22 روز حماسه و ایثار در سنندج/ حماسه های نیروهای انقلابی و جنایات گروه های ضدانقلاب

البته در این بین گروه های کومله و دمکرات که دستشان تا آرنج به خون مردم بیگناه کُرد آغشته شده است سعی نمودند با تحریف تاریخ مظلوم نمایی کرده و به گونه ای این جنایت را حق طلبی مردم کرد از انقلاب عنوان نمایند.

در ادامه سعی شده است با بررسی اسنادی و روزشماری واقعه مذکور که برگرفته از روزشمار وقایع تروریستی ایران سال 1359 (گرداوری شده توسط تیم نوید شاهد و تیم هابیلیان) می باشد، گوشه ای از حماسه مردم و نیروهای انقلاب و جنایات گروه های ضدانقلاب به رشته تحریر درآید:

4 اردیبهشت 1359:

سنندج: ارتش و سپاه پاسداران طی عملیاتی توانستند شهر سنندج را از وجود گروه‌های ضدانقلاب کومله، دمکرات، حزب رزگاری و چریک‌های فدایی خلق پاک‌سازی کنند. همچنین از داخل ۲ خانه، تعدادی دختر و پسر آمادۀ رزم با سلاح و مهمات دستگیر شدند که با لهجه‌های گوناگون صحبت می‌کردند و ادعا می‌کردند در شهر برای تحصیل آمده‌اند؛ اما از منازل آن‌ها مقادیری سلاح و مهمات کشف شد. همچنین تیراندازی‌های پراکنده‌ای از سوی ضدانقلاب به‌سمت مردم و پاسداران انجام گرفت. افراد مسلح از خمپاره و تیربار و سلاح‌های سنگین دیگر استفاده کردند.

سنندج: از سمت مزارع صیفی‌ در ضلع شرقی پادگان لشکر ۲۸ کردستان به‌سوی نیروهای جمهوری اسلامی تیراندازی می‌شد که پس از درگیری، افرادی که جزو عناصر نفوذی در ارتش بودند، دستگیر و تعدادی سلاح و مهمات از آنان کشف شد. عناصر ضدانقلاب چندین روز متوالی باشگاه افسران را محاصره کردند (در برخی منابع مدت این محاصره ۲۷ روز و در جای دیگر ۴۰ روز ذکر شده است) و حملات شدیدی علیه نیروهای مستقر در آنجا صورت دادند که منجر به شهادت و مجروح‌شدن چندین نفر از نیروهای خودی شد. سرانجام پاسداران انقلاب اسلامی موفق شدند این باشگاه را از محاصرۀ گروه‌های مسلح خارج کنند. ۱۰ نفر از نیروهایی که در این باشگاه در محاصره بودند، به‌علت نرسیدن آب و آذوقه به شهادت رسیدند. در عملیات پاک‌سازی مراکز مهم دولتی سنندج از دست ضدانقلاب، ۱۸ تن از پرسنل ارتش شهید و ۴۸ تن زخمی شدند و از پاسداران ۹ تن شهید و ۲۳ تن زخمی شدند. در برخی منابع دیگر، تعداد شهدا و مجروحان این گونه ذکر شده است: ارتش ۱۳ شهید، سپاه ۸ شهید (۲ نفر از قم و ۵ نفر از کاشان و...)، نیروهای مردمی ۳ شهید و در مجموع ۸۹ مجروح. بر اثر انفجار مینی در شهر و در حین پاک‌سازی خانه‌ها از ضدانقلاب، سرباز محسن حدادی مجروح شد و ۱ پاسدار به‌نام طالقانی نیز شهید شد. بلدوزری که در جلوی ستون ارتش قرار داشت نیز هدف قرار گرفت و چند نفر شهید و زخمی شدند. در این درگیری‌ها، یکی دیگر از نیروهای اسلام به‌نام محمد بنیادی مجروح شد. حملات ضدانقلاب با تانک و خمپاره و سلاح‌های دیگر ادامه داشت و تلفات و مجروح‌های زیادی بر جای گذاشت. تعداد زیادی از مهاجمان مسلح در جریان درگیری‌های سنندج دستگیر شدند. بر اثر اصابت آرپی‌جی۷ به خودرو ریو محمدعلی قمی، پاسدار ۲۴ساله که از قم به سنندج آمده بود، خودرو آتش گرفت و وی به شهادت رسید. اکبر یزدی ۲۴ساله و عبدالناصر شهریور ۱۹ساله از قم در سه‌راه مردوخ و سه‌راه شهدا به شهادت رسیدند. گروهبان باقری و محمد هدایت‌پور ۲۳ساله، عزیزالله اسکندری ۲۰ساله، سیدمحمود (سیدمحمد) حسین‌زاده ۲۰ساله، ناصر رمضان‌پور ‌نرگسی، نقی مالکی، غلام مالکی، ابوالفضل مالکی و محمد مالکی همگی ۲۱ساله در خیابان امام‌خمینی سنندج (شاهپور) شهید شدند. نام ۲ نفر از شهدای نظامی درون پادگان شهر، مصطفی آبدرجگر ۲۷ساله اهل سنندج و جهانگیر مهدی‌زاده ۳۹ساله از تهران است. آرپی‌جی‌زن‌های مهاجمان مسلح از شهرداری و کوچۀ پایین‌تر از بانک صادرات و تیرانداز‌ها از خیابان مشرف به سه‌راهی مردوخ و کوچۀ جنب مخابرات شلیک می‌کنند. ۱ نفربر و ۱ آمبولانس با اصابت موشک ضدانقلاب متلاشی شدند. ضدانقلاب همچنین با تیربار از منارۀ مسجد، نیروهای انقلابی را هدف قرار می‌دهند. یکی از پیشمرگان مسلمان کرد نیز در این درگیری‌ها مجروح شد. ضدانقلاب، یکی از نیروها به‌نام احمد وکیلی را که مجروح شده بود، اسیر و شکنجه کردند. همچنین یکی دیگر از نیروها به‌نام عنایت‌الله پیرویسی در سه‌راه مردوخ گلوله خورد و شهید شد. رگبار مهاجمان محمد اشنویی را سوراخ‌سوراخ کرد و رحیم‌زاده بر اثر اصابت تیر به پایش مجروح شد. مهاجمان مسلح در ضلع غربی فرودگاه سنندج پشت ارتفاع کله‌قندی حوالی امتداد شرقی آبیدر موضع گرفته بودند و به‌سمت فرودگاه و نیروهای اسلام تیراندازی می‌کردند. باند فردوگاه بر اثر اصابت خمپارۀ ضدانقلاب تخریب شد. بال ۱ هواپیما نیز بر اثر اصابت خمپاره تخریب شد. مهاجمان استانداری را نیز محاصره کرده، بی‌وقفه به‌سوی آن تیراندازی می‌کنند. یکی از نیروها به‌نام مهدی نشاسته‌ای بر اثر اصابت گلوله به پایش زخمی شد. اسامی تعدادی دیگر از شهدا عبارت است از: ابوالفضل زندی، اسماعیل رستمی، سرباز علی عباسی، سرباز اصغر جوزی، سرباز فرج‌الله فرامرزی (قرمزی)، سرباز شرفعلی خزائی، محسن حسن‌بیگی، سرباز الله الهی، سرباز کریم عابدی، سرباز وظیفه‌خواه، سرباز فرج‌الله حریری، گروهبان‌دوم محمد فرزانه، جهاندار متولی، ماشاءالله زارع، جوشقانی، محمدسعید محمدی، اسماعیل ناصری و اسماعیل گویلی گیلانه. عناصر ضدانقلاب پس از ورود نیروهای گردان ۱۳۵ پیادۀ هوابرد و گردان ۱۶۹ لشکر ۲ پیادۀ مرکز به سربازخانۀ سنندج، آنجا را با خمپارۀ ۱۲۰ هدف قرار دادند که تلفات و خساراتی به بار آمد.

