مروری بر حماسه سوسنگرد
درآستانه ۲۷ آبان، عملیات شکسته شدن حصر سوسنگرد، برآن شدیم تا در آستانه این عملیات غرورآفرین، گوشه ای از رشادتهای رزمندگان اسلام به ویژه نیروهای سلحشور «هوانیروز» بیان کنیم و به چگونگی شکل گیریِ نبردی که به آزادسازی محاصره شهرسوسنگرد از دست نظامیان رژیم بعث عراق منجر شد بپردازیم.
عملیات شکست حصر سوسنگرد :
در نخستین روزهای حمله عراق به ایران اسلامی، نیروهای عراقی از مرز«چزابه» وارد خاک جمهوری اسلامی ایران شده، پس از اشغال بستان به سوی سوسنگرد هجوم آوردند. این افراد مقاومت‌های پراکنده مدافعان محلی و رزمندگان را درهم شکستند و با عبور از سوسنگرد به طرف حمیدیه روانه شدند.اما در حمیدیه، تانک‌های عراقی در گل ولای منطقه زمین گیر شدند نیروهای عراقی، مجددا در اواخر آبان ۱۳۵۹ به سوسنگرد از غرب و جنوب حمله و سرانجام شهر را محاصره کردند پس از آن بود که مردم سوسنگرد به محاصره دشمن درآمده، این محاصره سه روز به طول انجامید.
در روز سوم، تعدادی از تانک‌های عراقی وارد سوسنگرد شدند و رزمندگان، مقابل آنها با سلاح‌های سبک و امکاناتی اندک و ناکافی به شدت مقاومت کردند. رزمندگان اسلام در حالی که مهماتی برای آنها باقی نمانده بود و ذخیره غذایی هم نداشتند و از سوی دیگر تعدادشان از چند صدنفر تجاوز نمی‌کرد،ارتباط تلفنی‌شان هم در روز سوم قطع شد این مبارزه همچنان ادامه داشت؛ تا اینکه حمله نیروهای خودی به سوی سوسنگرد آغاز و در همین زمان «تیپ ۲» از لشکر ۹۲ زرهی به جبهه سوسنگرد اعزام شد که در نتیجه حمله تیپ ۲ محاصره سوسنگرد شکسته شد و نیروهای ارتشی و سپاهی با همکاری نیروهای داخل شهر، اقدام به پاکسازی دشمن از شهر کردند. در این عملیات غرورآفرین،نقش ویژه هواپیمایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران(هوانیروز) بسیار حائز اهمیت بود.
بعد از توقف پیشروی نیروهای دشمن در جنوب غربی اهواز و عدم موفقیت آنان در ادامه پیشروی برای اشغال شهر اهواز، تلاش اصلی دشمن صرف آن شد که در غرب این شهر،محور اهواز، حمیدیه، سوسنگرد و بستان را قطع کند و به ترتیب تقدم ابتدا حمیدیه یا سوسنگرد یا بستان را اشغال کند؛چرا که دشمن با دستیابی به هر یک از آنها به اهداف بعدی نیز می‌رسید.
در اواخر دهه اول مهر‌ف نیروهای دشمن تلاش کردند حمیدیه را اشغال کنند،ولی با شکست سنگینی مواجه شدند سپس، عراقی‌ها تمام تلاششان را برای اشغال سوسنگرد از طرف شمال کرخه و تپه الله اکبر به کار بردند که موفقیتی به دست نیاوردند تا اینکه سرانجام روز ۲۲ مهر، شهر بستان اشغال شد در ۲۷ مهر نیز تپه‌های الله اکبر مجددا به تصرف نیروهای دشمن درآمد و سوسنگرد نیز پس از استقرار یکان‌های لشکر ۹ زرهی عراق در جنگ هویزه از سمت‌های مختلف مورد هدید قرار گرفت.
بدین ترتیب، از اوایل آبان ۱۳۵۹، ارتش عراق عمده قوای خود را شامل عناصر سپاه ۲، ۳، چهار لشکر زرهی،دو لشکر مکانیزه، تیپ ۱۰ مستقل زرهی و تیپ ۳۱ نیروی مخصوص در جبهه جنوب از مهران تا شلمچه مستقر کرد.
