عصر هیجانی سخن گفتن از جبهه، ایثار و شهادت رو به پایان بوده و امروز عصر عقلانی سخن گفتن است.




این نویسنده و پژوهشگر افزود: گفته می شود تعداد عنوان کتاب هایی که در حوزه ایثار و شهادت به چاپ رسیده، کم است. دلیل آن به این مساله برمی گردد که شاید ایثار و شهادت در شرایط کنونی دغدغه مردم نیست و یا شاید کم، کج و بد در این حوزه تبلیغ کرده‌ایم. ما امروز از مرحله توصیفی و تهییجی گذشته ایم زیرا با نسلی مواجه هستیم که برای زمان خود ارزش قائل است. به طور کلی در حوزه ایثار و شهادت نتوانسته ایم چرایی شهادت را دغدغه امروز مردم کنیم و بیشتر حجم ادبیات مان در این حوزه توصیفی است. اگرچه تا دو سال گذشته حدود 6 هزار عنوان کتاب خاطره چاپ شده و جای تقدیر دارد اما تمام این کتابها توصیفی است.

وی بیان کرد: هنگامی که جوان امروز از من معلم می‌پرسد چرا انقلاب کردیم یا چرا جنگیدیم، وظیفه دارم با تحلیل، تبیین، تفسیر و حرف منطقی مستند به او پاسخ دهم. عصر شعر گفتن برای دفاع مقدس تمام شده و عصری که تریبون دست شاعران و نویسندگان باشد سپری شده است و امروز تریبون حوزه دفاع مقدس باید دست جامعه‌شناسان، فلاسفه، انسان شناسان و سیاستمداران عالم باشد تا آن را تحلیل و تبیین کنند زیرا عصر القاء تمام شده و امروز عصر اغناء است که باید تفکر و اندیشه مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد.

اکرامی فر تاکید کرد: باید میزگردهایی تشکیل شود تا به صورت اندیشمندانه، مستند و مستدل این حوزه مورد بررسی قرار گیرد.  متاسفانه در حوزه نشر، ناشر کتابی را چاپ می‌کند که برایش پول داشته باشد و محتوا اهمیتی ندارد. تولید محتوای نو، تازه، تحلیلی و تبیینی کم است. کتاب خوب باید ارجاعات زیادی داشته باشد. باید درحوزه ایثار و شهادت از رویکرد تهییجی و توصیفی به سمت رویکرد تحلیلی و تبیینی حرکت کرد.ادبیات ایثار و شهادت، شاید از لحاظ شمارگان تا حدی دین خود را اَدا کرده باشد، ولی از نظر محتوا نیاز به کار بیشتر دارد.

این استاد دانشگاه در ادامه با بیان این که باید محتوای وصیت نامه شهدا مورد تحلیل قرار بگیرد، گفت: هنگامی که کسی در یک قدمی شهادت قرار دارد و وصیت نامه می نویسد، دنیایی نبوده و اخروی است.  اگر تحلیل محتوای کمی و کیفی از وصیت‌نامه‌های شهدای بسیجی عادی انجام دهیم،  دلایل و ریشه های ایثار و شهادت پیدا می‌شود.

اکرامی فر افزود: برای تبیین و تحلیل چرایی ایثار و شهادت یک روش این است که به دست نوشته ها و دلنوشته های لحظه آخر شهدا مراجعه کرد. روش دیگر، تاریخ شفاهی است که در این زمینه باید در مصاحبه های عمیق و علمی با جانبازان، صادقانه از آن‌ها بخواهیم، صادقانه یادداشت کنیم و صادقانه به مردم و جامعه ارائه دهیم.

