تصاوير ديواري تهران بازسازي شده اند

اين مقاله در24 مي 2007 تحرير شده و از سايت www.harvard.edu دريافت شده است.
وقتي كه فاتي ني كريستينا دانشجوي دكتري سياست عمومي در دانشكده كندي براي اولين بار وارد تهران شد تا اينكه ادبيات فارسي بخواند او تحت تاثير تصاوير ديواري بسيار بزرگ كه شهر را احاطه كرده بودند قرار گرفت تمثالهاي بزرگ حضرت آيت الله خميني و خامنه اي كه بر اطراف ساختمان ها و روگذرهاي نقاشي شده بودند، قدرداني از شهداي جنگ ايران و عراق، نكوهش اسرائيل و آمريكا و نوشته هاي بسيار بزرگي كه سرشار از سمبل هاي مذهبي بودند منظره اي بصري ايجاد نموده اند كه نظير آن را قبلا نديده بود.كريستينا يك چيز عجيب تر نيز كشف كرد به نظر نمي رسيد كسي از تصاوير روي ديوارهاي با خبر باشد اين تصاوير براي شهروندان معمولي تهران ناپيدا شده اند، و براي آنها اين تصاوير دورنماي (زمينه) تاريكي بر روي فعاليت هاي زندگي روزمره است.