این حمله در شرایطی صورت گرفت که از سوسنگرد همچنان با مقاومت جان برکفان نیروی زمینی و برادران سپاه و مردم سلحشور دفاع می‌شد رزم آوران ارتشی به همراه برادران خود در سپاه و بسیج مردمی – همه و همه- دوشادوش هم به مقابله با دشمن متجاوز رژیم بعث پرداختند در این میا نیروهای عراقی فشار خود را در جبهه نبرد بیشتر کردند. دفاع همچنان ادامه داشت تا در روز ۲۱ آبان، علاوه بر توپخانه دشمن،نیروی هوایی ارتش عراق نیز فعال شد. متقابلا بالگردهای هوانیروز در جهت پاسخ به پرواز درآمده به سوی نیروهای دشمن یورش بردند واکنش جانانه هوانیروز، منجر به وارد آمدن خسارات و تلفات سنگین و قابل ملاحظه‌ای به دشمن شد.
از این تاریخ به بعد جنگ در این منطقه در اوج خود به سر می‌برد شمار حملات افزایش پیدا کرده بود. عراق به دنبال پاسخ به پاتک‌هایی بود که از سوی ارتش ایران تدارک دیده شده بود به ویژه یورش سریع هواپیمایی نیروی زمینی،تعجب دشمن را برانگیخت؛! به گونه‌ای که وادار به حمله‌ای دوباره به محورهای موصوف شد.از روز ۲۲ آبان، فعالیت دشمن در اطراف سوسنگرد افزایش یافت؛ بالگردهای عراقی بر فراز محورهای حمیدیه – سوسنگرد به پرواز درآمده، اقدام به شناسایی کرده مواضع پدافندی سپاه پاسداران را که در این محور مستقر بود،گلوله باران کردند نیروی هوایی، هوانیروز و توپخانه جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی و انسجام فوق العاده خود بر میزان فعالیت‌هایشان در منطقه سوسنگرد افزودند.
در روز ۲۳ آبان به طور مستمر و متناوب بالگردهای هوانیروز با پروازهای خود در تمام منطقه فعال بودند و ضمن شناسایی و بازبینی محورهای مختلف منطقه وضعیت نقاط مختلف استقرار نیروهای دشمن را منعکس کردند.
بالگردهای هوانیروز با هجوم موثر به مواضع دشمن ضمن بالا بردن روحیه افراد خودی،تلفات سنگینی بر دشمن وارد کردند. برابر اعلام هواپیمایی نیروی زمینی ارتش(هوانیروز) در روز ۲۴ آبان ۱۳۵۹ در جبهه سوسنگرد نزدیکی ابوحمیظه ،تعداد هفت دستگاه تریلی حامل مهمات، یک دستگاه چادر مهمات و یک دستگاه تانکر سوخت دشمن منهدم شد؛ دست کم پنجاه نفر نیز کشته و زخمی شدند.
مطابق اطلاعیه شماره ۲۹۲ ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران،تیپ سه زرهی لشکر ۹۲ ،طی گزارش‌های متعدد،کمکِ بالگردهای هجومی هواپیمایی نیروی زمینی را موجب برهم زدن آرایش دشمن اعلام کرد. همچنین گزارش خلبانان هواپیمایی نیروی زمینی ارتش(هوانیروز) حاکی از تلفات دشمن در اطراف سوسنگرد بود که در آن خبر جابه جایی و عقب نشینی نیروهای دشمن تایید شده بود. همچنین پیرو اطلاعیه شماره ۲۹۴ ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، در ۲۵ آبان ۱۳۵۹ ، رزمندگان هواپیمایی نیروی زمینی(هوانیروز) در جبهه سوسنگرد با حمله به نیروهای ارتش عراق سه دستگاه تانک،دو دستگاه تریلر مهمات و یک دستگاه نفربر را منهدم کرده بیش از ۲۰ نفر را به هلاکت رسانیده، دست کم ۱۰ نفر را مجروح کردند. مقاومت‌ها و جان فشانی‌های سلحشوران ارتشی تا ۲۶ آبان ادامه یافت؛ در همین شرایط هلی کوپترهای هوانیروز ۲۲ دستگاه تانک را منهدم کرده، دو تانکر حامل سوخت را نیز به آتش کشیدند.
