روایت بی پرده فرمانده جنگ‌های نوین دوران دفاع مقدس از عملیات «کربلای 4 و 5»

تیپ کربلای 114 حجر ابن عُدی مربوط به قرارگاه نوح نبی (ص)، به فرماندهی سید احمد موحدی رشیدپور، تیپ 24 امام سجاد (ع) در قرارگاه خاتم الانبیاء (ص)، به فرماندهی بهروز زارعی، تیپ 11 والعادیات، به فرماندهی عسگری نژاد و جانشینی مرتضی پیریایی، تیپ 23 نصرت وابسته به قرارگاه نجف اشرف به فرماندهی بهروز هُدهُدی. یگان صراط المستقیم وابسته به وزارت دفاع دوران جنگ تحمیلی به ریاست برادر شهید سرلشگر رحیم صفوی، گردان مستقل جنگ نوین قرارگاه حمزه سید الشهدا با سمت رضا محمدی نیا و گردان مستقل قرارگاه رمضان شمال زیر نظر سردار نقدی. همه تیپ‌ها و لشکرها هم یگان شیمیایی داشتند .

نیکخواه بهرامی، ادامه داد: در عملیات کربلای 4 متاسفانه موفق نبودیم. رژیم صدام از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد و 1000 نفر از رزمندگان شهید و تعداد زیادی هم جانباز شدند. بیش از 10 فروند بمب افکن عراقی از پایگاه‌های کوت و ناصریه، مناطق جنگی ما را بمباران کردند و با آرایش عملیات شیمیایی به گونه‌ای بمب‌ها و راکت‌ها را پرتاب و عوامل شیمیایی را منتشر کردند که کل منطقه از محورهای خط مقدم تا عقبه‌های منطقه عملیات آلوده و متراکم از گازهای خطرناک خردل، اعصاب، سیانور و بمباران‌های معمولی ‌بود. حتی نصف شبها هم بمباران صورت می‌گرفت که بیشتر رزمندگان در خواب بودند (تعدادی از غواص‌ها در خط‌شکنی شهید و اسیر شدند)، البته یک نیروی خائن و نفوذی خود را به نیروهای عراقی رسانده بود و از این‌رو، عراقی‌ها کاملا آگاه به شرایط و آماده بودند، بنابراین عملیات کربلای 4 با شکست مواجه شد.

آقایان محسن رضایی فرمانده و علی شمخانی جانشین، به فرماندهان جنگ تحمیلی اعلام کردند تا دو هفته بعد، عملیات دیگری را آغاز خواهیم کرد. بدین ترتیب بود که عملیات کربلای 5 شروع شد. وقتی من در سمت فرمانده جنگ‌های نوین بودم حملات شیمیایی از سوی عراق کمتر شد زیرا دیگر عراقی‌ها توانایی لازم را بدلیل عدم اطلاع از عملیات کربلای پنج نداشتند . با هماهنگی فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیاء اعم از ارتش و سپاه، ساعت 8 صبح نوزدهم دیماه 1365 با امادگی کامل از سلاح‌های شیمیایی، فرماندهان عملیات کربلای 5 را آغاز نمودند ....

سردار نیکخواه بهرامی که از سال 64 به بعد نیز فرمانده جنگ‌های نوین قرارگاه خاتم الانبیا (ص) بوده است، ادامه داد: عراق از نظر مهمات و سلاح‌های شیمیایی، کاملا در وضعیت آماده‌باش بود ولی بی اطلاعی آنها از شروع عملیات فوق بود که موجب پیشروی رزمندگان شد و ما نیز همه تیپ‌ها و یگان‌های خود را به منطقه فرستادیم و تا عمق 50 کیلومتری نیروها را تقسیم کردیم. درباره عملکرد واحدهای شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیو (ش.م.ر) جلساتی گذاشته و چگونگی عملکرد را به نیروها توضیح دادیم. نیروهای ما بصورت شبانه‌روز، آماده عملیات بودند. همه یگان‌ها و لشکرها، تیپ‌های عملیاتی قرارگاه‌های مختلف، جهاد سازندگی، واحد توپخانه‌های ارتش و سپاه و تیپ‌های مستقل را برای پوشش پدافند شیمیایی منطقه اعزام کردیم.

