گفت‌وگو نویسنده اطلس عملیات لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص):
راوی‌ها در عملیات‌ها کنار فرمانده لشکر و فرمانده قرارگاه حضور دارند و با فرمانده همه جا می‌روند. بیسیم‌ها و صوت جلسات را ضبط می‌کنند و با فرمانده گردان‌ها بعد از عملیات مصاحبه می‌کنند و در نهایت در دفتر گزارش عملیات، خلاصه عملیات را می‌نویسند.
شرح ۲۳ عملیات رزمندگان تهرانی در یک کتاب

مرکز اسناد و تاریخ دفاع مقدس از چندین سال پیش به دنبال تهیه اطلس لشکر‌های مختلف در دفاع مقدس بوده و در چند سال اخیر اطلس دو لشکر آماده شده است. لشکر‌های ۴۱ ثارالله (ع) و ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) کار نگارش اطلس‌هایشان تمام شده و به زودی در دسترس عموم مردم و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. نگارش اطلس لشکر‌های مختلف در دفاع مقدس کمک بسیار زیادی به فهم عملیات و جلوگیری از تحریف حوادث آن‌ها می‌کند. این اطلس‌ها با نگاهی جامع و دقیق به دنبال تشریح عملکرد لشکر‌ها در عملیات مختلف در دفاع مقدس است. اطلس لشکر محمدرسول‌الله (ص) ۲۳ عملیات را در برمی‌گیرد و توضیحات خوبی را در رابطه با هر عملیات به خواننده‌اش ارائه می‌دهد. سرهنگ «حجت شیری» که مسئولیت نگارش اطلس لشکر ۲۷ را بر عهده داشته، در گفتگو با «جوان» از مراحل انجام کار و نحوه عملکرد این لشکر در عملیات‌های مختلف می‌گوید.
یده نگارش اطلس لشکر ۲۷ از چه زمانی شکل گرفت و نهایی شدن این کار چند سال زمان برد؟
از سال ۱۳۹۰ استارت این کار خورد و سال ۱۳۹۶ تمام شد و سال گذشته رونمایی‌اش را انجام دادیم. نوشتن اولین اطلس یگانی را لشکر ۴۱ ثارالله (ع) شروع کرد و ما دومین لشکری بودیم که اقدام به انجام چنین کاری کردیم. اطلس لشکر ثارالله (ع) سال ۱۳۹۵ منتشر شد. ایده کار برای شروع قواره خاصی نداشت و مدتی گذشت تا به طرح نهایی برسیم و زمان برد. الان اطلس‌های دیگر طبق چارچوبی که ما کار کردیم کار خواهند کرد. ناظر این اطلس سردار رشید بود و بازدید محتوا را فرماندهان لشکر مثل حاج‌آقا کوثری و تعدادی از فرماندهان گردان مثل آقای محمود امینی و کاظمینی انجام می‌دادند. برای لشکر ۴۱ ثارالله (ع) را حاج قاسم سلیمانی تأیید کرد و کار نظارت و تأیید محتوا را فرماندهان لشکر انجام می‌دهند. الان فرمانده لشکر زنده‌ای که داریم آقای کوثری است و از حضور چند نفر از فرمانده گردان‌ها نیز استفاده کردیم. البته یک بازبینی انجام داده‌اند و آخرین نظرات را برای چاپ گسترده‌مان اعمال می‌کنیم.

این اطلس چند عملیات را در برمی‌گیرد؟
کل عملیات‌هایی که لشکر در آن حضور داشته را آورده‌ایم. به تمام عملیات‌های آفندی لشکر پرداخته‌ایم و به خاطر بالا بودن حجم کتاب زمان اتمام کار نیز طولانی شد. همچنین چند کتاب مثل ضربت متقابل و شراره خورشید داریم که تا مقطعی از جنگ را پوشش می‌دهد و می‌شد از اطلاعاتش استفاده کرد ولی روی عملیات‌های دیگر خیلی کار نشده بود و پیدا کردن گردان‌ها و محور‌ها و فلش کشیدن برای هر گردان سخت بود. در بعضی عملیات‌ها ما ۱۲ گردان داشتیم و اینکه این‌ها چطور عمل کردند و تا کجا پیشروی کردند زمان برد. بعضی مواقع به بن‌بست می‌خوردیم و به مصاحبه نیاز پیدا می‌کردیم.

