روز شمار جنگ تحمیلی از شروع تا پذیرش قطعنامه 598 / سال1362
گزارش اول روز شمار مربوط به سال 1359 است که می توانید با کلیک اینجا روزشمار وقایع، اتفاقات و عملیاتها را مشاهده کنید. گزارش دوم به روزشمار سال 1360 وگزارش سوم به روزشمار سال 1361 اختصاص دارد. در این گزارش به روزشمار سال 1362 پرداخته ایم.
سال 1362
21/1/1362
عمليات گسترده والفجر 1 21/1/62 در منطقه عمومي ميسان جبل‌فوقي به فرماندهی ارتش ياالله عملیات والفجر ۱، همانگونه که گفته شد. عملیات محرم علیرقم موفقیت نسبی، ایراداتی داشت. برای رفع این ایرادات و در ضمن جبران ناکامی عملیات والفجر مقدماتی و پیشروی به سمت العماره، عملیات والفجر ۱ اجرا گردید.
در مرحله نخست این عملیات میبایست ارتفاعات جبل فوقی در جنوب جبل حمرین تصرف می‌شد. به این ترتیب هم نقص عملیات محرم بر طرف میگردید و هم جبل فوقی به عنوان کلید دشت العماره پل سرازیر شدن رزمندگان ایران به سمت شهر می‌شد.
عملیات در مرحله اول با موفقیت انجام گردید و ارتفاعات جبل فوقی آزاد شد اما نیروهای عراق دست به مقابله شدیدی زده و پس از چند روز نبرد شدید ارتفاعات را باز پس گرفتند.
شهید صیاد شیرازی معتقد بود دلیل ناکامی این عملیات شور و شوق بیش از اندازه نیروهای سپاه بوده است ! چون قرار بود جبل فوقی از دو محور آزاد شده و سپس نیروهایی که در مرحله اول استراحت میکردند به سرعت وارد دشت العماره میشدند، اما با اصرار فرماندهان سپاه که هر کدام میخواستند نیروهایشان حتماً از ابتدا در عملیات حضور داشته باشند دو محور به هشت محور افزایش یافت و تازه فشردگی نیروها باعث شدید تر شدن نبرد گردید و وقتی هم که جبل فوقی آزاد شد نیروی تازه نفسی وجود نداشت تا از آن عبور کند. عراقی ها هم به سرعت نیروهای خود را در منطقه جمع کردند و قبل از اینکه واحدهای ایران موفق به تجدید قوا گردند آنها را عقب زدند.
بعد از عملیات والفجر ۱، تمرکز قوا و حساسیت بالای عراقی ها در استان میسان باعث شد تا نیروهای ایران ظاهراً بی خیال این محور شده و جنگ را به جبهه شمال‌غرب بکشانند.
22/1/1362
نخستین حمله موشکی عراق به مناطق مسکونی اندیمشک، که به شهادت ۲۳ نفر و زخمی شدن ۱۲۰ نفر و ویرانی ۷ خانه و مغازه انجامید.
30/2/1362
دبیر کل گزارش تیم مورد نظر خود جهت تحقیق از نقاطی در مناطق جنگی را به ایران و عراق اعزام داشت.
20/3/1362
عراق از دبیر کل خواست تا کمیسیونی برای بررسی وضعیت اسرای جنگی در ایران و عراق تشکیل دهد. دبیرکل در این خصوص با کمیته بین المللی صلیب سرخ مشورت کرد.
30/3/1362
دبیرکل گزارش تیم اعزامی را که حاکی از ویرانی سنگین و شدید مناطق مسکونی با استفاده از آتشبار هوایی و حملات موشکی و نیز در طی اشغال نظامی در ایران و خسارت سبک به مناطق مسکونی عراق بود، به شورا تسلیم کرد.
29/4/1362
عمليات متوسط والفجر2 29/4/62 در منطقه عمومي اربيل چومان مصطفی به فرماندهی مشترك ياالله
7/5/1362
عمليات متوسط والفجر3 7/5/62 در منطقه عمومي ايلام مهران به فرماندهی مشترك ياالله
19/5/1362
حمله هوایی ۶ جنگنده عراقی به مناطق مسکونی گیلان غرب، که شهادت ۶۲ تن و زخمی شدن ۵۷۰ نفر از اهالی را به دنبال داشت.
7/7/1362
دبیر کل و نماینده ویژه او، اولاف پالمه، در نیویورک با وزرای خارجه ایران و عراق ملاقات کردند.
8/7/1362
شهرهای اندیمشک و دزفول هدف ۵ فروند موشک ۹ متری قرار گرفتند که شهادت حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان این دو شهر را به دنبال داشت.