5 اردیبهشت 1359:

سنندج: ضدانقلاب آمبولانسی متعلق به امدادگران شیر و خورشید را که از بیمارستان صحرایی جمعیت شیر و خورشید عازم شهر سنندج بود، به‌هنگام عبور از مقابل ساختمان رادیو و تلویزیون سنندج به رگبار مسلسل بستند و تمام سرنشینان آن را به شهادت رساندند؛ از جمله: ۱ پزشک، ۱ بهیار به‌نام محمد مالکی و رانندۀ آمبولانس. آمبولانسی نیز که در محوطۀ استانداری ایستاده بود و درونش ۳ مجروح بودند، هدف گلولۀ آرپی‌جی قرار گرفت و همۀ مجروحان سوختند و شهید شدند. همچنین بر اثر خمپاره‌اندازی و تیراندازی مهاجمان مسلح به شهر سنندج، ۶ نفر از اهالی این شهر به‌نام‌های محمد بحری، ابراهیم رضاویسی، خانم جیران ناصری، سلیم مصطفایی، عین‌الله کلهری، قربان‌علی هدایتی و ۳ دانش‌آموز به‌نام‌های عباس رجبی و محمدصدیق رجبی و سوسن یاسمن‌پور به شهادت رسیدند. ۲ نظامی به‌نام‌های محمدرضا صمدی‌مقدم و داوود آخوندی نیز در درگیری‌های شهر و اطراف سنندج به شهادت رسیدند.

6 اردیبهشت 1359:

سنندج: افراد مسلح از ساعات اولیۀ صبح تا ساعت ۱۴، محلۀ جورآباد سنندج را زیر آتش سنگین قرار دادند. بر اثر حملۀ خمپاره‌ای ضدانقلاب، یکی از پرسنل شهربانی سنندج به‌نام باقر احمدی و ۳ نفر از اهالی به‌نام‌های ابوالقاسم امینی و عبدالعلی خیریه و خانم کبری محمدپور و همچنین ۱ کارمند ادارۀ راه‌وترابری به‌نام محمدصدیق خلیل‌اللهی به شهادت رسیدند. سربازوظیفه یدالله عبدی نیز بر اثر شلیک آرپی‌جی۷ ضدانقلاب به پادگان سنندج، مجروح شد و ۲ پایش را از بالای زانو از دست داد. همچنین سربازوظیفه تورج امیرنادری در درگیری‌های شهر به شهادت رسید. یعقوب مهدی‌زاده نیز بر اثر اصابت تیر به قلبش در باشگاه افسران، به شهادت رسید. فرج‌الله مرادیان نام یکی از مجروحان حملۀ ضدانقلاب به باشگاه افسران است. حیدری نیز از ناحیۀ چشم چپ هدف گلوله قرار گرفت و مجروح شد.

7 اردیبهشت 1359:

سنندج: در پی درگیری‌های شدید میان ضدانقلاب و نیروهای اسلام در شهر سنندج، عدۀ زیادی کشته و زخمی شدند. اجساد کُشتگان در خیابان‌های شهر بر روی زمین مانده است. محمدصابر جیرانی از اهالی سنندج بر اثر اصابت ترکش خمپاره و مظفر لطفی بر اثر اصابت گلوله به شهادت رسیدند. همچنین بر اثر حملات خمپاره‌ای مهاجمان مسلح به پادگان و ژاندارمری و ساختمان تلویزیون سنندج، خساراتی نیز به این اماکن وارد شد. طی همین حملات، بسیاری از خانه‌های مردم ویران شده است. یدالله صیدی ‌قلعه‌گاه از اهالی سنندج و عدنان مردوخی از پیشمرگان مسلمان کرد در این درگیری‌ها به شهادت رسیدند. این درگیری‌ها چند روز است ادامه دارد. در منطقۀ قطارچیان سنندج نیز فردی به‌نام نادر پاک‌سرشت به شهادت رسید. در همین روز، عناصر ضدانقلاب کومله ۱ فروند بالگرد رنجر را هدف قرار دادند و ۱ نفر مجروح شد. تیری که از نزدیکی رستوران دیدگاه شلیک شد، ابوالفضل اسکندری از پاسداران تهران را از ناحیۀ گوش و ۱ چشم مجروح کرد. یکی از پاسداران انقلاب اسلامی که مسئول بی‌سیم بود، در هنگام پیشروی به‌سمت مقر ضدانقلاب، بر اثر انفجار گلولۀ خمپاره مجروح شد. عناصر ضدانقلاب علی غفوری از پیشمرگان مسلمان کرد را ابتدا مجروح کردند و سپس زنده‌زنده سوزاندند و به شهادت رساندند. شمس‌الدین مشیرپناهی نیز در درگیری‌ها با ضدانقلاب به شهادت رسید. یکی دیگر از نیروهای اسلام هدف تک‌تیراندازهای ضدانقلاب قرار گرفت و به شهادت رسید. نیز یکی از پاسداران انقلاب اسلامی به‌نام عیسی شاه‌محمدی در این درگیری‌ها به شهادت رسید.

8 اردیبهشت 1359:

سنندج: در ادامۀ تهاجم عناصر ضدانقلاب به محور سنندج قروه، نیروهای اسلام به مقابله با این افراد پرداختند و آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کردند. همچنین در ادامۀ این مقابله، روستاهای سریش‌آباد و گنجی و گردنۀ صلوات‌آباد از وجود ضدانقلاب پاک‌سازی شد.

سنندج: بهرام نبوت، رانندۀ آمبولانس بیمارستان شیر و خورشید سرخ ایران، هنگام انجام‌وظیفه در سنندج هدف گلولۀ ضدانقلاب قرار گرفت و به شهادت رسید. ۴ تن دیگر از همراهان وی نیز به شهادت رسیدند: بهروز (محمد) رشیدی، یدالله حسینی (یدالله حسین‌خانی، یدالله حسن‌خانی، یدالله حاجی‌حسین‌ دارایی)، غلامرضا باغیان و اسد باغیان از پیشمرگان کرد.