از دیگر افتخار آفرینی‌های خلبانان پرافتخار هوانیروز در این محورها،به هلاکت رسانیدن و مجروح کردن تعداد زیادی از نیروهای دشمن، از جمله انهدام ۲۰ دستگاه کامیون حامل نیرو، ۱۲ دستگاه جیپ ارتش عراق و به آتش کشیدن ۵۰ چادر است. همچنین به آتش کشیدن دو پاسگاه فرماندهی دشمن،انهدام تعداید تانکر مواد سوختی و کامیون مهمات و دستگاه‌های مخابراتی و ... بخش دیگری از فعالیت‌های جنگنده‌های نیروی زمینی در محور سوسنگرد ،حمیدیه و بستان است.این گروه از حملات که یکی از موفقیت‌های چشمگیر هواپیمایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی را شامل می‌شود بیشترین تلفات و خسارات را به دشمن بعثی تحمیل کرد. سرانجام در بعد از ظهر ۲۶ آبان عقب نشینی دشمن در شرق سوسنگرد به طرف جنوب آغاز شد نیروهای دشمن تلاش کردند تا هرچه سریع‌تر خود را از مهلکه نجات داده به جنوب کرخه کور عقب بنشینند تا با رزمندگان اسلام قطع تماس کنند.
سرانجام در واپسین ساعات همان روز تمام نیروهای دشمن صحنه نبرد را ترک کرده به سمت جنوب فرار کردند. تیز پروازان هواپیمایی نیروی زمینی چنان درسی به دشمن بعثی دادند که دیگر هرگز خیال باطل تجاوز و لشکرکشی به خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران را در سر نپروارند.
براثر تدوام توفیقات هوانیروز در جبهه‌های جنگ و انهدام تانک‌ها و نفربرهای دشمن بعثی، زمینه‌ای فراهم شد که روز ۲۶ آبان عملیات گسترده‌ای توسط تیپ ۲ زرهی لشکر ۹۲ زرهی به کمک سایر رزمندگان اسلام طی یک حمله غافلگیرانه صورت گیرد. نیروهای دشمن در شمال غرب سوسنگرد به مواضع پدافندی خود در تپه الله اکبر و دهلاویه عقب نشینی کردند و شهر سوسنگرد در اختیار کامل نیروهای جمهوری اسلامی ایران درآمد.
در این نبرد تعداد زیادی از تانک‌های دشمن منهدم و شش دستگاه تانک، هشت دستگاه کامیون حامل مهمات سالم به غنیمت گرفته شد؛ ۱۶ نفر از افراد دشمن نیز به اسارت درآمدند و با مقاومت دلیرانه مدافعان سوسنگرد و یورش رزمندگان نیروهای مسلح دشمن نتوانست به سوسنگرد دست یابد.
موفقیت و پیروزی رزمندگان اسلام در دفع تهاجم دشمن به شهر سوسنگرد و شکستن محاصره این شهر، در سرنوشت بعدی نبردهای این منطقه تاثیر بسیار زیادی داشت؛ چرا که اگر دشمن موفق می‌شد سوسنگرد را اشغال کند،می‌توانست با پیشروی خود در محور سوسنگرد –حمیدیه، شهر اهواز را از سمت غرب مورد تهدید جدی قرار دهد.
پس از این شکست ارتش عراق از حالت «تهاجمی» به حالت «دفاعی» تغییر روش داده، در تمام مناطق اقدام به ایجاد مواضع مستحکم پدافندی کرد و اینگونه پرونده بلند پروازی‌های اشغال خوزستان به کلی بسته شد. حتی شهر هویزه که در تصرف نیروهای عراقی قرار داشت،آزاد شد و نیروهای عراقی از اشغال آن صرف نظر کردند.
در اواخر آبان نیروهای دشمن،در محور بستان – سوسنگرد به غرب آبادی دهلاویه تغییر موضع دادند و مواضع پدافندی خود را به نهر عبید – که از کرخه جدا می‌شود – منتقل کردند مطابق با اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، رزمندگان دلیر هواپیمایی نیروی زمینی در روزهای پرالتهاب ۲۱ تا ۲۶ آبان ۱۳۵۹ در نبردهای قهرمانانه خود در منطقه سوسنگرد تلفات و خسارات فراوانی به دشمن وارد کردند.
خسارات آمادی که هواپیمایی نیروی زمینی (هوانیروز) به دشمن وارد آورد، شامل: انهدام کامل بیش از ۱۱۵ دستگاه تانک،انهدام کامل بیش از ۴۰ عراده توپ خودکششی، ضدهوایی، کالیبر بزرگ، خمپاره‌انداز و کاتیوشا می‌شود.از جمله دیگر تلفات وارد آمده به دشمن بعثی، کشته و زخمی شدن بیش از ۶۵۰ نفر افراد ارتش متجاوز عراق بود.
این نیز برگی دیگر از دفتر زرین حماسه ایثار و مقاومت جان برکفان مجاهد رزمندگان ایران است که با نقش آفرینی ویژه غیورمردان هوانیروز برجسته شد.