مراکز شنود قرارگاه «الصاعقه» از تمام نقاط منطقه جنگی، فیلم و عکس گرفته و ارائه می‌کردند. اطلاعات قرارگاه کربلا و سایر قرارگاه‌های نجف و خاتم نیز ارائه می‌شد. دشمن دستور پرواز چندین هواپیما از پایگاه کوت عراق که در نزدیکی شلمچه قرار دارد را صادر کرده بود بطوری که از بصره تا شلمچه آماده باش شیمیایی دقیقی داشتند.

سردار نیکخواه بهرامی یادآور شد: نیروی هوایی کشورمان با فرماندهی خلبانان شهید سرلشکر عباس بابایی، دوران و نیروهوایی به فرماندهی انصاری فر و... در موفقیت عملیات کربلای 5 نقش بسیار مهمی داشتند . وقتی فرماندهان این عملیات را شروع کردند ایران قصد داشت به سمت بصره پیشروی کند. این حرکت عراق را آشفته کرد و آنها بمباران شیمیایی را آغاز کردند که بیش از 40 کشور دنیا بخصوص کشورهای اروپایی، آمریکا، انگلیس، آلمان، شوروی سابق و فرانسه، عراق را با سلاح‌های شیمیایی تجهیز کرده بودند. اما همین کشورها از ارائه سلاح‌های شیمیایی به ایران خودداری می‌کردند و شورای امنیت و سازمان ملل هم پشتیبان صدام بودند و به پیگیریهای ایران در محکومیت دشمن بها نمی‌دادند.

حملات شیمیایی عراق به منطقه عملیاتی «کربلای5» تا 17 بهمن 1365 بی‌وقفه ادامه یافت و پس از وقفه‌ای شش روزه،‌ دوباره از پنج‌شنبه 23 بهمن همان سال با شدت بیش‌تر در همه خطوط مقدم، عقبه‌ها، جاده‌ها، مقر یگان‌ها و قرارگاه‌ها از سر گرفته شد. فرماندهان بعثی در این روز دیوانه‌وار جنگ تمام عیار شیمیایی بی‌سابقه‌ای را با حدود 44 هواپیمای بمب‌افکن و بیش از 100 عراده انواع توپ اجرا کردند و در 15 حمله و هر بار هجوم چندین هواپیما، متجاوز از 100 بمب و راکت و 1500 گلوله توپ علیه نیروهای ایران به کار گرفتند. در حملات شیمیایی 23 بهمن 1365 تعداد 1470 نفر مصدوم و 195 نفر شهید شدند.

حملات شیمیایی هشت سال جنگ، 572 بار بود. 286 مورد حملات هوایی عامل شیمیایی تاول‌زا، 143 مورد عامل گازهای اعصاب و روان که خطرناکترین نوع حمله است، 166 مورد حملات شیمیایی با خمپاره، 81 مورد حمله با سیانور، 48 مورد حملات خفه کننده، 14 مورد حمله شیمیایی با هلی‌کوپتر، 8 مورد حمله با بمب فسفری و ناپالم، 8 مورد عامل ناتوان کننده و 3 حمله با کاتیوشا به ایران شد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار نوید شاهد درباره اطلاع رسانی مناسب درباره جنگ شیمیایی عراق علیه ایران در مجامع بین‌المللی گفت: در شورای امنیت سازمان ملل، از طریق وزارت امور خارجه پیگیری‌هایی کردیم تا نمایندگان این سازمان، برای بررسی استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط عراق، به ایران بیایند و بررسی کنند که عراق از چه سلاح‌هایی علیه ایران استفاده کرده است و جنایت‌های عراق را تایید کنند. در ابتدای جنگ، عراق بسیار مورد حمایت نهادهای بین‌المللی بود و هیچ نهادی پشتیبان ایران نبود. اما به مرور بعد از جنگ، باتوجه به تغییرات سیاسی منطقه و سایر جنگ‌هایی که رُخ داد، قضاوت‌های بین‌المللی تغییر کرد.

