جایزه کتاب سال، فرهنگ ملت‌ها را نزدیک می‌کند

به گزارش نوید شاهد به نقل از  ایبنا، آئین اختتامیه سی‌و‌هشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و هشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال، با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی، سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی،  معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد‌علی مهدوی‌راد، دبیر علمی سی‌و هشتمین دوره جایزه کتاب سال و احمدعلی حیدری، دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال و جمعی از برگزیدگان در مجموعه سعد‌آباد برگزار شد.

روحانی در این مراسم با اشاره به جایگاه کتاب بیان کرد: اگر کتاب نبود ارتباط ما با دنیای گذشته تقریبا مقطوع بود. آثاری به عنوان میراث فرهنگی باقی مانده؛ اما مثل کتاب که واقعیتی را توضیح، تبیین و نظرات علمی را تشریح کند، جایگزینی ندارد. حتی گنجینه‌های معنوی در سایه کتابت باقی مانده‌اند. کتاب‌های آسمانی روایات انبیا و اولیا، تاریخ زندگی آن‌ها اگر نوشته نمی‌شد و سینه‌به‌سینه در قرون مختلف نقل می‌شد به دلیل فراموشی، بسیار متفاوت به دست ما می‌رسید؛ به‌عنوان مثال برخی راویان تاریخ انقلاب اسلامی که مدت‌ زمانی از آغاز نهضت آن در سال 1341 نمی‌گذرد، به طور طبیعی در بیان بخشی از آن دچار فراموشی و اشتباه شده‌اند؛ بنابراین کتاب مخزن بزرگی است که اسرار نهفته و داستان‌های گذشته را در دل خود نگه‌داشته که برای ما بیان کند؛ بنابراین بسیار ارزشمند است.
 
رييس جمهور ادامه داد: اگر کتاب نبود خسارت بزرگ بشری به واسطه قطع اتصال با گذشته برای ما حاصل می‌شد. ای‌کاش غیراز قرآن، زبور، انجیل و تورات، که کلمات خداوند هستند نیز دست‌نخورده به ما می‌رسید. هر بار حتی بیش از هزار مرتبه با خواندن هر صفحه از قرآن معنا و نکته جدیدی از این کتاب آسمانی را دریافت می‌کنیم. اهمیت کتابت به قدری است که حضرت علی (ع) بعد از وفات حضرت رسول اکرم (ص) یکی از وظایف خود را کتابت قرآن اعلام کرد و حتی تفسیر مختصری نیز نوشتند. بنابراین کتاب حامل گنجینه‌های معرفتی است. انتقال سلسله نظرات علمی در طول تاریخ بدون کتاب میسر نبود.
 
رییس دولت تدبیر و امید با اشاره به ظهور کتاب‌های الکترونیکی بیان کرد: امروزه حامل جدیدی به نام فضای مجازی پیدا شده که یکی از بزرگترین و عظیم‌ترین اختراعات بشر محسوب می‌شود. چه‌کسی فکر می‌کرد گوشی تلفن همراه محملی برای تعداد قابل توجهی کتاب و حتی کتابخانه باشد؟ بنابراین فضای سایبر تحول شگرفی را ایجاد و برای تحولات دیگر علمی، پایه شده است که امکان دسترسی سریع برای کاربران را فراهم می‌کند.
 
روحانی با اشاره به دشواری دسترسی به کتاب در دوره طلبگی خود افزود: به خاطر دارم بعد از نماز جماعت برای اینکه زودتر به کتابخانه مسجد دسترسی داشته باشیم، پله‌ها را سریع طی می‌کردیم؛ چرا که اگر دیر می‌رسیدیم، طلبه دیگری کتاب‌ها را قرض می‌گرفت و البته که پول کافی هم برای خرید کتاب نداشتیم؛ اما حالا با تحولات شگرف و عظیمی که با وجود فضای سایبر ایجاد شده، این دست نگرانی‌ها برای اهالی علم وجود ندارد.
 
رئیس‌جمهور با بیان اینکه تحولات اجتماعی از کتاب و عالمان شروع شد ادامه داد: کتاب حضرت آیت‌الله نائینی با مبنای علمی، مباحثی مانند رأی، مجلس شورای ملی و انتخابات را مطرح کرد که به تدریج مبنای فکری مشروطه شد.

وی افزود: آغاز تحرک و نهضت اسلامی از مکتوب و اعلامیه‌های علما شروع شد و بعد نظریه نو امام خمینی(ره) به کتاب «نهضت اسلامی» تبدیل شد. نظریه‌ها منشاء بسیاری از تحولات بزرگ دنیا محسوب می‌شود که مکتوب شده است؛ بنابراین حرکت فقهی ما از کتاب‌ها شروع شد. علاوه‌بر کتاب کاغذی، فضای سایبر نیز وجود اما بحث ظرف نیست، بلکه اندیشه‌ها باید روی صحیفه منتقل شود، یک روز پوست آهو، یک روز کاغذ و حالا فضای سایبر. کتاب‌ها راهنمای بشر هستند؛ خود قرآن راهنمای همیشه ماست. کتاب‌هایی مانند حافظ و یا سعدی راهنمای مقاطع مختلف ما هستند این کتاب‌ها کهنه نمی‌شوند و هرچه زمان می‌گذرد مفاهیم آن آشکار‌تر می‌شود که از ذهن آگاه تراوش شده‌ و عمر جاودانه پیدا می‌کند و همین امروز هم انسان را تکان می‌دهد. مگر شاهنامه فردوسی از بین رفته؟ کتاب ماندگار است.  
 