28/7/1362
عمليات گسترده والفجر4 28/7/62 در منطقه عمومي سليمانيه پنجوين به فرماندهی مشترك ياالله عملیات والفجر ۴، این عملیات به یکی از مهمترین و سرنوشت ساز ترین نبردهای طول جنگ تبدیل شد با اینکه اصلاً به عنوان یک عملیات گسترده برنامه ریزی نشده بود !
هدف اولیه عملیات تصرف دشت شیلر بود. دشت شیلر یک فرو رفتگی بزرگ از خاک عراق در داخل خاک ایران (استان کردستان) است که تبدیل به پناهگاه گروهک های ضد انقلاب شده بود. این گروهک ها در داخل دشت شیلر پادگان های متعددی ایجاد کرده و میتوانستند نیروهایشان را به لطف فرورفتگی دشت در عمق خاک ایران، به داخل کشور اعزام کنند و عراقی ها هم از آنها پشتیبانی میکردند.
اما با آغاز عملیات موقعیت هایی پیش آمد که فرماندهان ایران را بر آن داشت نیروهای بیشتری برای افزایش حد پیشروی وارد عملیات کنند و از سوی دیگر عراقی ها هم حاضر به از دست دادن موقعیت استراتژیکشان در دشت شیلر نبودند و خیلی زود عملیات والفجر ۴ تبدیل به یک نبرد بزرگ و حساس یک ماهه شد و در نهایت با پیروزی شیرین نیروهای ایرانی پایان یافت.
در این عملیات علاوه بر دشت شیلر، ارتفاعات گرمک، لری، شیخ گزنشین و کانی مانگا به تصرف رزمندگان ایران درآمد و نیروهای ما تا عمق استان سلیمانیه عراق پیشروی نموده و در مجموع ۷۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق را تصرف کردند. در روزهای پایانی نبرد که عراقی ها از حصول نتیجه ناامید شده بودند شهر پنجوین خودشان را ویران کردند تا به دست نیروهای ایرانی نیافتد. رزمندگان هم پس از ورود به شهر ویران شده، تصرف آن را بی نتیجه دیده و بر روی ارتفاعات اطراف شهر مستقر گردیدند.
حیف نتوانستم نقشه این عملیات را در اینترنت پیدا کنم چون برای پی بردن به اهمیت آن فقط میتوان نقشه اش را تماشا کرد !
9/8/1362
شورای امنیت قطعنامه 540 را صادر کرد در این قطعنامه نقض حقوق انسانی و بین المللی محکوم و توقف فوری کلیه عملیاتهای نظامی علیه اهداف غیر نظامی درخواست شده است. همچنین بر حقوق آزادی دریانوردی در خلیج فارس تصریح شده و از کشورها خواسته شده است که از هرگونه اقدامی که ممکن است به تشدید درگیری کمک نماید، اجتناب ورزند. در این قطعنامه همچنین از دبیر کل درخواست شده است که به تلاشهای میانجی‌گرانه ادامه داده و با طرفهای درگیر جهت یافتن راههایی برای متوقف ساختن مخاصمات و نظارت برآن، از جمله اعزام ناظران سازمان ملل مشورت نماید.
1/9/1362
جمهوری اسلامی ایران از دبیر کل خواست تا بار دیگر گروهی را برای بررسی حملات به مناطق مسکونی به منطقه گسیل دارد.
14/9/1362
دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در ملاقات با دبیرکل سازمان ملل خواستار اقدام وی در جلوگیری از گسترش درگیری شد.
20/9/1362
دبیرکل مواضع طرفین راجع به قطعنامه 540 را به شورا گزارش داد.
24/9/1362
انتشار اطلاعیه مطبوعاتی ۱۴۷۹ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درباره تأیید بمباران شهرهای ایران به دست عراق و تقاضای رعایت موازین انسانی از طرفین.
27/10/1362
حمله هوایی و موشکی عراق به شهرهای ایلام و خرم آباد و خرمشهر و آبادان، ۲۵ دقیقه پس از تعهد این کشور مبنی بر قطع حمله به مناطق مسکونی در شهرها.
21/11/1362
-عمليات متوسط تحريرالقدس 21/11/62 در منطقه عمومي سليمانيه دربنديخان-ارتفاع شاخ‌شميران به فرماندهی سپاه
-دبیرکل طی پیامهای جداگانه به دو کشور با ابراز نگرانی از ادامه جنگ و خسارات ناشی از آن، تصمیم خود را دایر بر اعزام هیأتی برای بازدید از مناطق مسکونی مورد حمله و مذاکره درمورد منازعه به ایران و عراق اعلام داشت.
