«سفر شهادت»/ آخرین سخنرانی امام موسی صدر در لبنان درباره عاشورا

به مناسبت چهلمین سال ربایش امام موسی صدر بخشی از این سخنرانی که به مناسبت عاشورای حسینی در لبنان ایراد نموده است، برای علاقمندان به  شخصیت برجسته علمی سیاسی مذهبی و پیشگام مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی بازنشر می شود.

روز گذشته، سالروز عاشورای حسینی را چون سال‌های گذشته با برگزاری مراسم و جلسات گسترده و پُرشور که در جای‌جای جهان در روزی چنین عظیم و پرحادثه برگزار می‌شود، پشت سر گذاردیم. مهمترین حادثه این روز، شهادت امام حسین (ع) به همراه خانواده و یاران خویش است که فاجعه‌ای بی‌نظیر در تاریخ پدید آورد؛ فاجعه‌ای که آن را ده‌ها هزار جنگجو با محاصره امام حسین (ع) و یارانش آغاز کردند و به کشته شدن همه آنها انجامید. سپس پیکرهای آنها لگدکوب شد و زنان و کودکانشان به شکلی فاجعه‌آمیز و کم‌نظیر به اسارت درآمدند.

بلافاصله پس از وقوع این حادثه، در صفوف سپاه مقابل تزلزل پدیدار شد. اعتراضات و مخالفت‌هایی پدید آمد و در ادامه انقلاب‌هایی خونین به وقوع پیوست که سراسر جهان اسلام را فراگرفت و به سقوط بنی امیه منجر شد و حکومتی را که انحراف و گرایش به مادیات و ظلم و تجاوز به حقوق مردم ویژگی بارز آن بود، به زیر کشید.

در میان مناسبت‌هایی که از هزار سال پیش تاکنون در گرامیداشت این حادثه برپا شده و شعار همیشگی آنان «یا لیتنا کنا معک فنفوزا فوزا عظیما» (ای کاش با شما بودیم و به رستگاری عظیم نایل می‌شدیم) بوده است، مراسمی که امسال و در روزهای دشوار و پُردرد و رنج لبنان برگزار شد، حالتی متفاوت و متمایز داشت، چراکه درگیری‌های خونین و اندوهباری که در این سرزمین عزیز در جریان است، گسترش یافته و به مناطقی دیگر کشیده شده و با کمال تاسف، همه مردم را درگیر کرده است و امیدواریم که از ابتدا چنین هدفی مدنظر نبوده است. از طرفی، چنین به نظر می‌رسد که تلاش‌های صورت گرفته همچون راهکارهای سیاسی حل بحران، رایزنی‌ها، صدور پیام‌ها و بیانیه‌ها و مخاطب قرار دادن اندیشه‌ها و وجدان‌ها، جملگی تاثیر خود را از دست داده‌اند. حال آنکه کشور ما کشور وجدان و اندیشه و سرزمین سیاست و گفتگوست.

عاشورای امسال با ویژگی‌های متمایز خود، تمامی شهروندان به ویژه سیاستمداران و جنگجویان و برخی از گروه‌ها و احزاب مسلح را که به سازماندهی و قدرت مسلحانه و کثرت سلاح‌های پیشرفته خود می‌بالند، در برابر حقایق جدید قرار دادکه برخی از آنها از این قرار است:

1. تمامی معادلات موجود و مبتنی بر نیروی نظامی و محاسبات برد و باخت، با ورود عاملی با عنوان «شهادت»، رنگ می‌بازد. شهادت، فرد را به سلاحی شکست ناپذیر مبدل می‌سازد و شهید را به چشمه‌ای جوشان تبدیل می‌کند که همگان را متحول می‌کند و وجدان و اندیشه و نیروی انسان را به حرکت درمی‌آورد. از این‌رو، همه طرف‌های درگیر باید در محاسبات خود و در مورد امکان پیروزی با استفاده از نیروی سیاسی، نظامی و تبلیغاتی خود، تجدیدنظر کنند.

2. ملتی که از هزار سال پیش سالگرد شهادت حسین (ع) را گرامی می‌دارد و رنج و محنت او را به یاد می‌آورد، باوجود همه خشونت‌ها و دشواری‌هایی که پیش رو دارد، هیچ‌گاه مواضع و روش‌های شرافتمندانه خویش را تغییر نداده و با زور و فشار و گلوله‌باران و شکنجه ربوده شدگان، یا حتی با جلوگیری از رسیدن مواد غذایی و دشوار کردن اوضاع زندگی نمی‌توان چنین ملتی را که این حادثه را بزرگ می‌دارد، به تسلیم واداشت.