کتاب به ۲۳ عملیاتی که لشکر مستقیم حضور داشته است، می‌پردازد. هنوز چاپ گسترده‌مان شروع نشده است. بیشتر فرماندهان کتاب را دیده و تأیید کرده‌اند و قرار است نظر چند فرمانده را جمع‌بندی کنیم و داخل کتاب بیاوریم و بعد برای چاپ برود. بیشتر فرماندهانی که اطلس را دیدند از خروجی کتاب راضی بودند. سردار کاظمینی وقتی کتاب را دید کاملاً پسندید و گفت برای چاپ هیچ مشکلی ندارد. ما خودمان کلی حساسیت به خرج دادیم تا نظر همه فرماندهان را داشته باشیم. در این کتاب نحوه پوشش‌ها و ترتیب چینش گردان‌ها و نوع عملکرد‌ها نشان داده شده است هرچند که استخراجشان سخت بود، مخصوصاً در عملیات‌هایی که تعداد گردان‌ها زیاد بود. حتی در دو عملیات، نقشه گروهانی را هم داریم مثل عملیات الی بیت المقدس و والفجر مقدماتی در حالیکه بقیه اطلس‌ها از سطح تیپ پایین‌تر نرفتند و به صورت کلی با فلش‌ها نمایش داده شده است ولیکن ما شرح عملیات را هم مطرح کردیم که هر گردان چه کاری را انجام داده است. کتاب حدوداً ۲۸۰ صفحه شده است و در صورت انتشار اطلاعات خوب و مفیدی را به علاقه‌مندان این حوزه می‌دهد.

ایده انتشار اطلس لشکر‌ها از کجا شروع شد؟
در اصل ایده و انجام کار برای مرکز اسناد است. مرحوم اردستانی کار را شروع کرد و در حال حاضر سردار نائینی این کار را ادامه می‌دهد. چون اطلس‌های یگانی باید با همکاری و هماهنگی آن یگان باشد مجری و نویسنده هم باید از نیرو‌های همانجا باشد. خودم از نیرو‌های لشکر ۲۷ هستم و در کنار کار نظامی کار روایتگری و تحقیقاتی نیز انجام می‌دهم.

پرداختن به این اطلس‌ها چه لزوم و فایده‌ای دارد؟
اطلس برای لشکر‌ها یک کارنامه عملیاتی به صورت خلاصه است. مثلاً در چند صفحه یک عملیات را از آغاز مأموریت، طرح عملیات، شناسایی، تشریح مراحل و در آخر جمع‌بندی و شهدای شاخص را به صورت خیلی خلاصه در چهار، پنج صفحه می‌آوریم. اما اگر کارنامه کلی را بخواهیم بیاوریم باید فقط ۴۰۰ صفحه را به یک عملیات اختصاص دهیم. اطلس‌ها خلاصه هستند و مجموعه‌ای از اسناد، تصاویر و نقشه را در برمی‌گیرد. وقتی در کنار کتاب‌های توصیفی و تشریحی اطلس‌ها قرار می‌گیرند نحوه انجام یک عملیات کاملاً فهم می‌شود. وجود نقشه، سند و کالک‌هایی که در اطلس می‌آید خیلی به خواننده کمک می‌کند. برخی از اسناد و کالک‌ها که از حالت محرمانه خارج شده‌اند به جذابیت و فهم چگونگی یک عملیات کمک می‌کند. علاوه بر این در متن هم توضیح داده است و ترکیب این مسائل برای کسانی که علاقه‌مند هستند خیلی جذاب خواهد بود. به ویژه دانشکده‌های نظامی خیلی می‌توانند از این اطلس‌ها استفاده کنند.

آیا این اطلس‌ها برای عموم مردم جذابیت دارد؟
چون تا الان دو اطلس یگانی بیشتر کار نشده و یکی از اطلس‌ها هم هنوز به صورت گسترده منتشر نشده نمی‌توان خیلی قطعی در این باره قضاوت کرد. تمام یگان‌ها باید اطلس‌هایشان منتشر و توزیع شود و پس از آن باید از مخاطبان بازخورد بگیریم. بعد از آن و بر اساس این بازخورد‌ها می‌توانیم بفهمیم که باید چه تغییراتی بدهیم تا کتاب‌ها مخاطبان بیشتری را جذب کند. البته اطلس‌ها بیشتر مخاطب خاص دارد و اولین گروهی که به این کتاب‌ها مراجعه می‌کنند بچه‌های جنگ و محققان و پژوهشگران و کسانی که روی تاریخ جنگ کار می‌کنند، هستند. همچنین این اطلس‌ها خیلی به کمک راویان می‌آید تا بهتر به روایتگری در اردو‌های راهیان‌نور بپردازند. ما، چون بچه‌های تهران را به راهیان نور می‌بریم وقتی در منطقه هستیم و می‌خواهیم عملیات خیبر و محل شهادت شهید همت را توضیح دهیم با کمک این اطلس‌ها و نقشه‌هایش به خوبی می‌توانیم مختصات منطقه و جزئیات عملیات را نشان دهیم. کار دیگری که انجام می‌دهم شناسنامه رزمی لشکر است و یک کتاب مرجع است. این کتاب غنای بیشتری نسبت به اطلس دارد و مطالب مستندتر است. کتاب مرجعی می‌شود تا کسی که می‌خواهد به عملیاتی رجوع کند تمام اطلاعات را دربیاورد. شاید فقط ۷۰۰ صفحه مطلب که مستند به اسناد باشد نوشته شود. این کتاب‌ها برای محققان و پژوهشگران خیلی مفید است. یک کارنامه عملیاتی هم هست که آقای گلعلی بابایی و دوستان دیگر کار می‌کنند و آنجا خیلی با جزئیات به یک عملیات می‌پردازند. مثلاً فقط ضربت متقابل ۸۰۰ صفحه را به خود اختصاص می‌دهد و شاید این ۲۳ عملیات ۱۷ یا ۱۸ جلد شود که خیلی وسیع‌تر به عملیات‌ها می‌پردازد و دیگر خلاصه نیست.