کیهان، ۱۰اردیبهشت۱۳۵۹، ص۱۵؛ اطلاعات، ۱۳اردیبهشت۱۳۵۹، ص۲؛ دائرةالمعارف شهدای ترور.

سنندج: جنگ خیابانی و درگیری شدید بین ضدانقلاب و نیروهای اسلام در سنندج همچنان ادامه دارد. عدۀ زیادی در این درگیری‌ها کشته و مجروح شدند. همچنین مهاجمان مسلح، شهر را زیر آتش خمپاره قرار دادند. سیدمحمد احمدی و عزیزه صادقیان از اهالی سنندج بر اثر اصابت ترکش خمپارۀ ضدانقلاب به شهادت رسیدند. همچنین ۲ گروهبان ارتش به‌نام‌های محمدرشید احمدی و ابراهیم شریعتی در این درگیری‌ها شهید شدند. ۱ درجه‌دار ارتش به‌نام یوسف محمدخانی حاجیان (خاجیان) نیز به شهادت رسید.

9 اردیبهشت 1359:

سنندج: درگیری‌های شدید در شهر همچنان ادامه دارد. این درگیری‌ها عمدتاً در خیابان امام‌خمینی و بلوار پاسداران جریان دارد و عده‌ای کشته و زخمی شده‌اند. سقف بیمارستان قانع (توحید) این شهر با آتش سلاح‌های سنگین ضدانقلاب ویران شد و روی سر مجروحان و مریضان ریخت. همچنین از گلدسته‌های مسجد سنندج به‌سوی پاسداران تیراندازی می‌شود. ۱ ماشین حامل پاسداران که حاوی مهمات بود، هدف گلولۀ آرپی‌جی قرار گرفت و منهدم شد. طی نبردی سنگین در حوالی سه‌راه شهدا، ۵ نفر از پاسداران اعزامی از مبارکۀ اصفهان شهید شدند: مصطفی کرمی ۲۸ساله، پرویز کریمی ۲۷ساله، اکبر بخشیان ۱۹ساله، مرتضی فخری ۱۹ساله و اکبر شفیعی ۱۹ساله. نیز ۵ نفر از پاسداران اعزامی از گلپایگان به شهادت رسیدند: سیدمرتضی نصیری ۲۱ساله، حسین گورابی ۲۰ساله، اسماعیل مشایخی ۲۳ساله، محمدرضا جمالی ۲۴ساله و محمدحسین سیفی ۲۴ساله. نام ۳ شهید دیگر، آقایان علامه و محمدحسن اخگر و محمد سخایی است. درگیری‌ها در اطراف استانداری نیز ادامه دارد و ضدانقلاب با آرپی‌جی، ۱ تانک نیروهای اسلام را منهدم کردند. تعدادی از نیروهای اسلام از جمله علی سلطانی و محسن نم‌نبات به اسارت ضدانقلاب در آمدند که آن‌ها را پس از مدتی زنده‌به‌گور و شهید کردند. ضدانقلاب در جریان شکنجۀ اسرا، با سرنیزه دست اسرا را سوراخ کردند. تعدادی دیگر از پاسداران اعزامی از اصفهان نیز در ادامۀ درگیری‌ها به شهادت رسیدند. علی میر و مهدی سلطانی در درگیری‌های نزدیک باشگاه افسران شهید شدند. در قسمت دامنۀ غربی ارتفاع تپه‌آب، تعدادی از نیروها به شهادت رسیدند. تعدادی از نیروهای گردان سپاه تهران در محدودۀ بین تپۀ ‌دیدگاه و ارتفاع ‌الله‌اکبر به شهادت رسیدند. همچنین ۲ پاسدار به‌نام‌های غلامرضا پیشه و محمدابراهیم آقاعلی‌خانی به شهادت رسیدند. محمدصدیق تجمل (بریشی) از اهالی سنندج هنگام درگیری با ضدانقلاب به شهادت رسید. بر اثر اصابت ترکش خمپارۀ عناصر ضدانقلاب، کشاورزی به‌نام قیطولی خیرآبادی به شهادت رسید. محمدکریم علی‌پناه در سنندج هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب، بر اثر اصابت ترکش خمپاره به شهادت رسید. یکی از پاسداران زندان اوین به‌نام عباس جم که به کردستان اعزام شده بود، با گلولۀ ضدانقلاب در سنندج به شهادت رسید. از دیگر شهدای این درگیری‌ها محمدآخوند حفیظی (فیض) ۲۵ساله، سیدحسین پورجم (پورچم) ۲۱ساله، رضا تقی‌پور صابری ۱۸ساله، ابراهیم رنجدار ساران ۲۰ساله، محمد طاهری حبیب‌آبادی ۲۳ساله و یونس رحمانی هستند.

10 اردیبهشت 1359:

سنندج: طی درگیری‌های مسلحانۀ ضدانقلاب و نیروهای اسلام در سنندج، ۲ نفر نظامی از تیپ ۵۵ هوابرد شیراز به‌اسامی استواریکم اکبر رضایی ده‌شیبی و استواردوم محمداسد سنگابی (سنگایی) و ۳ تن دیگر از نیروهای اسلام به‌اسامی ابراهیم علی، مصطفی دعوتی و رضا (حمیدرضا) باقری و ۱ نفر از پیشمرگان مسلمان به‌نام اسماعیل احمدی نوره به شهادت رسیدند. محمد نصرتی، صبیحه بدرودگر، امین فلاح، محمدحسین شریف‌زاده، حسن زندی باغچه‌مریم، موسی ملایی، آمنه ملکی و هاجر محمدی سمان از اهالی سنندج هم جزو شهیدان درگیری‌های این شهر هستند.

سنندج: نیروهای کمکی سپاه از همدان و قروه و همچنین واحدهایی از تیپ زرهی همدان، به دامنه‌های ارتفاعات صلوات‌آباد حمله کردند و ضمن خارج‌کردن کنترل این منطقه از دست عناصر ضدانقلاب، در آنجا مستقر شدند.

11 اردیبهشت 1359:

سنندج: در جریان پاک‌سازی شهر سنندج از وجود ضدانقلاب توسط پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۲ نفر از پاسداران شهید و ۷ نفر دیگر مجروح شدند. پاسدار عباسعلی حمید‌زاده، حسین هادی، حجت‌الله بیرانوند (حبیب‌الله بیرالوند) و محمود (محمد‌جهانگیر) پرواز، از جملۀ شهدای این پاک‌سازی هستند. سیدرضا نقیب نیز از شهدای ارتش است. در درگیری‌های اطراف مرکز شهر (بلوار پاسداران) تعدادی از نیروهای خودی شهید و زخمی شدند که ۲ تن از آن‌ها سیدمحمود فاضل (ابوفاضل) ۲۳ساله و اکبر خراسانی مردوانی ۱۹ساله از پاسداران اعزامی اصفهان بودند. طی درگیری در ۱ مدرسه و خانه‌های اطراف آن با ضدانقلاب، تعدادی از ضدانقلاب کشته و زخمی شدند. در این درگیری، نیروهای خودی به داخل خانه‌هایی که ضدانقلاب در آن‌ها استقرار داشتند، نارنجک پرتاب کردند و ضدانقلاب نیز اقدام متقابل انجام دادند. در این درگیری، تعدادی از نیروهای اعزامی از فلاورجان شهید شدند.