روحانی با تاکید بر تقدیر از پدید‌آورندگان کتاب ادامه داد: کتاب برای امروز، اندیشه فردا و جوان‌ها بسیار مهم است. باید از پدید‌آورندگان کتاب و محققان که سهم بزرگی در فرهنگ و دانش دارند، تجلیل شود. جایزه کتاب سال، فرهنگ ملت‌ها را نزدیک می‌کند.
 
رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی افزایش تقاضا برای کتاب را هدف اصلی تجلیل از پدید‌آورندگان کتاب دانست و گفت: تجلیل از پدید‌آورندگان، جایگاه کتاب و تقاضا را ایجاد می‌کند. هرچه تقاضا برای خرید کتاب افزایش کند، همه حلقه‌های نشر متاثر و تشویق می‌شوند.
 
روحانی اظهار امید‌واری کرد، در سایه انقلاب اسلامی و تحولات شاهد حرکت زیبنده در حوزه  کتاب کاغذی و الکترونیک باشیم و جوانان از اندیشه‌های نو بهره‌مند شوند. 

جایزه کتاب سال کارنامه نشر ایران است

سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نيز در این آیین، این رویداد فرهنگی را کارنامه کتاب و نشر ایران خواند و گفت: در سال 92 حدود 66 هزار عنوان کتاب در سال داشتیم و در سال گذشته حدود 105 هزار عنوان که 56 هزار عنوان چاپ اول بودند. روند رو‌به‌رشدی را از سال 92 تا 98 شاهد بودیم، در مسیر رشد کمی رشد کیفی قابل توجه بود؛ به‌خصوص در برخی از حوزه‌ها که رشد کمی و کیفی روندی پابه‌پا داشته‌است.

به گفته او جریان رشد علمی و فرهنگ مطلوب کشور رشد پایاپایی داشته‌است. صالحی ادامه داد: داد و ستدی بین رشد جریان علمی و فرهنگی کشور وجود داشت که کاملا محسوس است. البته تاثیر همه‌گیری بیماری کووید19 به فضای علمی و فرهنگی و از جمله فرهنگ مکتوب گذاشته‌است؛ به‌طوری‌که شاهد تعطیلی برخی از رویدادها مانند نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه استانی بودیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره تاثیر همه‌گیری بیماری کووید19 در تولید کتاب بیان کرد: از نظر کمی کاهش محسوس 10 درصدی را داریم، البته برای چاپ اول فضای بهمن 99 و بهمن 98 تغییر زیادی نداشته‌است. تاثیرات همه‌گیری بیماری کووید19 در فضای کلی خدمات کشور از جمله فرهنگ مکتوب کاملا دیده‌شد؛ اما مسیرهایی طی شده تا خسارت‌ها را تا حدودی کاهش دهیم و از فضای موجود به عنوان زمینه فرصت استفاده کرد.

صالحی با اشاره به توسعه بازار کتاب‌های الکترونیک در دوره کرونا گفت: ماه‌های ابتدایی سال در معاونت فرهنگی پویش کتابخوانی به وجود آمد که بیش از 230 هزار کتاب الکترونیکی در آن ایام به فروش رفت. جریان کتاب الکترونیک جریان پویا و روبه‌رشدی است.

او درباره طرح‌های فصلی که توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار می‌شود، بیان کرد: امسال در فضای مجازی سه فصلنامه کتاب‌فروشی‌ها، حدود یک‌ونیم‌میلیون کتاب به فروش رفت که 50 میلیارد تومان فروش ریالی داشت.

صالحی در ارزیابی نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با اشاره به اینکه در این فضا فروش خوبی انجام شده‌است، بیان کرد: این رویداد با همکاری اصناف این حوزه از یکم تا دهم بهمن برگزار شد. شاهد بودیم 100 هزار عنوان کتاب داخلی در این نمایشگاه عرضه شد و 1722 ناشر حضور داشتند. یک و نیم میلیون عنوان کتاب فروش رفت که حدود 64 میلیارد تومان فروش ریالی به همراه داشت. 850 هزار مرسله پستی به مجموعه کشور ارسال شد. 97 درصد این مرسوله‌ها به دست خریداران رسیده‌است.

او درباره تسهیلات در نظر گرفته‌شده برای این نمایشگاه توضیح داد: مخاطبان نمایشگاه می‌توانستند از تخفیف 20 درصدی استفاده بکنند. ارسال رایگان و 50 گیگ اینترنت رایگان، ناشران هم از 25 تا 100 درصد مورد تخفیف پستی قرار گرفتند.