این کتاب‌ها تا چه اندازه می‌توانند جلوی تحریف‌ها را بگیرند؟
این کتاب‌ها نقش پررنگی در شفاف‌سازی عملیات‌ها دارند. مطالب جسته و گریخته‌ای و روایت‌های مختلف را در یک قالب به صورت متمرکز جمع‌آوری می‌کنیم. مخصوصاً در کانال کمیل و حنظله که هر گروهی به آن پرداخته و هر کسی یک روایتی می‌کند اینجا مطالب خیلی مستندتر می‌شود. چون از نوار‌هایی که بعداً مصاحبه شده و دفاتر گزارش عملیاتی که راوی‌ها در منطقه نوشته‌اند، استفاده شده است. راوی‌ها در عملیات‌ها کنار فرمانده لشکر و فرمانده قرارگاه حضور دارند و با فرمانده همه جا می‌روند. بیسیم‌ها و صوت جلسات را ضبط می‌کنند و با فرمانده گردان‌ها بعد از عملیات مصاحبه می‌کنند و در نهایت در دفتر گزارش عملیات، خلاصه عملیات را می‌نویسند. این‌ها همه منابع دست اولی هستند که امکان تحریف را از بین می‌برد. الان بقیه لشکر‌ها هم شروع به نگارش اطلس کرده‌اند و تا چند سال آینده اطلس پنج یا شش لشکر دیگر منتشر می‌شود.

با توجه به مطالعاتی که انجام داده‌اید کدام عملیات لشکر ۲۷ به لحاظ نیرو و منطقه جغرافیایی یکی از سخت‌ترین یا پیچیده‌ترین عملیات‌ها بوده است؟
پیچیده‌ترین عملیات که کربلای ۵ بود. به خاطر محدوده جغرافیایی که عملیات انجام می‌شد، وسعت کمی داشت و تعداد یگان‌هایی که در کانال ماهی عمل کردند، خیلی زیاد بود. آمار شهدا و مجروحان در این منطقه خیلی زیاد است. کربلای ۵ پیچیده‌ترین عملیات ایران در دفاع مقدس است. در عملیات الی بیت‌المقدس نیز عملیاتی بود که دستاورد‌های بزرگی برایمان داشت. خیلی‌ها این را نمی‌دانند که شهید قجه‌ای در عملیات الی‌بیت‌المقدس چه کار بزرگی انجام داده است. یک گردان از لشکر ۲۷ در مرحله اول عملیات وقتی دشمن پاتک می‌زند، فقط گردان سلمان و شهید قجه‌ای با تعدادی از نیروهایش جاده را نگه می‌دارند. حتی چند بار حاج احمد متوسلیان تماس می‌گیرد که حسین عقب برگرد ولی شهید قجه‌ای کارش را ادامه می‌دهد. همین سرپل را که تا غروب نگه می‌دارند و بعد منطقه تثبیت می‌شود، باعث می‌شود هدف مرحله اول عملیات محقق می‌شود. اگر او عقب می‌کشید و عراق جاده اهواز-خرمشهر را می‌گرفت دوباره باید پشت کارون برمی‌گشتیم. شهید حسین قجه‌ای و گردانش اثرگذارترین نفرات در عملیات الی بیت‌المقدس در تمام قرارگاه‌ها بودند. خیلی به این موضوع پرداخته نشده و یکی از نکات مغفول‌مانده دفاع مقدس است. حماسه گردان کمیل و حنظله در والفجر مقدماتی نیز شگفت‌انگیز است. با اینکه عملیات موفقیت‌آمیز نبود ولی حماسه‌ای که بچه‌ها در کانال خلق کردند و چند روز در محاصره جنگیدند در تاریخ دفاع مقدس خیلی مهم است. ماجرای تنگه ابوقریب هم از اتفاقات حماسی و عجیب دفاع مقدس است که جانشین لشکر، شهید غلامرضا صالحی در تک و پاتک‌های این عملیات به شهادت می‌رسد. حاج احمد متوسلیان یکی از فرماندهان تک و نمونه‌در دفاع مقدس است. اینکه چطور لشکر را تشکیل داد و چگونه فرماندهی کرد حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. ارادت خاصی به حاج احمد دارم، چون هرچه که بیشتر مطالعه کرده‌ام چیز‌هایی از ویژگی‌های شخصیتی حاج احمد دیدم که در دیگر فرماندهان دیده نمی‌شد. موفقیت در عملیات خیلی برای حاج احمد مهم بود و تا نتیجه قطعی از شناسایی‌ها نمی‌گرفت به راحتی وارد عمل نمی‌شد. حتی گاهی با فرماندهان قرارگاه بحث می‌کرده که در این نقطه باید خیلی مسلط‌تر و با اشراف بیشتری وارد شویم.

منبع: روزنامه جوان

برچسب ها
نام:
ایمیل:
* نظر:
استان ها
عکس
تازه های نشر
اخبار برگزیده