12 اردیبهشت 1359:

سنندج: ضدانقلاب با پرتاب نارنجک در روستای قشلاق سنندج، ۱ نفر از پیشمرگان مسلمان کرد به‌نام عبدالله رستمی بوریان را به شهادت رساند.

سنندج: طی درگیری‌های شدید میان نیروهای جمهوری اسلامی و افراد مسلح در سنندج، عده‌ای کشته و زخمی شدند. در این درگیری‌ها، افراد مسلح از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده و چند خانه را ویران کردند. رئیس بیمارستان ارتش اعلام کرد تاکنون جنازۀ ۵۱ شهید به‌همراه ۱۰۴ مجروح را به این بیمارستان آورده‌اند. محمد پیک فلک و فرشید وهابی و معلمی به‌نام فرزاد مخلص بر اثر اصابت ترکش خمپاره به شهادت رسیدند. در اطراف بیمارستان قانع (توحید) درگیری‌ها ادامه داشت و از هر ۲ طرف تیراندازی می‌شد. یکی از شهدای این درگیری‌ها غلامرضا مهدی‌زاده بود. پاسداران انقلاب به تپۀ الله‌اکبر حمله کرده، آنجا را از وجود ضدانقلاب پاک‌سازی کردند. پاسداران همچنین حدود ساعت ۱۱ صبح به حملۀ افراد مسلح به بیمارستان پاسخ دادند و تا عصر درگیری ادامه داشت. همچنین این نیروها در حوالی میدان و دامنۀ تپۀ حسن‌آباد پیشروی کرده، بر اثر درگیری شدید با به‌جاگذاشتن تعدادی شهید عقب‌نشینی کردند. هنگامی که نیروها روی تپۀ شهدا رسیدند، از تمامی ساختمان‌های اطراف رگبار آغاز شد. در ساعت ۱۳ گروه‌های علی موحد دانش نیز به مراکز مهاجمان در روستای شریف‌آباد حمله کردند و تلفاتی به دشمن وارد آوردند. تعدادی از نیروهای این گروه شهید شدند. مهاجمان در نقاط مختلف روستا کمین گرفته بودند و تیراندازی می‌کردند و نیروهای اسلام در محاصرۀ شدید بودند. این درگیری تا شب‌هنگام ادامه داشت.

اسامی برخی از پاسداران شهید درگیری‌های اخیر سنندج به شرح زیر است. تاریخ شهادت برخی شهدا با تاریخ خبر متفاوت بود که در مقابل نام آن‌ها ذکر شده است: مصطفی مرادی نفتچالی از قم (شهادت: ۶اردیبهشت۱۳۵۹)، محمدباقر کاظم‌زاده از تهران (شهادت: ۷اردیبهشت۱۳۵۹)، عادل بابازادۀ مقدم از تهران (شهادت: ۷اردیبهشت۱۳۵۹)، حسین اسماعیلیان (اسماعیلیان مقدم) از تهران (شهادت: ۷اردیبهشت۱۳۵۹)، سیدعباس حسینی از تهران (شهادت: ۹اردیبهشت۱۳۵۹)، حسن عربلو از تهران (شهادت: ۱۵فروردین۱۳۵۹)، ناصر خمسه‌عشر (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹) و نادعلی ترکی باغبادرانی از زرین‌شهر (شهادت: ۹اردیبهشت۱۳۵۹)، محمدعلی قاجار (محمدعلی قجری) از محلات (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹)، هادی محمدی (محمدهادی محمدی) از تهران (شهادت: ۱۱اردیبهشت۱۳۵۹)، سیدعلی کشمیری از تهران (شهادت: ۷اردیبهشت۱۳۵۹)، خاتم احمدی از گرمسار، محمدرضا پیرهادی از تهران (شهادت: ۱۳اردیبهشت۱۳۵۹)، جواد قمی از تهران، یعقوب احدی (احمدی) از تهران (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹)، محمد مکاری اقدم از تهران (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹)، یونس پارسایان (پارسائیان) و محمدعلی پارسایان (پارسائیان) از تهران (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹)، اقبال‌علی حیدری از تهران، عباسعلی یا ابراهیم حیدرزاده از تهران (شهادت: ۱۱اردیبهشت۱۳۵۹)، بهروز بهیاری از سنندج، احمد باغبانی از سنندج (شهادت: ۹اردیبهشت۱۳۵۹)، غلامرضا میرانی از سنندج (شهادت: ۸اردیبهشت۱۳۵۹)، رضا خالقی از قم و بهروز گودرزی.

اسامی پاسداران مجروح عبارت است از: غفار نوروزی، محرابعلی شیخی، جمال چوبدار، اصغر حسین‌پور، محمد لارویی، علی‌اکبر قاسمی، علی یزدانی، عباس طاهری، عوض سنجریان، حسین لطفی، محمد تقی‌زاده، رحمت‌الله شایداغی، سیدحمید بافتی، عبدالله ورمزدی، عباس زنگنه، ناصر عبدی، اسماعیل امیرخانی، ابوالفضل نوراللهی، محمد صفیری، مرتضی رضایی، نصرت‌الله نهری، اکبر احمدی، اکبر خداکرم‌زاده، ناصر احمدی پیشمرگ مسلمان کرد، رمضانعلی حاج‌حیدری، محمود محبوبی، حسین حسن‌زاده، وحید مجدی، علی رضایی، سیدعلیرضا صادقی، امیر حیدری، حسن تاندان، محمد صمدی، حسن قربانی، علی‌آقا علی‌خانی، علی دهنوی (هنوی)، مظفر جمالی، علی‌اکبر رجب‌پور، محمد رضایی‌مقدم، یونس پاشاتاج، محمد فرخوپاک، رضا استاد آقابابا، حسین میرزایی، علی ساده‌دل، علی رضایی، حسن عبیدی، شهریار اسماعیلی، محمدعلی رئیسی و حشمت‌الله صادقی.