وزیر فرهنگ و ارشاد با اشاره به اینکه فضای مجازی و دولت الکترونیک می‌تواند فرصت ملی باشد، گفت: نباید فرصت‌های فضای مجازی را نادیده گرفت. این مساله کاملا در نمایشگاه مجازی کتاب آشکار بود. این روند در حوزه فرهنگ هم مانند اقتصاد می‌تواند تاثیر خود را داشته‌باشد.

صالحی با برشمردن برخی ویژگی‌های مثبت نمایشگاه مجازی کتاب بیان کرد: نمایشگاه فیزیکی محدود به ساعت خاص بود؛ درحالی که نمایشگاه مجازی 24 ساعته بود و 30 درصد خریدها از 9 شب تا 6 صبح اتفاق افتاد. همیشه در نمایشگاه فیزیکی مشکل فضا و مکان داشتیم؛ اما امسال در نمایشگاه مجازی کتاب تعداد ناشر دو برابر نمایشگاه فیزیکی بود.

او با اشاره به کاهش هزینه‌های بالاسری افزود: گستره مخاطب و محموله‌های پستی افزایش یافت. حدود 18 هزار مرسوله پستی به روستاها داشتیم. یکی از ناشران مورد خود را اینطور گزارش داد که 75 درصد مراجعان غیرتهرانی و از این تعداد 60 درصد مرکز استان و 40 درصد غیر مرکز استان بودند. در نمایشگاه مجازی 35 درصد زنان مراجعه کردند؛ درحالی که در نمایشگاه فیزیکی 12 زنان مراجعه می‌کردند.

وی ادامه داد: این نمایشگاه فرصت‌هایی برای دسترسی برابر برای نشر و کتاب فراهم کرد. نخستین تجربه را برای برگزاری مجازی و فروش داشتیم. این نمایشگاه نواقصی داشت که باید رفع شود. در دروان پساکرونا نمایشگاه فیزیکی برگزار خواهدشد اما امکان جدید برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برای فعالان حوزه نشر فراهم شده‌است.

12 عنوان کتاب برگزیده و 59 عنوان کتاب شایسته تقدیر شدند

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با اعلام اینکه در سه سال اخیر ارزیابی و بررسی آثار کتاب‌ها بر اساس فراخوان به‌دست آمده‌است، گفت: این روش را هرگز نهایی و بررسی‌ها را رها نکردیم. به انبوهی از عالمان و فاضلان در سال‌های گذشته -38سال- پیام دادیم که کتاب‌هایی که مناسب چرخه ارزیابی است، معرفی کنند. از این راه به کتاب‌هایی دست یافتیم که فرستاده نمی‌شد. 

به گفته او بعد از پس از غربال ابتدایی آثار در گروه‌های 74 گانه بررسی ابتدایی و در مرحله بعدی هر کتاب توسط سه مسئول بررسی می‌شد. مهدوی‌راد ادامه داد: اگر میانگین امتیازات بین 90 تا 100 بود کتاب برگزیده و امتیاز میان 80 تا 90 شایسته تقدیر شناخته شدند. امسال 49 هزار و 741 عنوان در غربال ابتدایی مورد بررسی قرار گرفت. در گروه‌ها 37 هزار 712 عنوان کتاب بررسی شد. کتاب‌های مرحله اول  9480 و کتاب‌های راه یافته به مرحله دوم 247 عنوان و آثار برگزیده 12 عنوان و کتاب‌های شایسته تقدیر 59 عنوان بودند. 

او درباره بخش بین‌المللی از طرف احمدعلی حیدری، دبیرعلمی جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد: 1800 عنوان پژوهش درحوزه ایرانی اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و 20 عنوان به مرحله نهایی رسیده‌است. اینجا شایسته تقدیر وجود ندارد و پنج عنوان کتاب برگزیده از کشورهای آمریکا، آفریقای جنوبی، روسیه چین و فرانسه است. چهره برجسته این بخش خانمی با نام پدر کریستوفر است که کتابی درباره حضرت فاطمه و حضرت زینب سلام الله علیهما دارند. همچنین کتابی در حال نشر درباره امام حسین (ع) دارند که همه از آن تقدیر کردند. 

او در بررسی هشت سال فعالیت این جایزه بیان کرد: 87 هزار و 305 عنوان را در هشت سال گذشته مورد بررسی قراردادیم. در این مجموعه 83 عنوان برگزیده و 327 عنوان شایسته تقدیر و 410 عنوان اثر منتخب در این سال‌ها داشتیم. 

به گفته مهدوی‌راد این سال‌ها با فراز و فرودهایی همراه بود، او افزود: آیین‌نامه و کاربرگ‌ها را تغییر دادیم. این تغییر بسیار موثر بود تا اگر کتابی از راه فراخوان مورد بررسی قرار نگرفت، یک سال مجال بررسی باشد.