3. آنان که این حادثه را بزرگ می‌دارند، باید همچون حسین (ع) همواره برای گفت‌وگو، آتش‌بس، تلاش جدی در راه ساختن میهن و کوشش مشترک در راه نجات وطن و هم‌وطنان آماده باشند ... از این‌رو، در چنین مناسبتی وظیفه خود می‌دانم که به تمامی جنگجویان حاضر در صحنه که نبرد خود را اصولی و هدفدار می‌دانند و ریختن خون خود و دیگران را به بهای ناچیز و برای هواهای نفسانی یا تفکرات بی‌اساس روا نمی‌دارند، یادآور شویم که ظاهرا درگیری‌های کنونی برمبنای محاسبات نادرست آغاز شده است، زیرا خشونت و انتقام‌جویی را سرلوحه خود قرار داده‌اند و می‌خواهند با روش‌های خشونت‌آمیز، تمامی اقشار ملت را به عرصه نبرد وارد کنند. اما بدانند که خشونت و بی‌رحمی و اقدام مسلحانه هرگز مواضع را تغییر نمی‌دهد و همچنان که موضع حسین (ع) را دگرگون نکرد، مواضع کسانی را هم که در طول تاریخ خواهان پیوستن به او بوده‌اند، دگرگون نخواهد کرد.
هرچه باشد و به هر قیمتی تمام شود، تجزیه لبنان محقق نخواهد شد چراکه با ایمان و تعهد و رسالت ما در تعارض است.
تجاوز به لبنان – به ویژه جنوب لبنان – موجب آغاز جنگی خواهد شد که پایانی بر آن متصور نیست، هرچند نیروها و معیارهای طرفین بسیار متفاوت باشد. همچنین از بین بردن مقاومت فلسطین که اکنون در وجدان جامعه جهانی جای گرفته و خود را در برابر شر مطلق یعنی اسرائیل قرار داده، محال و غیرممکن است.
به گمان ما پرداختن به این سه مقوله جز خدمت به دشمنان ما فایده‌ای در برندارد و شری پدید می‌آورد که نه آینده را می‌سازد و نه سعادت نسل‌های بعد را تامین می‌کند.
تنها نکته باقی مانده، رسیدگی به خواسته‌های سیاسی و اجتماعی و پرداختن به سازندگی و پیشرفت کشور است که همواره از طریق گفتگوی سازنده و اندیشه و مهرورزی امکان پذیر خواهد بود. بدین وسیله همزمان با بزرگداشت عاشورای حسینی، اعلام می‌کنیم که در صدد تعرض یا تحمیل یک عقیده سیاسی و اجتماعی بر کسی نیستیم و در عین حال، هیچگونه تعرض و تجاوز یا تحمیل عقیده سیاسی و اجتماعی را از کسی نمی‌پذیریم.

جنگ و خونریزی را رها کنید و افراد مسلح را از عرصه دور سازید. به بی گناهان تعرض نکنید و از محاصره بیش از یکصد هزار تن از هموطنان در وضعیت سلامتی و معیشتی تحمل نشدنی دست بردارید. به ندای عقل و عشق پاسخ دهید و تلاش مشترک برای ساختن کشوری متحد و بهبود وضع رنج دیدگان را آغاز کنید. بیایید یاد و روش و هدف حسین (ع) را گرامی بداریم؛ همان هدف و روش شرافتمندانه‌ای که پیشتر مسیح (ع) نیز بدان پایبند بود و همه پیالمبران الهی آن را دنبال کردند. بیایید پیش از آخرین نبرد، خویشتن را محاسبه کنیم و معیارها و معادلات را بازنگری کنیم و از خود بپرسیم: چرا و چه کسی ما را به این عرصه کشاند؟ سابقه و پیشینه آنان چگونه است؟ هدف آنان چیست؟

زندگی و حیات مردمان ارزشمند است و امانتی الهی است که باید در راه عزیزترین چیزها فدا گردد، نه برای امیال و هواهای نفسانی.

هموطنان گرامی بار دیگر یادآور می‌شویم که پیروزی تنها از آنِ حق است، اما سلاح هرچه باشد، معادلات را تغییر نمی‌دهند و کشور و شهروند نمی‌سازد. بیایید پیش از آنکه اندیشه‌های آگاه به بن بست برسند و دل‌های گشاده و دست‌های گشوده بازگردند، با یکدیگر به تفاهم برسیم.