13 اردیبهشت 1359:

سنندج: درگیری‌ها در اطراف رادیو و تلویزیون و باشگاه افسران و پادگان شهر ادامه دارد. پادگان شهر همچنان زیر آتش خمپاره است. در منطقۀ شریف‌آباد در خیابان مسجد قبا حدود ۵۰۰متریِ خیابان اقبال، ۱ درجه‌دار و ۱ سرباز و ۱ پاسدار زخمی شدند و ۱ نفر به گروگان گرفته شد. پاسداران و نیروهای انقلاب در باشگاه افسران محاصره شده بودند و جنازۀ شهدا چند روز درون ۱ اتاق بود. نیز امکانات دارویی و آب برای آشامیدن و غذایی برای خوردن وجود نداشت. تک‌تیراندازها یکی از نیروها را که برای آوردن آب رفته بود، هدف قرار دادند و شهید کردند. نیروهای اسلام برگ درختان و آب گندیده می‌خوردند. ضدانقلاب ۱ پیرزن را که برای نیروها به‌صورت پنهانی غذا برده بود، به شهادت رساندند. درگیری شدید در غرب و شرق شهر از صبح در جریان است و ضدانقلاب از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده می‌کنند. عناصر ضدانقلاب با تهدید و استقرار دانش‌آموزان در مسیر عبور ستون عازم مرز، باعث شدند این ستون مسیر خود را به خارج شهر تغییر دهد؛ اما ضدانقلاب با وجود برقراری آتش‌بس، به‌سمت نیروهای ستون تیراندازی کردند و تلفاتی وارد ساختند. هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب، دانش‌آموزی به‌نام علیرضا فیاضی بر اثر اصابت ترکش خمپاره به قلبش به شهادت رسید. همچنین خانمی به‌نام منیره (خدیجه) محمدی هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب، بر اثر اصابت ترکش خمپاره به شکم شهید شد.

فرهنگ اعلام شهدا، ج۷: استان کردستان، ص۴۰۳ و ۴۹۰؛ اطلاعات، ۲۹اردیبهشت۱۳۵۹، ص۳؛ ۲۲ روز حماسه و ایثار در سنندج، ص۳۵۸ تا ۳۶۵؛ دائرةالمعارف شهدای ترور.

سنندج: عناصر ضدانقلاب مسلح، مهندس ابراهیم ابراهیمی (ابراهیمی ترک) فرمانده سابق سپاه یزد را در درگیری‌های سنندج به شهادت رساندند.

14 اردیبهشت 1359:

سنندج: در درگیری مسلحانۀ نیروهای اسلام با عناصر ضدانقلاب در سنندج، استوار‌یکم عبدالمجید زارعی از نیروهای تیپ ۵۵ هوابرد مرکز زرهی شیراز به شهادت رسید. همچنین ضدانقلاب در درگیری‌های مسلحانۀ شهر سنندج، ۱ نفر از اهالی سنندج به‌نام محمدکاظم بهمنی و ۱ کارمند سازمان منابع طبیعی به‌نام غلامعلی رستم‌نژاد را به شهادت رساندند. در ساعت ۱۰ صبح نیز عناصر ضدانقلاب به چند آمبولانس حمله کرده، ۳ دستگاه را به‌طور کلی با آرپی‌جی۷ نابود کردند و سرنشینان نظامی و غیر‌نظامی را به گروگان گرفتند. عناصر ضدانقلاب اولین ماشینی را که برای جمع‌آوری کُشتگان و مجروحان به‌سمت پادگان رفته و در حال برگشت بود، به رگبار بستند و علاوه بر نقض آتش‌بس، ۲ یا ۳ نفر از زخمی‌ها را به‌همراه راننده به شهادت رساندند. پس از مهلت ۸ساعتۀ آتش‌بس، در ساعت ۱۶ ضدانقلاب تیراندازی‌ها را شروع کردند که با پاسخ نیروهای خودی روبه‌رو شد. ساعت ۱۷ نیروهای خودی عملیاتی را برای پاک‌سازی ساختمان ستاد لشکر در ۵۰متری باشگاه افسران شروع کردند.

15 اردیبهشت 1359:

سنندج: در درگیری‌های عناصر ضدانقلاب و نیروهای اسلام در سنندج، ۶ پاسدار و سرباز دیگر مجروح شدند. همچنین ۷ نفر از اهالی سنندج بر اثر اصابت ترکش خمپارۀ ضدانقلاب به شهادت رسیدند: لطف‌الله مرادپور، حبیب‌الله محمدی، کفاشی به‌نام محمود باقر‌آبادی، اسماعیل محمدی قصریان، خانم ماریا غوثی، خانم ماه‌رخسار فرهادنژاد و خانم رابعه کریمی. بر اثر انفجار مین کارگذاشته‌شده توسط ضدانقلاب، فردی به‌نام محمد شوکت‌یاران از اهالی سنندج شهید شد. عناصر کومله و فدایی خلق و شورای نظامی مقاومت، از ساعت ۱ تا ۲:۳۰ بامداد با خمپاره، بازوکا، تفنگ ۵۷، نارنجک‌انداز و سلاح‌های سبک، مواضع نظامیان جمهوری اسلامی در استانداری را زیر آتش گرفتند. همچنین این نیروها در تپۀ توس نوذر (الله‌اکبر) به‌همراه عناصر دمکرات و بُنْکه‌های[1] گله‌خان، به مواضع ارتش حمله کردند. صدای خمپاره و مسلسل در شهر قطع نمی‌شود. فرودگاه سنندج به‌سبب تجمع پاسداران و سربازان در فرودگاه و حرکت بالگردها برای نقل‌وانتقال پرسنل و تخلیۀ بار و مهمات، هدف تعرض و تیراندازی پراکنده قرار دارد. ارتشیان مستقر در رادیو و تلویزیون، در جادۀ حسن‌آباد ۱ ماشین پیکان سواری را منهدم و ۱ نفر از مهاجمان را کشتند. همچنین چریک‌های فدایی خلق متوجه پیشروی نیروهای جمهوری اسلامی از چم حاجی (حاجی‌آباد) شدند و طی حمله به آن‌ها، ۲ نفر را به شهادت رساندند و آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کردند. خودرو رحیم صفوی که برای سرکشی به رزمندگان، به ارتفاع منبع ‌آب رفته بود، هدف تیراندازی ضدانقلاب قرار گرفت و نیروهای انقلاب به آن‌ها پاسخ دادند. درگیری‌ها در اطراف فرودگاه سنندج و باشگاه افسران به‌شدت جریان دارد. نیروهای ضدانقلاب در تاریکی هوا با آرپی‌جی و نارنجک تفنگی به ستاد لشکر حمله کردند. معین‌الدین فخرالعلمایی که پدرش رئیس هلال‌احمر بود، وقتی پیاده از خانه‌اش در حوالی استادیوم تختی، به‌طرف پادگان می‌رفت، در خیابان شهدا با ۴ یا ۵ گلوله که ضدانقلاب از خانه‌ها شلیک کردند، به شهادت رسید. وی مسلح نبود و فعالیت نظامی نداشت.

16 اردیبهشت 1359:

سنندج: ۳ نفر از اهالی سنندج به‌نام سیدامین حسینی، عیسی مشیری و محمد عزیزیان بر اثر اصابت ترکش خمپارۀ ضدانقلاب به شهادت رسیدند. همچنین شریفه صادقیان در تازه‌آباد سنندج هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب بر اثر اصابت ترکش خمپارۀ ضدانقلاب به شکم به شهادت رسید. نیروهای اسلام طی درگیری در خیابان سیروس، ۵ ضدانقلاب را کشتند و چند نفر را زخمی کردند. در جبهۀ توس‌ نوذر (تپۀ الله‌اکبر، منبع آب) نیروهای جمهوری اسلامی با ضدانقلاب درگیر شدند. ضدانقلاب در درگیری‌های توس‌نوذر ۴ پاسدار را زخمی کردند.

