انقلابی که انقلاب کرد

نوید شاهد: انقلاب ۱۳۵۷ ایران در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی با مشارکت طبقات مختلف مردم، بازاریان، احزاب سیاسی مخالف حکومت پهلوی، روشنفکران، دانشجویان و روحانیون در ایران انجام پذیرفت، و نظام پادشاهی این کشور را سرنگون، و زمینه روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، به رهبری امام خمینی (ره) را فراهم نمود.

تفکرات و شخصیتهای اسلامی، در این انقلاب ضدسلطنتی حضور برجسته ای داشتند و امام خمینی(ره) آن را انقلاب اسلامی خواند، این انقلاب، با نام انقلاب بهمن ۵۷ نیز شناخته می شود.

در این مطلب به بررسی نقش گروه ها و اقشار مختلف در پیروزی انقلاب اسلامی اشاره خواهیم کرد:

روحانیت مبارز

تاریخ یکصد ساله اخیر کشورمان نشان می دهد که هر وقت ملت و کشور دچار طوفان حوادث و خطرات جدی شده، روحانیون و علمای شیعه همیشه، در صف مقدم مبارزه حرکت کرده و مردم را از خطر آگاه، و کشور را از سقوط نجات داده اند.

نقش روحانیت در روند انقلاب اسلامی جدا از موضع مساجد نیست، ولی نفوذ و قدرت معنوی روحانیت در نقش مساجد خلاصه نمی شو؛ چنانکه روحانیت از رهبری انقلاب نیز جدا نیست؛ و مقام رهبری خود در رأس روحانیت در خدمت رهبری بوده و به صورت شبکه ارتباطی در رساندن پیام رهبر تا بطن جامعه عمل کرده.

مردم

از ویژگی های بارز انقلاب اسلامی ایران، حضور گسترده و تعیین كننده مردم در آن بود. به طوری که مردم شهرهای مختلف ایران در مراحل گونا گون شكل گیری انقلاب، نقش اساسی را به عهده داشتند.

حضور فعال اقشار مردم و گروه های اجتماعی یکی از عوامل مهم و موثر در به ثمر رسیدن انقلاب و از ارکان پایه ای انقلاب ها می باشد. چنانچه امام خمینی (ره) یکی از ارکان پیروزی انقلاب اسلامی را وحدت کلمه و حضور وسیع در صحنه برای تحقق حکومت اسلامی می داند.

تشکل و سازماندهی مردم از عوامل اصلی توانمندی انقلابیون در مبارزه علیه رژیم بود. از جمله می توان به انجمن ها، هیئت ها و نهادهای سنتی و مذهبی مانند مساجد و تکایا، بازار و اصناف اشاره کرد. بنابراین جمعیت های مردمی یکی از ارکان اساسی بسیج سیاسی در انقلاب بود که با انتظام درست در کنار ارکان دیگر موجب بسیجی مقتدر و کارآمد شد.

مسجد

درجریان انقلاب اسلامی ایران نیز، مساجد به عنوان یکی از عوامل مؤثر و مهم در ایجاد و شکل گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز گسترش، تعمیق و تثبیت این جریانات و تحولات انسانی بوده است.

مسجد نه تنها در شکل دهی مبارزه علیه ظلم و استبداد نظام شاهنشاهی نقش مهمی را ایفاء نموده است بلکه ا گر نگاهی موشکافانه و دقیق به دوران سه دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی و به خصوص در پایداری و دفاع مقدس و جانانه در طول هشت سال جنگ تحمیلی داشته باشیم متوجه می شویم که مسجد همواره در رأس این هرم دفاعی قرار داشته است و پس از آن نیز در برابر هجمه فرهنگی غرب که به شکلها و انحاء مختلفی چون تهاجم، شبیخون و ناتوی فرهنگی انجام می گیرد.

انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک جنبش اجتماعی با استفاده از مساجد فرا گیر شد. شبکه مساجد و جلسات مذهبی همانند حلقه واسط میان رهبران انقلاب و مردم انقلابی بودند که وظیفه بسیج مردم را در جهت مخالفت سیاست های حاکم بر عهده داشتند.