29/11/1362
عمليات متوسط والفجر5 29/11/62 در منطقه عمومي ايلام مهران-ارتفاع چنگوله به فرماندهی سپاه.
2/12/1362
عمليات متوسط والفجر6 2/12/62 در منطقه عمومي ايلام دهلران-ارتفاع چيلات به فرماندهی سپاه.
3/12/1362
عمليات گسترده خيبر 3/12/62 در منطقه عمومي بصره-ميسان هورالهويزه-پاسگاه زيد به فرماندهی مشترك يا رسول‌الله(ص) عملیات خیبر، عملیات خیبر بدون تردید بلند پروازانه ترین! تلاش ایران برای وارد آوردن شکست قطعی به ارتش عراق محسوب میشود.
هنگامی که فرماندهان سپاه و ارتش در جریان عملیات والفجر مقدماتی در منطقه فکه به سر میبردند متوجه موقعیت بکر آب گرفتگی عظیم هورالهویزه شدند.
این منطقه عظیم که از غرب طلائیه آغاز و تا جنوب چزابه ادامه دارد به عنوان یک مانع طبیعی برای اجرای عملیات از سوی نیروهای ایران و عراق تلقی میگردید تا جایی که هر دو طرف به استقرار نیروهای ژاندارمری و مرزبانی معلوم در اطراف و داخل هور اکتفا کرده و مردم بومی و قاچاقچیان به راحتی در داخل آن تردد مینمودند.
هرچند عبور از هور به نظر غیرممکن میرسید اما توجه فرماندهان ایران را جلب کرد و در حالیکه دشمن را در شمال‌غرب سرگرم کرده بودند، برای اجرای عملیات بزرگ آماده میشدند.
همانطور که گفتم طرح عملیات خیبر بسیار بلندپروازانه بود و در صورت موفقیت کامل، رژیم صدام چاره ایی جز قبول شکست و پذیرش شرایط ایران نداشت.
طرح کلی عملیات به این شکل بود: محور اصلی عملیات عبارت بود از عبور از عرض آب گرفتگی هوروالهویزه و جزایر داخل آن (که بزرگترینشان جزایر مجنون شمالی و جنوبی بودند)، رسیدن به رودخانه دجله و عبور از آن، تصرف بزرگراه بصره-العماره در حدفاصل شهر القرنه تا شهرک العزیر و رسیدن به ساحل آب گرفتگی هورالحمار در غرب آن.
در جنوب محور اصلی، سایر نیروها که بیشتر شامل نیروهای زرهی ارتش میشدند باید از دو محور شلمچه و طلائیه به سمت شهرک نشوه در ساحل شط العرب پیشروی کرده و در اینجا با عبور از شط العرب بزرگراه بصره-العماره را تا شهر القرنه پاکسازی میکردند، به این ترتیب امکان استقرار توپخانه و ادوات زرهی بر روی این بزرگراه تا شهرک العزیر فراهم میآمد زیرا سنگین ترین سلاحی که نیروهای محور اصلی برای تصرف و حفظ این بزرگراه با خود میبردند آر پی جی و خمپاره اندازهای سبک بود !
همزمان با عملیات خیبر، عده ایی دیگر از رزمندگان در قالب دو عملیات والفجر ۵ و والفجر ۶ ارتفاعات مرزی حدفاصل مهران تا دهلران را آزاد میکردند و بزرگراه العماره-کوت را زیر آتش میگرفتند تا امکان انتقال نیرو به استان میسان برای دشمن فراهم نشود.
5/12/1362
بمباران هوایی شهرهای سقز و کوهدشت و پلدختر و مهاباد، به وسیله هواپیماهای عراقی.
16/12/1362
عیادت هیئت پزشکی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از ۱۶۰ مجروح شیمیایی در بیمارستانهای تهران.
17/12/1362
شهادت حاج ابراهیم همت، فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) سپاه در جبهه.
18/12/1362
دبیر کل اعلام کرد هیأتی برای بررسی اتهام کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق اعزام می‌کند.هیأت اعزامی در منطقه شواهد کاربرد سلاحهای شیمیایی را بازدید و بررسی کرد.
28/12/1362
پایان بازدید یک هفتهای کارشناسان سازمان ملل متحد از مناطق جنگی ایران که به تأیید استفاده عراق از گاز خردل و گاز اعصاب (تابون) انجامید و شورای امنیت نیز با صدور بیانیهای این گزارش را تأیید کرد، ولی از عراق به عنوان استفاده کننده سلاحهای شیمیایی نام نبرد.