17 اردیبهشت 1359:

سنندج: مهاجمان مسلح ضدانقلاب روستای کانی‌گرگعلی را هدف خمپاره قرار دادند. بر اثر اصابت خمپاره‌ها به روستا، یکی از اهالی این روستا به‌نام فرزین حسینی به شهادت رسید.

سنندج: نیروهای اسلام طی عملیاتی، با پیشروی در مناطق فرودگاه به‌سمت صداوسیما، کاخ جوانان، محور پادگان به‌سمت استانداری و باشگاه افسران، جادۀ قروه به تپۀ قشلاق و کوه سنگ‌سیاه و عباس‌آباد، با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند. در سه‌راه مردوخ، یکی از فرماندهان کرمانشاهی بر اثر اصابت گلوله به چشمش مجروح شد. نیز فردی به‌نام پاکیاری از نیروهای اسلام مجروح شده، یکی دیگر از نیروهای اسلام بر اثر اصابت گلوله به پایش مجروح شد. نظامیانی که خود را نظامیِ جمهوری اسلامی جا زده بودند و در واقع از عوامل ضدانقلاب بودند، سرگرد عباس سرپرست از نیروهای ارتش در محور پادگان سنندج را به شهادت رساندند. در داخل ستاد لشکر، ۲ یا ۳ بمب‌گذاری انجام گرفت که خوشبختانه کشف و خنثی شد. ۱ خمپارۀ ۱۲۰ نیز که ضدانقلاب به ستاد لشکر شلیک کرده بود، سقف شیروانی ستاد را تخریب کرد و خساراتی به بار آورد. در کوچه‌های شریف‌آباد نزدیک مسجد، ۱ تیرانداز ضدانقلاب که درون بشکه‌ای پنهان شده بود، به‌سمت نیروهای جمهوری اسلامی شلیک کرده، چند نفر را مجروح کرد. نیروهای خودی سرانجام این تیرانداز را کشتند. در این درگیری‌ها همچنین محمدامین صیدمرادی و فریدون نجفی بر اثر اصابت گلولۀ ضدانقلاب و عبدالله نصیری بر اثر اصابت ترکش خمپاره به شهادت رسیدند.

18 اردیبهشت 1359:

سنندج: گروهک‌های ضدانقلاب عده‌ای از مسلمانان مبارز کرد را به شهادت رساندند. آن‌ها کارگری به‌نام معروف (محمد رئوف) شبلی ۲۵ساله را که نمایندۀ کارگران سنندجی بود، به‌همراه ۲ برادرش محمدهادی و محمدمهدی شبلی به‌طرز فجیعی مثله کردند. نیز فردی به‌نام نعمت گجکار را به شهادت رساندند. در پی حملۀ ضدانقلاب به خانه‌های سازمانی سنندج، ۲۰ سرباز و پاسدار زخمی و ۶ نفر شهید شدند. زنی از اهالی سنندج به‌نام طلعت اسلامی و فردی دیگر به‌نام احمد فکوریان نیز بر اثر اصابت ترکش خمپاره‌های ضدانقلاب به شهادت رسیدند. ساعت ۱۱:۳۰ صبح ضدانقلاب ۴ گلوله روی تپۀ روبه‌روی مقر نیروهای اسلام (تپۀ منبع آب) پرتاب کردند؛ اما تلفاتی نداشت. در درگیری منطقۀ شریف‌آباد، یکی از پاسداران شهید و ۱ نفر زخمی شد. نام پاسدار شهید، علی‌اکبر بلیغ ۲۷ساله از مشهد است. مواد منفجرۀ تی‌ان‌تی که در زیر مسجد کار گذاشته ‌شده بود، این پاسدار را هنگامی که در مسجد بود، شهید و پاسدار دیگری را زخمی کرد. نام یکی از شهدای این درگیری‌ها یدالله سعادت باقری است.

19 اردیبهشت 1359:

سنندج: ساعت ۴ صبح حملات مجدد به باشگاه افسران آغاز شد. اولین حمله با شلیک آرپی‌جی۷ بود. ضدانقلاب به شلیک ادامه دادند و قسمتی از ساختمان باشگاه را تخریب کردند. ۳ نفر از نیروهای خودی در این حملات زخمی شدند. چند روز است که نیروهای درون باشگاه، محاصره هستند و از نظر مهمات و آب و غذا در مضیقۀ شدید قرار دارند. پاسداران انقلاب در محور فرودگاه که رحیم صفوی فرماندهی آن را بر عهده داشت، در هنگام پاک‌سازی شهر، از تپۀ توس نوذر (الله‌اکبر) به‌سمت شهر حرکت کردند که با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند و با تحمل تلفاتی، مجبور به عقب‌نشینی شدند. نام یکی از پاسداران شهید محمدطاهر اسلامی است. ضدانقلاب در ساعت ۲۳ با شلیک خمپاره ساختمانی را منهدم کردند و به آتش کشیدند. ۱ نفر از نیروهای اسلام در خلال درگیری‌های شبانه در تپۀ منبع آب تیر خورد و زخمی شد. پاسدار حبیب‌الله سعیدی هنگام جمع‌آوری اجساد مجروحان درگیری‌ها در سنندج، هدف گلولۀ ضدانقلاب قرار گرفت و به شهادت رسید. خیاطی از اهالی سنندج به‌نام محمد گلی و شخصی به‌نام توفیق یعقوبی نیز در هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب به شهادت رسیدند.

20اردیبهشت 1359:

سنندج: ۱ کارمند آموزش‌وپرورش به‌نام محمد فرزین در سنندج هنگام درگیری نیروهای خودی با عناصر ضدانقلاب، بر اثر اصابت گلوله به شهادت رسید. همچنین عناصر ضدانقلاب، دانش‌آموزی به‌نام بدیع رادفر را به گروگان گرفتند و پس از شکنجه‌های فراوان، به شهادت رساندند. نیروهای اسلام در حوالی ساعت ۱۱ ظهر پاک‌سازی اطراف ده عباس‌آباد را که در مقابل تپۀ منبع آب است، آغاز کردند و تلفاتی به عناصر کومله وارد ساختند. ضدانقلاب نیز به‌سمت نیروهای اسلام تیراندازی کردند. نیروهای اسلام کانال آبی را منفجر کردند که از شمال شهر به جنوب در زیر زمین کشیده شده بود و به‌سمت بیمارستان قانع (توحید) می‌آمد و مهاجمان مهمات و سلاح‌های خود را در آن جاسازی کرده بودند. نیروهای اسلام با این انفجار، مهمات را از بین بردند. در درگیری‌های دیگر در شهر، پاسداری به‌نام محمدحسین رضاخان و فردی به‌نام محمدصالح سلطانیان به شهادت رسیدند.