امام خمینی (ره) مسجد را سنگر می نامید و از مردم بویژه جوانان می خواست در مساجد فعالانه حضور یابند و به افشای جنایات رژیم شاه، امریکا و رژیم صهیونیستی بپردازند.

زنان

قشر دیگریکه در انقلاب اسلامی ایران، نقشی غیرقابل انکار و شاخص داشت زنان بودند. از آغاز سلسله پهلوی بانوان مسلمان ایرانی با سیاست های اسلام ستیزانه و غربگرایانه رژیم مواجه شدند. به طوری که رضاخان، اولین دیکتاتور پهلوی کوشید به اجبار زنان ایرانی را از حجاب منع كند و آنها را به سمت الگوهای مادی غرب سوق دهد.

سیاست دین زدایی و غرب گرایی در زمان محمدرضا پهلوی نیز با ابزارها و شیوه های گونا گون فرهنگی و تبلیغاتی دنبال شد. اما غالب زنان ایرانی با اقدامات ضد فرهنگی و مخالف اسلام رژیم پهلوی به مقابله پرداختند و پایبندی خود را به ارز شها و باورهای اسلامی نشان دادند.

رهبر کبیر انقلاب اسلامی در مورد نقش زن در جامعه می فرماید: «زن مربی جامعه است. زن با تربیت خودش انسان درست می کند و با تربیت صحیح خودش کشور را آباد می کند. مبداء همه سعادت ها از دامن زن بلند می شود. »

ارتش

نیروهای ارتشی از اواسط سال 57 اغلب از دستورات صادره از سوی رژیم پهلوی سرپیچی می كردند به گونه ای كه امام (ره) در 15 شهریور آن سال با صدور پیامی خطاب به ارتشیان فرمودند: «من از ارتش محترم ایران سپاسگزارم كه در راهپیمایی عظیم تهرانو سایر شهرستا نها به روی مردم آتش نگشودند و دست خود را به جنایت بزرگی كه كار همیشگی فرمانروایان است آلوده نكردند. من در این موقع حساس كه كشور و وطنمان در لب پرتگاه واقع شده است، دست خود را به سوی نیروهای زمینی، هوایی و دریایی وفادار به اسلام و وطن دراز می كنم و برای حفظ استقلال و بیرون آمدن از یوغ اسارت و ذلت، از آنان استمداد می كنم .»

همانطور كه امام(ره) فرموده بودند، ارتشیان از رژیم جدا شده بودند؛ آنان حتی مردم را در تظاهرات یاری می كردند و با لباس شخصی در راهپیمایی های هماهنگ شده مردمی فعالانه شركت داشتند. در كارخانجات و مح لهای فنی به اعتصاب دست می زدند و در انجام كارهای فنی تانك ها و ادوات نظامی به اشكال گونا گون كوتاهی می كردند و با این روش باعث ایجاد اختلال در امور محوله به نیروهای نظامی می شدند.

دانشجویان

قبل از انقلاب اسلامی، رژیم شاه که نقش دانشجویان را در وقایعی چون ملی شدن صنعت نفت ایران مشاهده كرده بود، کوشید دانشگاه ها را کاملا تحت کنترل درآورد. از طرف دیگر، رژیم در کنار اشاعه فساد در جامعه می كوشید تا غربزدگی را نیز در میان دانشجویان با شدت بیشتری ترویج كند.

با وجود این، دانشجویان ایرانی با مشاهده اختناق، استبداد و فقر و تبعیض حاکم بر جامعه، مخالف رژیم بودند. از آن مهم تر، هنگامی كه آنها وابستگی و تسلیم رژیم شاه در برابر غرب به ویژه آمریکا را مشاهده می كردند، بیشتر برانگیخته می شدند.

وجود تعداد زیادی از دانشجویان مسلمان در دانشگاه ها و همچنین تاش تاثیرگذار افرادی چون شهید آیت ا... مطهری، شهید مفتح و دکتر شریعتی در محیط های دانشگاهی موجب شد كه به تدریج فضایی مناسب برای نیروهای مذهبی در دانشگاه ها فراهم شود.

به طوری که با آغاز قیام مردم ایران، دانشجویان به سرعت به صفوف مردم پیوستند و دانشگاه ها به مرا کز مهم تجمع و خیزش علیه رژیم شاه تبدیل شدند.

منبع: ماهنامه شاهد جوان، شماره 138