این نویسنده کتاب‌های دفاع مقدس با بیان اینکه در طول دوران جنگ تحمیلی، ایران صدها هزار مصدوم شیمیایی داد، گفت: به طورکلی، امکانات عراق بسیار بیشتر از ایران بود؛ صدام همه نیروهای کشورش را جابه‌جا کرده و برای جنگ آماده‌سازی کرده بود. مثلا در عملیات‌هایی که ایران انجام می‌داد، 150 تا 200 هزار نفر شرکت‌کننده داشتیم اما نیروهای عراقی به یک میلیون نفر می‌رسیدند. در کتاب 600 صفحه‌ای «جنایت جنگی: حملات شیمیایی عراق در جنگ با ایران» و «گاه‌شمار عملیات شیمیایی» آمار مصدومان و شهدای شیمیایی عملیات‌ها را به تفکیک نوشته‌ام. حدود سه میلیون نفر از جمعیت کل کشور در جنگ مجروح شیمیایی شدند که جمع زیادی کشته شدند. 150 هزار جانباز شیمیایی و 10 هزار نفر شهید داشتیم.

انواع عوامل تاول‌زا، بویژه گازهای خردل، گازهای سولفوره، اعصاب سری تابون، عامل اعصاب وی ایکس (همه کشورها این گاز سمی را به عراق دادند اما ایران نتوانست این سلاح را بیابد)، عوامل موثر بر خون، گازهای سارین، سیانید، هیدروژن، سیانوژن، فوتشن و آناژن (گازهایی که دارای عوامل عصبی بسیار خطرناک بوده و عوارض آن تا 30 سال در بدن می‌ماند)، ترکیبات سیانور و عوامل فسفری، آتش‌زا و ناتوان کننده و ... علیه ایران استفاده شد.

سردار بهرامی عنوان کرد: در اواخر جنگ، عراق تا اواسط شهر اهواز پیشروی کرد، نیروهای ایرانی تضعیف شده و امکانات کمتر شده بود. یک هزار و صد مورد سلاح شیمیایی که علیه ایران استفاده شد، سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی غرامتی برابر با یک هزار و صد میلیارد دلار را امضا کرد اما به دلایل سیاسی حتی یک ریال هم به دست ایران نرسید. بارها از وزارت خارجه درخواست کردیم، پیگیر دریافت غرامت از عراق باشد زیرا عراق به خاطر جنایات جنگی علیه ایران، محکوم شده است. مخصوصا در این شرایط اقتصادی مردم ایران باید غرامت‌ها پیگیری شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: تکریم از جانبازان و خانواده‌های شهدا در تقویت نظام جمهوری اسلامی ایران بسیار اثرگذار خواهد بود. من در سفری که به ژاپن داشتم، دیدم هنوز هم به خانواده‌های قربانیان بمب‌های اتمی رسیدگی ویژه می‌شود و حتی نوادگان از خدمات ویژه‌ای استفاده می‌کنند.

در آلمان هنوز هم بازماندگان جنگ‌های جهانی اول و دوم رسیدگی می‌شوند. اما تعجب می‌کنم آنگونه که باید و شاید به خانواده‌های معظم شهدا و جانبازان در ایران رسیدگی نمی‌شود. به عقیده من، مشکل اساسی از سوی دولت و مجلس است که از بنیاد شهید حمایت‌های لازم را نمی‌کنند.

مصاحبه از فرزانه همتی/