21 اردیبهشت 1359:

سنندج: درگیری‌ها در محورهای عباس‌آباد و فیض‌آباد و حسن‌آباد همچنان ادامه دارد. همچنین در محلۀ شریف‌آباد، عناصر ضدانقلاب به‌سمت بیمارستان تیراندازی کردند که منجر به تلفاتی شد. در جادۀ حسن‌آباد نیز پاک‌سازی ادامه دارد و تعداد بسیاری از نیروهای ضدانقلاب دستگیر شدند. یکی از افراد دمکرات، نارنجکی دستی را به پیرمردی محلی داده و ضامنش را کشیده و به او گفته بود آن را به ‌دست پاسداری بدهد. پیرمرد نیز که نارنجک را نمی‌شناخت، این کار را کرد و به پاسداری گفت: «برایت قوطی چای آوردم.» نارنجک منفجر و آن پاسدار شهید و پاسداری دیگر مجروح شد. مقابل ساختمان صداوسیمای مرکز سنندج، بین نیروهای ارتش و ضدانقلاب درگیری مسلحانه‌ای روی داد که طی آن، تعدادی از نیروهای خودی و ۱ کودک مجروح شدند. در پی درگیری‌ها در سطح شهر، چندین تن از مهاجمان مسلح دستگیر و خلع سلاح شدند. دانشجویی به‌نام بهزاد جلیلی خیابانی بر اثر اصابت گلولۀ ضدانقلاب به شهادت رسید. همچنین سرباز کریم خشک‌دهان که در موقع آتش‌بس برای جمع‌آوری اجساد در سنندج به این شهر رفته بود، با گلولۀ عناصر ضدانقلاب به شهادت رسید.

22 اردیبهشت 1359:

سنندج: در درگیری‌های مسلحانۀ شهر سنندج حبیب‌الله اسدی، مینا باسامی، جمال بهمنی کوماسی، اسدالله گله‌داری و دانش‌آموز علیرضا سلطانیان به شهادت رسیدند. همچنین احمدعلی رمایی هنگام درگیری با عناصر ضدانقلاب بر اثر اصابت ترکش خمپاره به پهلو به شهادت رسید. ۱ ضدانقلاب در مسجد شریف‌آباد از پشت ۱ کیوسک نوشابه‌فروشی به‌سمت نیروهای اسلام تیراندازی می‌کرد که نیروهای اسلام او را دستگیر کردند. ضدانقلاب با خمپاره درون شهر را گلوله‌باران کردند. عملیات پاک‌سازی شهر و مناطق اطراف همانند عباس‌آباد و گلشن و کوه سنگ‌سیاه و فیض‌آباد و... ادامه دارد و درگیری عناصر ضدانقلاب با پاسداران و ارتشیان ادامه دارد. همچنین پس از درگیری‌های شدید، باشگاه افسران و بیمارستان شهدای سنندج از وجود ضدانقلاب پاک‌سازی و از محاصره خارج شدند.

23 اردیبهشت 1359:

سنندج: از صبح‌هنگام، پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد، حملۀ خود را از پشت بیمارستان شهر به‌طرف کوچه‌های اطراف بیمارستان آغاز کرده، چند ساختمان را تصرف کردند. در خیابان چهار‌باغ نیز زنی ۴ پاسدار و پیشمرگ مسلمان کرد را مسموم کرد و سلاح‌ها و بی‌سیم‌های آنان را به ضدانقلاب داد. یکی از ضدانقلاب، عده‌ای از ارتشیان را که از طرف فیض‌آباد قصد ورود به شهر را داشتند، به‌وسیلۀ ۱ قبضه سلاح ته‌پُر هدف قرار داد که ۲ نفر از ارتشیان به شهادت رسیدند. بیش از ۱۰۰ نفر از ضدانقلاب در جریان پاک‌سازی شهر دستگیر شدند. تعداد زیادی مهمات سبک نیز از آن‌ها به غنیمت گرفته شد. نیروهای سپاه همدان و قروه با تک هماهنگ توانستند بخشی از محلۀ عباس‌آباد را تصرف کنند و چندین موضع ضدانقلاب را ساقط و تلفات درخور توجهی به آنان وارد کنند. درگیری و تیراندازی بین ۲ طرف در نوار سراسری حاشیۀ شهر به‌خصوص در سه‌راه سقز (حوالی تپه و محلۀ فیض‌آباد) و حسن‌آباد و حاجی‌آباد ادامه دارد. فردی از اهالی سنندج به‌نام غلامعلی ابراهیمی که نقاش ساختمان بود، بر اثر اصابت گلولۀ عناصر ضدانقلاب به ناحیۀ کتف و کمرش به شهادت رسید. همچنین خانمی به‌نام پروانه چتایی بر اثر اصابت ترکش خمپاره به پهلویش به شهادت رسید. نیز اقبال فیاضی‌نسب (فیاضیان) که به اسارت عناصر ضدانقلاب در آمده بود، بر اثر شکنجه به شهادت رسید. او معلم قرآن بود.

24 اردیبهشت 1359:

سنندج: گروهی از پاسداران تهران و پیشمرگان مسلمان کرد به‌فرماندهی علیرضا گلزاری، از تپۀ شیخ صدوق (تپۀ شهدا) به‌سمت خیابان ۱۷شهریور حرکت کرده، با پیشروی به‌سمت چهارراه شهدا، مقر کومله در این نقطه را تصرف کردند.

25اردیبهشت 1359:

سنندج: عوامل مسلح ضدانقلاب قصد داشتند به یکی از مقرهای نیروهای اسلام که مقابل استانداری بود، حمله کنند که با تیراندازی نیروهای اسلام، متواری شدند. در پی درگیری شدید میان پاسداران و سربازان با ضدانقلاب، ۵ پاسدار مجروح شدند. حوالی بعدازظهر یکی از پاسدارها به بقالی رفته بود و پس از تهیۀ شیر، مشغول خوردن آن بود. یک‌مرتبه تیری از پشت به سر وی اصابت کرد و او را در جا به شهادت رساند. جنازۀ ۱۳ شهید مفقودالاثر که در روز اول درگیری‌ها در سنندج به شهادت رسیده بودند، یافت شد. سرباز شعبانعلی ماهر آبقدی نیز در درگیری‌ها به شهادت رسید. مردم منطقه راجع به جنازه‌ها گفتند: «جنازۀ آن‌ها در گوشۀ خیابان بود که روی جنازه‌ها یخ گذاشتند و بعد از ۳ روز اجساد را به قبرستان قدیمی شهر بردند.» نیروهای اسلام گوری را در قبرستان سنندج کشف کردند که جنازۀ چندین پاسدار و ارتشی در آن بود. ضدانقلاب برخی از آن‌ها را زنده‌به‌گور کرده بودند. تعداد جنازۀ شهدا ۴۸ پیکر بود که تعداد زیادی پاسدار، ۱ خلبان هوانیروز که تیرباران شده بود و سرهنگ نصرت‌زاد نیز در میان اجساد بودند. در مجموع، امروز جنازۀ ۷۴ سرباز و ۷۰ درجه‌دار و استوار از زیر خاک کشف شد. همچنین گوری دسته‌جمعی در منطقۀ فیض‌آباد معروف به سنگ‌سیاه کشف شد که در آن جنازۀ ۱۱ شهید از پیشمرگان مسلمان کرد دفن شده بود. یکی از شهدا استوار محی‌الدین آذرپیرا بود که کومله او را به شهادت رسانده بودند. عناصر کومله پیش از کشتن، ۲ دست وی را از مچ قطع کرده بودند. شهدای دیگر عبارت‌اند از: شهاب اروند و زینب سلطانیان و عباس هفت‌سوار از اهالی سنندج که عناصر ضدانقلاب به آن‌ها سوءقصد کرده بودند. همچنین سرباز حمید آزادی نیز در درگیری‌های فرودگاه سنندج به شهادت رسید.