كريستينا سعي كرد اين تصاوير ديواري را به صورت مستند درآورد، كاري كه هيچ كس تا به حال به صورت نظام مند انجام نداده است او يك دوربين با قدرت رزولوشن بالا قرض گرفت و شروع كرد به عكس گرفتن و آن ها را با نقشه تهران مرتبط كرد.
او گفت: «دوستانم فكر مي كردند من ديوانه شده ام. آنها فكر مي كردند اگر مسئولين كشور ايران بفهمند كه من چه كار مي كنم به دردسر خواهم افتاد!!
او به دردسر نيفتاد و تمام عكس هايي را كه گرفته بود به سلامت با خود آورد. آن تصاوير را اكنون مي توان در گالري مركز مطالعات دولتي و بين المللي (GGIS) واقع در كمبريج پلاك 1730 پيدا كرد. كريستينا توانست با همكاري غزل عباسي طراح اسبق ايراني تمام عكس ها را دراندازه هاي بزرگ با مواد مختلف (كرباس، ونيل، كاغذ آبرنگ و مايلر) بگونه اي كه دقيقاً مطابق نمونه اصل باشند، چاپ كند. نمايشگاه در تاريخ 15 ژون با استفاده ازكمك هاي مالي مركزweathoohead مركز اطلاعات خاورميانه و اداره provost برگزار شد. درتاريخ 19 مي چندين ميزگرد برگزار شد تا معاني و اهميت تصاوير روي ديوارها را بحث نمايند. اين كنفرانس ها تحت عنوان «ديوارهاي شهادت: ديوار نقش هاي تبليغاتي ايران» با همكاري و مساعدت مالي مركز سياست حقوق بشر CARR و برنامه مطالعات حقوقي اسلام در دانشكده حقوق دانشگاه هاروارد برگزار شد.
ميكل فيشر از گروه مردم شناسي(MIT) موسسه فني ماساچست مي گويد كه ديوار نقش ها بيانگر انعكاس تنش بين فرهنگ مرگ و فرهنگ زندگي است. فيشر گفت: شاخه اصلي شيعي اسلام كه در حدود90% جمعيت ايران را تشكيل مي دهد تأكيد خاص بر مرگ و عزاداري و شهادت مي كند در آئين زرتشت، مذهبي كه قبل از اسلام بود نزاع دائم و هميشگي بين نيكي و بدي و روشنايي و تاريكي بوده است و در نهايت اعتقاد بر اين بود كه نيكي غالب و همه گير خواهد شد. در زمان شاه تلاش شده بود كه بر تصاوير غم و مرگ تاكيد نشود و آنها را با سمبل هاي سرزنده و بشاش زرتشتي نظير تصاويري كه در مورد جشن هاي نوروز زرتشتي بوده اند كه فرا رسيدن سال نو و فصل بهار را جشن مي گرفتند جايگزين كنند.
همگام با انقلاب اسلامي به رهبري آيت الله خميني در سال 1979 مراسم مذهبي شهادت و مرگ دوباره ترقي نمود. اكنون حدود سه دهه بعد از انقلاب فرهنگ زندگي دوباره در حال جان گرفتن و برگشتن است و در بسياري از موارد با فرهنگ جواني كه از لوس آنجلس وارد شده آميخته است.
كسينه گروبر كه يك تاريخ نگار هنر در دانشگاه ايندايانا و متخصص هنر اسلامي است به بسياري از نمايشگاه هاي هنر عمومي در تهران اشاره كرد و گفت: مراسم مذهبي و شهادت نه جشن است و نه بيانگر انتقادهاي تلخ آميز عليه غرب.
فرهنگ هنر تجسمي از زمان انقلاب و جنگ ايران ـ عراق تغييرات زيادي كرده است. اكنون تلاش مي شود كه ارزش هاي اجتماعي را ترقي داده و اسلام را به دنيا آنگونه كه واقعا وجود دارد معرفي شود.
با اين وجود اكنون مي توان تمثال هاي امام خميني را كه در آن ترشرويي(تهديد) ايشان جايگزين مهرباني بردباري و شكيبايي شده است را مشاهده نمود.
يكي از ديوار نقش ها امام خميني را نشان مي دهد كه در خيابان نوفل شاتو حومه پاريس جايي كه امام در آنجا قبل از بازگشت به ايران در تبعيد بسر مي برد. در حال قدم زدن است. «اينجا تمركز بر پياده روي عارفانه روزانه امام خميني مي باشد، تصويري كه عاري از احساسات ضد آمريكايي است.»
كريمي دانشجوي دكتري در دانشكده معماري دانشگاه ماساچوست كه شخصاً نتوانست حضور يابد و مقاله وي توسط گروبر خوانده شد به مضمون هنر ديوار نقش ها كه متناسب با خميره تبليغاتي نيستند، پرداخت.
يكي از مثال هاي اوليه وي فيروزه گل محمدي بود يك هنرمند زن كه چندين ديوار نقش بزرگ را در سال 1990 نقاشي كرد كه در آنها تصاوير متاثر از صوفيگري غالب شدند. ديگر هنرمندان تقريبا مسير يكساني را طي كردند پيام هاي سياسي را به نفع طرح هايي كه زمينه تخيل را فراهم مي كردند كنار مي زدند (رد مي كردند). بسياري تاثير هنرمندان غربي نظير اندي وارل و ديويد هاكتي را نشان مي دهند.
مضمون شهادت ذهن عليرضا كرنگي دانشجوي دكتري درگروه زبان ها و تمدن شرقي در دانشگاه هاروارد را مشغول كرد اما از نظر تاريخي و ادبي. كرنگي از بدبيني و حس شكست اجتناب ناپذير كه به نظر مي رسيد حتي قبل از ورود اسلام بر ادبيات فارسي حاكم بود سخن گفت :
«هميشه يك نفر هست كه زميني مي خواهد هميشه كس ديگري هست و در قلب يك شخص مورد علاقه، جايي مي خواهد»
اين ايده شكست و سرنوشت بد در بسياري از داستان هاي عاشقانه فارسي رايج است معشوقه (محبوب) مانند شخص خواستگار ديده مي شود، كسي كه باعث نابودي اش مي شود ول با اين وجود خودش را براي او قرباني مي كند.ي كي از قوي ترين تاثيرات بر مضمون فارسي شهادت است (عليرضا كرنگي) هاچنگ چهابي استاد روابط بين الملل و تاريخ در دانشگاه بوستون به عنوان يك مباحثه كننده بود كه گفتمان ديگران با توضيحات و مشاهدات خودش خلاصه نمود. او گفت: زيرا شكل قديمي نقاشي ايران مينياتوري مي باشد ديوار نقشها در خيابان هاي تهران را مي توان نقاشي هاي بزرگ ناميد. به نظر او روشي كه آنها (ايراني ها) خود را بر دانش و بصيرت مسافران از طريق تصاوير بزرگ تحميل مي كنند را به عنوان نمادي از حكومت ديكتاتوري است. آنها همچنين نما و علائم آب و هواي گرم گذشته در ساختمان هاي تهران مي باشند. دريك ساختمان نمونه نماد هاي خارجي كه بيشترين نور خورشيد را دريافت مي كنند بدون پنجره ساخته مي شوند و ديوارهاي كور مرده بوجود مي آورند كه مكان هايي مناسب براي تمجيد و ستايش از مرگ مي باشند اين نقشهاي بزرگ از رهبران مذهبي و آنهايي كه در راه خدا كشته شدند يك پيام ديگر نيز حمل ميكنند يك تذكردهنده كه ايران يك كشور روحاني سالاري است (چهابي مي گويد). ايده اين است كه فكر نكنيد شما در اروپا هستيد. ما شهري اروپايي نمي خواهيم. اين ديوار نقشها يادآور مداوم مي باشند كه اينجا چامسپس اليزه نيست.

مجري يا نهاد حمايت كننده: دانشگاه هاروارد