وی تمام شدن دوره شعر و داستان نویسی در حوزه ادبیات دفاع مقدس را دست مایه سخنان خود قرار داد و گفت: شعر، کلامی است مخیَل و مخیِل به این معنا که هم در ذات خود خیال دارد و خیال مخاطب را بر می انگیزد. شیوه انتقال معنا در شعر، القاست به گونه ای که شاعر با وزن، خیال انگیزی و تصاویری خوب مطلبی را به خواننده القا می کند. داستان هم به همین صورت است. اگرچه داستان های حوزه ایثار و شهادت، داستان های خوبی است اما نمی‌توانند به چرایی این حوزه پاسخ دهند.




این نویسنده و پژوهشگر توضیح داد: در حوزه ایثار و شهادت شعر، داستان، توجه به احساس و عاطفه، فضاسازی و تصویرسازی خوب است اما برای انتقال این فرهنگ باید حوزه تاثیرگذاری خود را بر محور تعقل و اندیشه قرار دهیم و شیوه انتقال معنا را از القا به سمت اغناء ببریم. ما وظیفه داریم حال مردم را خوب کنیم. یکی از ایرادهایی که در حوزه نشر، فیلم و رسانه ها وارد است به این مساله برمی گردد که می گوییم ما بد هستیم بنابراین این نگاه باید تغییر کند.





درادامه این نشست معاون اسناد وانتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران، با بیان تفاوت هایی که بین تعریف ادبیات پایداری با ادبیات ایثار و شهادت وجود دارد، گفت: در این نگاه که ادبیات ایثار و شهادت جزئی از ادبیات پایداری است شکی نیست اما باید به این نکته توجه داشت که دایره ادبیات ایثار و شهادت بسیار گسترده بوده و محصور در زمان و مکان نیست اما دوره زمانی ادبیات پایداری از شهریور 1359 تا پایان جنگ را در برمی‌گیرد.

رضا حاجی‌آبادی اظهار کرد: به طور کلی براساس آمار سالانه از سال 1357 تاکنون حدود 70هزار عنوان کتاب در کشور منتشر شده است که از این میان براساس آمار کتابخانه تخصصی حوزه ایثار و شهادت، سهم حوزه ادبیات پایداری و جنگ حدود 17هزار عنوان، سهم حوزه ادبیات ایثار و شهادت حدود 10هزار عنوان کتاب و اگر پژوهش های انجام شده در این زمینه را 3 هزار مورد در نطر بگیریم، در مجموع به 30 هزار عنوان کتاب می رسد که در مقایسه با آمار کلی نشر کتاب در کشور، مظلومیت نشر این حوزه هم چون ایثارگران مشخص می شود.

وی با بیان این که در نشر کشور تعداد عنوان کتاب ها از تیراژ مهم تر است و ما اکنون با افت تیراژ کتاب روبرو هستیم، گفت: متولیان حوزه نشر اعم از نویسنده، شاعر و دست‌اندرکاران تولید کتاب، مسئولان وزارت ارشاد و دیگران دغدغه چندانی برای تولید کتاب براساس نیازهای مخاطب ندارند و نشر ما بیشتر حالت منبری و تک‌صدایی دارد در حالی که نشر باید دغدغه مردم را پاسخ دهد و براساس نیاز مخاطب کتاب تولید شود.

حاجی آبادی بیان کرد: بیشتر کتاب‌های حوزه ایثار و شهادت در قالب خاطره‌نگاری و زندگی‌نامه نویسی تدوین شده‌اند. امیدوارم دایره ایثار و شهادت همه موضوعات اجتماعی را در برگیرد و در جای جای زندگی ما تجلی داشته باشد. نشر شاهد در این نشست اعلام می کند آمادگی همکاری با پژوهشگران در حوزه ایثار و شهادت را دارد. در حال حاضر مجموعه وصیت نامه کامل شهدای بیشتر استان های کشور منتشر شده که می تواند به عنوان مواد خام در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد.

گفتنی است، نشر شاهد در مصلی تهران، شبستان، راهروی 26، غرفه 42 در سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، پذیرای علاقه مندان به فرهنگ کتاب و کتابخوانی است.