26 اردیبهشت 1359:

سنندج: عناصر ضدانقلاب با پرتاب خمپاره‌ای از دهکدۀ حسن‌آباد به‌سمت فرودگاه، باعث جراحت ۱ درجه‌دار و انهدام ۱ دستگاه خودرو زیل و شهادت ۱ سرباز شدند. عناصر ضدانقلاب، ملامحمد کریمیان پیرمرد روحانی ۷۰ساله را پس از اینکه دست و پایش را بستند و کتاب‌هایش را روی سینه‌اش گذاشتند، با ریختن نفت به آتش کشیدند. عناصر ضدانقلاب کومله و چریک‌های فدایی خلق ۲ بمب در ساختمان‌ شهربانی مقر پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد و مدرسۀ لطف‌الله نژادیان و نیز ۱ بمب در منزل یکی از پیشمرگان مسلمان کرد منفجر کردند. نام ۲ تن دیگر از شهدای اعزامی از سپاه مبارکۀ اصفهان، محمد داودی و اکبر بخشیار است. طی ۲۲ روز درگیری‌های سنندج، ضدانقلاب حدود ۱۵۰ کشته و بیش از ۲۰۰ زخمی و ۱۱ اسیر دادند. همچنین مهمات و سلاح و اسناد بسیاری نیز به ‌دست نیروهای اسلام افتاد. تعداد شهدای سپاه در این ۲۲ روز ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر تخمین زده شده است که بیشترین تلفات از گردان ولی‌عصر تهران و اصفهان است. مجموع شهدا از سپاه و ارتش و پیشمرگان مسلمان و نیروهای دیگر نیز ۵۰۰ نفر گفته شده است. در منابع، دیگر تلفات بدین شرح اعلام شده است: ۶۱ نفر شهدای ارتش، ۷۷ نفر شهدای سپاه، ۵۵ پیشمرگ مسلمان کرد و نیروهای بومی، ۱۳ زن و کودک از وابستگان پیشمرگان مسلمان کرد، ۱ نفر از نیروی انتظامی و ۱ نفر از هلال‌احمر و ۳۰۰ تا ۵۰۰ زخمی.

27 اردیبهشت 1359:

سنندج: عناصر ضدانقلاب شبانه به محلۀ حاجی‌آباد سنندج حملۀ مسلحانه کردند و تعدادی از نیروهای انقلاب را به شهادت رساندند و پایگاه آنان را به تصرف خود در آوردند. ضدانقلاب همچنین در ورودی شهر، با نیروهای کمکی نیز درگیر شدند و تعدادی از آن‌ها را به شهادت رساندند. در این درگیری‌ها ۱ نفر از اهالی سنندج نیز به‌نام عبدالحمید حاتمیان در محلۀ شریف‌آباد به شهادت رسید.

28 اردیبهشت 1359:

سنندج: در جریان عملیات آزادسازی شهر سنندج از تصرف ضدانقلاب، ۲ فروند بالگرد هوانیروز سقوط کرد که خلبان یکی از بالگردها به شهادت رسید؛ ولی خلبان دیگر موفق شد خود را به پادگان برساند. خلبانی که به شهادت رسید، پس از سقوط بالگردش در حالی که زنده بود، به ‌دست عناصر حزب منحلۀ دمکرات افتاد و افراد دمکرات او را زنده‌به‌گور کردند. عناصر ضدانقلاب همچنین از ارتفاعات اطراف سنندج اقدام به شلیک خمپاره به‌سوی شهر کردند. اسامی برخی از شهدای درگیری با ضدانقلاب در سنندج عبارت است از: حسین صفی، محمدرضا حجابی، مرتضی نفری، حسین (ابراهیم) دولابی، یعقوب خان اکبری، ستوان‌یکم مصطفی یداللهی، پاسدار کریمی‌پور، گروهبان‌دوم شیرزاد صالحی، محمد داوری، گروهبان‌سوم تکاور براتی‌نژاد، فتح‌الله ندری، حسن سیف پناهی شعبانی و گروهبان‌یکم صالح باغبانی که عناصر ضدانقلاب وی را در روستای سنگ‌سیاه سنندج به اسارت در آوردند و سپس تیرباران کردند.

29 اردیبهشت 1359:

سنندج: سرباز امین قادری بر اثر انفجار مینِ عناصر ضدانقلاب به شهادت رسید. همچنین عناصر گروهک کومله ۳ برادر به‌نام‌های رحمت‌الله نمکی و شهرام نمکی و شهریار نمکی به‌ترتیب ۲۷ و ۲۲ و ۱۷ساله را به‌جرم انقلابی‌بودن و عضویت در کتابخانۀ مسجدجامع و نیز شرکت در مکتب قرآن و تدریس کلام‌الله، دستگیر کردند و بنا بر اظهار شاهدان محلی، آنان را پس از شکنجۀ فراوان به‌شکل فجیعی در بلندی‌های سنگ‌سیاه در مجاورت دیوارۀ شرقی شهر اعدام کردند. عناصر کومله بدن‌های این شهدا را مُثله کرده و پوست کنده بودند. در حملۀ کومله‌ها به خانۀ این شهدا برای دستگیری آن‌ها، پدر این شهدا به‌ضرب گلولۀ عناصر ضدانقلاب مجروح شد. چند روز پس از این واقعه، در بالای سیاه‌کوه حدود ۳۰ تا۴۰ جنازه مشاهده شد که به‌خاطر تابش آفتاب، بدن آن‌ها باد کرده و بو گرفته بود و جنازۀ ۳ بردار نمکی نیز در میان آن‌ها بود که مادرشان آن‌ها را شناسایی کرد. تمام این جنازه‌ها مثله و گوش و دماغِ همه بریده و پوست صورتشان کنده شده بود.

[1]. واژه‌ای کردی به معنای بن و بنیاد و اساس است.

انتهای پیام/

منبع : «کتاب 22 روز حماسه و ایثار در سنندج؛ مجید نداف»

با همکاری پایگاه اطلاع رسانی هابیلیان /گردآورنده :ابوالفضل حمیدی